POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZ�OWIEKA 10 grudnia 1948 roku Zgromadzenie Og�lne Organizacji Narod�w Zjednoczonych przyj�o i proklamowa�o Powszechn� Deklaracj� Praw Cz�owieka. W nast�pstwie tego historycznego wydarzenia Zgromadzenie Og�lne wezwa�o Pa�stwa Cz�onkowskie do opublikowania tekstu Deklaracji i do �spowodowania, aby Deklaracja by�a rospowszechniana, pokazywana, czytana i obja�niana przede wszystkimw szko�ach i innych instytucjach o�wiatowych, wsz�dzie bez wzgl�du na status polityczny kraju lub terytorium�. PREAMBU�A Zwa�ywszy, �e uznanie przyrodzonej godno�ci oraz r�wnych i niezbywalnych praw wszystkich cz�onk�w wsp�lnoty ludzkiej jest podstaw� wolno�ci, sprawiedliwo�ci i pokoju �wiata, Zwa�ywszy, �e nieposzanowanie i nieprzestrzeganie praw cz�owieka doprowadzi�o do akt�w barbarzy�stwa, kt�re wstrz�sn�y sumieniem ludzko�ci, i �e og�oszono uroczy�cie jako najwznio�lejszy cel ludzko�ci d��enie do zbudowania takiego �wiata, w kt�rym ludzie korzysta� b�d� z wolno�ci s�owa i przekona� oraz z wolno�ci od strachu i n�dzy, Zwa�ywszy, �e konieczne jest zawarowanie praw cz�owieka przepisami prawa, aby nie musia� - doprowadzony do ostateczno�ci - ucieka� si� do buntu przeciw tyranii i uciskowi, Zwa�ywszy, �e konieczne jest popieranie rozwoju przyjaznych stosunk�w mi�dzy narodami, Zwa�ywszy, �e Narody Zjednoczone w przyj�tej przez siebie Karcie potwierdzi�y wiar� w podstawowe prawa cz�owieka, godno�� i warto�� jednostki oraz w r�wnouprawnienie m�czyzn i kobiet, a tak�e wyrazi�y wol� popierania post�pu spo�ecznego i poprawy warunk�w �ycia w wi�kszej wolno�ci, Zwa�ywszy, �e Pa�stwa Cz�onkowskie podj�y si� we wsp�pracy z Organizacj� Narod�w Zjednoczonych zapewni� powszechne poszanowanie i przestrzeganie praw cz�owieka i podstawowych wolno�ci, Zwa�ywszy, �e jednakowe rozumienie tych praw i wolno�ci ma olbrzymie znaczenie dla ich pe�nej realizacji, Przeto ZGROMADZENIE OG�LNE og�asza uroczy�cie niniejsz� Powszechn� Deklaracj� Praw Cz�owieka jako wsp�lny najwy�szy cel wszystkich lud�w i wszystkich narod�w, aby wszyscy ludzie i wszystkie organy spo�ecze�stwa - maj�c stale w pami�ci niniejsz� Deklaracj� - d��y�y w drodze nauczania i wychowywania do rozwijania i poszanowania tych praw i wolno�ci i aby zapewni�y za pomoc� post�powych �rodk�w o zasi�gu krajowym i mi�dzynarodowym powszechne i skuteczne uznanie i stosowanie tej Deklaracji zar�wno w�r�d narod�w Pa�stw Cz�onkowskich, jak i w�r�d narod�w zamieszkuj�cych obszary podleg�e ich w�adzy. Artyku� 1 Wszyscy ludzie rodz� si� wolni i r�wni pod wzgl�dem swej godno�ci i swych praw. S� oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni post�powa� wobec innych w duchu braterstwa. Artyku� 2 (1) Ka�dy cz�owiek posiada wszystkie prawa i wolno�ci zawarte w niniejszej Deklaracji bez wzgl�du na jakiekolwiek r�nice rasy, koloru, p�ci, j�zyka, wyznania, pogl�d�w politycznych i innych, narodowo�ci, pochodzenia spo�ecznego, maj�tku, urodzenia lub jakiegokolwiek innego stanu. (2) Nie wolno czyni� �adnej r�nicy w zale�no�ci od sytuacji politycznej, prawnej lub mi�dzynarodowej kraju lub obszaru, do kt�rego dana osoba przynale�y, bez wzgl�du na to, czy dany kraj lub obszar jest niepodleg�y, czy te� podlega systemowi powiernictwa, nie rz�dzi si�samodzielnie lub jest w jakikolwiek spos�b ograniczony w swej niepodleg�o�ci. Artyku� 3 Ka�dy cz�owiek ma prawo do �ycia, wolno�ci i bezpiecze�stwa swej osoby. Artyku� 4 Nie wolno nikogo czyni� niewolnikiem ani nak�ada� na nikogo s�u�ebno�ci; niewolnictwo i handel niewolnikami s� zakazane we wszystkich swych postaciach. Artyku� 5 Nie wolno nikogo torturowa� ani kara� lub traktowa� w spos�b okrutny, nieludzki lub poni�aj�cy. Artyku� 6 Ka�dy cz�owiek ma prawo do uznawania wsz�dzie swojej osobowo�ci prawnej. Artyku� 7 Wszyscy s� r�wni wobec prawa i maj� prawo, bez jakiejkolwiek r�nicy, do jednakowej ochrony prawnej. Wszyscy maj� prawo do jednakowej ochrony przed jak�kolwiek dyskryminacj� b�d�c� pogwa�ceniem niniejszej Deklaracji i przed jakimkolwiek nara�eniem na tak� dyskryminacj�. Artyku� 8 Ka�dy cz�owiek ma prawo do skutecznego odwo�ywania si� do kompetentnych s�d�w krajowych przeciw czynom stanowi�cym pogwa�cenie podstawowych praw przyznanych mu przez konstytucj� lub przez prawo. Artyku� 9 Nikogo nie wolno samowolnie aresztowa�, zatrzyma� lub wygna� z kraju. Artyku� 10 Ka�dy cz�owiek ma na warunkach ca�kowitej r�wno�ci prawo, aby przy rozstrzyganiu o jego prawach i zobowi�zaniach lub o zasadno�ci wysuwanego przeciw niemu oskar�enia o pope�nienie przest�pstwa, by� wys�uchanym sprawiedliwie i publicznie przez niezale�ny i bezstronny s�d. Artyku� 11 (1) Ka�dy cz�owiek oskar�ony o pope�nienie przest�pstwa ma prawo, aby uznawano go za niewinnego dop�ty, dop�ki nie udowodni mu si� winy zgodnie z prawem podczas publicznego procesu, w kt�rym zapewniono mu wszystkie konieczne �rodki obrony. (2) Nikt nie mo�e by� skazany za przest�pstwo z powodu dzia�ania lub zaniechania nie stanowi�cego w chwili jego dokonania przest�pstwa wed�ug prawa krajowego lub mi�dzynarodowego. Nie wolno tak�e wymierza� kary wy�szej ni� ta, kt�ra by�a przewidziana w chwili pope�nienia przest�pstwa. Artyku� 12 Nie wolno ingerowa� samowolnie w czyjekolwiek �ycie prywatne, rodzinne, domowe, ani w jego korespondencj�, ani te� uw�acza� jego honorowi lub dobremu imieniu. Ka�dy cz�owiek ma prawo do ochrony prawnej przeciwko takiej ingerencji lub uw�aczaniu. Artyku� 13 (1) Ka�dy cz�owiek ma prawo swobodnego poruszania si� i wyboru miejsca zamieszkania w granicach ka�dego pa�stwa. (2) Ka�dy cz�owiek ma prawo opu�ci� jakikolwiek kraj, w��czaj�c w to sw�j w�asny, i powr�ci� do swego kraju. Artyku� 14 (1) Ka�dy cz�owiek ma prawo ubiega� si� o azyl i korzysta� z niego w innym kraju w razie prze�ladowania. (2) Nie mo�na powo�ywa� si� na to prawo w przypadku �cigania wszcz�tego rzeczywi�cie z powodu pope�nienia przest�pstwa pospolitego lub czynu sprzecznego z celami i zasadami Organizacji Narod�w Zjednoczonych. Artyku� 15 (1) Ka�dy cz�owiek ma prawo do posiadania obywatelstwa. (2) Nie wolno nikogo pozbawia� samowolnie obywatelstwa ani nikomu odmawia� prawa do zmiany obywatelstwa. Artyku� 16 (1) M�czyzni i kobiety, bez wzgl�du na jakiekolwiek r�nice rasy, narodowo�ci lub wyznania, maj� prawo po osi�gni�ciu pe�noletno�ci do zawarcia ma��e�stwa i za�o�enia rodziny. Maja oni r�wne prawa w odniesieniu do zawierania ma��e�stwa, podczas jego trwania i po jego ustaniu. (2) Ma��e�stwo mo�e by� zawarte jedynie za swobodnie wyra�on� pe�n� zgod� przysz�ych ma��onk�w. (3) Rodzina jest naturaln� i podstawow� kom�rk� spo�ecze�stwa i ma prawo do ochrony ze strony spo�ecze�stwa i Pa�stwa. Artyku� 17 (1) Ka�dy cz�owiek, zar�wno sam jak i wesp� z innymi, ma prawo do posiadania w�asno�ci. (2) Nie wolno nikogo samowolnie pozbawia� jego w�asno�ci. Artyku� 18 Ka�dy cz�owiek ma prawo do wolno�ci my�li, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje swobod� zmiany wyznania lub wiary oraz swobod� g�oszenia swego wyznania lub wiary b�d� indywidualnie, b�d� wesp� z innymi lud�mi, publicznie i prywatnie, poprzez nauczanie, praktykowanie, uprawianie kultu i przestrzeganie obyczaj�w. Artyku� 19 Ka�dy cz�owiek ma prawo do wolno�ci opinii i do jej wyra�ania; prawo to obejmuje swobod� posiadania niezale�nej opinii, poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji i pogl�d�w wszelkimi �rodkami, bez wzgl�du na granice. Artyku� 20 (1) Ka�dy cz�owiek ma prawo do spokojnego zgromadzania i stowarzyszania si�. (2) Nikogo nie mo�na zmusza� do przynale�no�ci do jakiegokolwiek ugrupowania. Artyku� 21 (1) Ka�dy cz�owiek ma prawo do uczestniczenia w rz�dzeniu swym krajem bezpo�rednio lub poprzez swobodnie wybranych przedstawicieli. (2) Ka�dy cz�owiek ma prawo r�wnego dost�pu do s�u�by publicznej w swoim kraju. (3) Wola ludu jest podstaw� w�adzy rz�du; wola ta wyra�a si� w przeprowadzanych okresowo rzetelnych wyborach, opartych na zasadzie powszechno�ci, r�wno�ci i tajno�ci, lub na innej r�wnorz�dnej procedurze, zapewniaj�cej wolno�� wybor�w. Artyku� 22 Ka�dy cz�owiek ma, jako cz�onek spo�ecze�stwa, prawo do ubezpiecze� spo�ecznych; ma r�wnie� prawo do urzeczywistniania - poprzez wsp�lny wysi�ek narodu i wsp�prac� mi�dzynarodow� oraz zgodnie z organizacj� i zasobami ka�dego Pa�stwa - swych praw gospodarczych, spo�ecznych i kulturalnych, niezb�dnych dla poczucia godno�ci i swobodnego rozwoju osobowo�ci. Artyku� 23 (1) Ka�dy cz�owiek ma prawo do pracy, do swobodnego wyboru miejsca pracy, do odpowiednich i zadowalaj�cych warunk�w pracy oraz do ochrony przed bezrobociem. (2) Ka�dy cz�owiek, bez wzgl�du na jakiekolwiek r�nice, ma prawo do r�wnej p�acy za r�wn� prac�. (3) Ka�dy pracuj�cy ma prawo do odpowiedniego i zadowalaj�cego wynagrodzenia, zapewniaj�cego jemu i jego rodzinie egzystencj� odpowiadaj�c� godno�ci ludzkiej i uzupe�nianego w razie potrzeby innymi �rodkami pomocy spo�ecznej. (4) Ka�dy cz�owiek ma prawo do tworzenia zwi�zk�w zawodowych i do przyst�powania do zwi�zk�w zawodowych dla ochrony swych interes�w. Artyku� 24 Ka�dy cz�owiek ma prawo do wypoczynku, w��czaj�c w to rozs�dne ograniczenie godzin pracy i okresowe p�atne urlopy. Artyku� 25 (1) Ka�dy cz�owiek ma prawo do poziomu �ycia zapewniaj�cego zdrowie i dobrobyt jemu i jego rodziny, w��czaj�c w to wy�ywienie, odzie�, mieszkanie, opiek� lekarska i konieczne �wiadczenia socjalne, oraz prawo do poczucia bezpiecze�stwa w przypadku bezrobocia, choroby, kalectwa, wdowie�stwa, staro�ci lub utraty �rodk�w do �ycia w inny spos�b od niego niezale�ny. (2) Matka i dziecko maj� prawo do specjalnej opieki i pomocy. Wszystkie dzieci, zar�wno ma��e�skie jak i pozama��e�skie, korzystaj� z jednakowej ochrony spo�ecznej. Artyku� 26 (1) Ka�dy cz�owiek ma prawo do nauki. Nauka b�dzie bezp�atna, przynajmniej na szczeblu podstawowym. Nauka podstawowa b�dzie obowi�zkowa. O�wiata techniczna i zawodowa b�dzie pows...
Adza1987