STEPHANIE BROWN Bezpieczne przej�cie Powr�t do zdrowia doros�ych dzieci alkoholik�w T�umaczy�a Helena Grzego�owska-Klarkowska INSTYTUT PSYCHIATRII I NEUROLOGII Warszawa 1995 Tytu� orygina�u: Safe Passage. Recovery for Adult Chiidren of Alcoholics Copyright � 1992 by John Wiley and Sons, Inc. Ali rights reserved - Wszystkie prawa zastrze�one Autoryzowane t�umaczenie z wydania w je�yku angielskim przygotowanego przez John Wiley and Sons, Inc. Copyright 1995 for Polish edition by the Institute of Psychiatry and Neurology H! k" Redakcja Jagna Rybaczek Barbara Gawro�ska Konsultacja psychologiczna Dr Anna Pohorecka Projekt ok�adki Jerzy Grzegorkiewicz J Ksi��ka dofinansowana przez Pa�stwow� Agencj� Rozwi�zywania Problem�w Alkoholowych ISBN 83-85705-21-X Sk�ad i druk Zafc/acf wydawniczy Letter Quality Warszawa, ul. Brylowska 35/38 Wst�p do wydania polskiego K si��ka Stephanie Brown Bezpieczne przej�cie jest przyk�adem przedstawienia bardzo z�o�onego i bolesnego dla wielu ludzi problemu pod k�tem szukania rozwi�za�, dr�g wyj�cia i sposob�w wyzwolenia od niedobrej i krzywdz�cej przesz�o�ci. Dla ludzi, kt�rzy wychowali si� w rodzinie alkoholowej, wspomnienia chaosu i ci�g�ego poczucia zagro�enia w domu dzieci�stwa mog� sta� si� � na d�ugo lub na zawsze � �r�d�em cierpienia i parali�uj�cego wstydu. Pos�uguj�c si� opracowanym przez siebie rozwojowym modelem zdrowienia, Stephanie Brown przedstawia problemy wynikaj�ce ze wzrastania w rodzinie alkoholowej oraz metody radzenia sobie z nimi. Przej�cie przez kolejne fazy leczenia okazuje si� nie tylko mo�liwe, ale i bezpieczne, dzi�ki oparciu si� na do�wiadczeniach wielu doros�ych dzieci alkoholik�w, kt�re wcze�niej opu�ci�y drog� nieufno�ci, l�ku i wstydu, i wst�pi�y na nieco strome, ale wypr�bowane �stopnie" wyznaczone przez program Dwunastu Krok�w. Okazuje si� bowiem, �e uznanie w�asnej bezsilno�ci i powierzenie swego �ycia �sile wy�szej" - zw�aszcza w sprawach, kt�re od nas nie zale�� - a tak�e wybaczenie krzywdzicielom i zado��uczynienie skrzywdzonym, mo�e pom�c dzieciom alkoholik�w r�wnie skutecznie, jak pomaga zdrowiej�cym alkoholikom. Przy pomocy terapeut�w i dzi�ki takim ksi��kom jak Bezpieczne przej�cie ta stroma droga staje si� �atwiejsza do przebycia. Wspinaczk� t� podj�y tysi�ce ludzi w Stanach Zjednoczonych, kraju bardziej ni� inne otwartym na mo�liwo�� przekraczania w�asnych ogranicze�. Ale ruch Doros�ych Dzieci Alkoholik�w (DDA), w terapii profesjonalnej i grupach samopomocy, rozwija si� od po�owy lat osiemdziesi�tych r�wnie� w innych krajach. Nie jest zbyt �ywio�owy i na pewno nie tak masowy jak w USA, ale od Skandynawii pocz�wszy, a na krajach �r�dziemnomorskich sko�czywszy, wsz�dzie coraz wi�cej psychiatr�w i psycholog�w rozpoznaje w autodestrukcyjnych postawach, zachowaniach, w sposobie �ycia wielu swoich klient�w i pacjent�w �lady wychowania w rodzinach alkoholowych. W"ST�P DO WYDANIA POLSKIEGO Z poczucia izolacji i wyj�tkowo�ci mo�e uleczy� u�wiadomienie sobie na pocz�tek bolesnej prawdy, kt�rej ani cofn��, ani wymaza� nie spos�b, �e ci, kt�rzy w mniejszym lub wi�kszym stopniu zamienili ich dzieci�stwo w piek�o, byli chorzy na alkoholizm. Nast�pny krok polega na tym, by zacz�� o tym m�wi�. Bo przecie� regu�� numer jeden w rodzinie alkoholowej jest milczenie na temat picia rodzic�w. Z tego milczenia wynikaj� takie problemy, jak zaprzeczanie, manipulowanie, pr�by kontroli, wstyd, poczucie winy i brak szacunku dla rodzic�w i siebie. Problemy te dotycz� nie tylko doros�ych cz�onk�w rodziny, odbijaj� si� na psychice dzieci, a niekiedy zostawiaj� g��bokie pi�tno na ca�e �ycie. Je�eli dzi�ki tej ksi��ce zaczniemy rozmawia� o problemach doros�ych dzieci alkoholik�w, to dla wielu z nas mo�e to oznacza� wyzwolenie z beznadziejnej pu�apki. Pu�apk� t� s� konsekwencje milczenia na temat swego dzieci�stwa. Chyba najdotkliwsz� z nich jest niedojrza�o�� emocjonalna. U jednych polega ona na �obra�aniu si�" na �wiat za byle pora�k�; u innych na agresji b�d�cej odpowiedzi� na wszystko, co frustruje; jeszcze u innych � na euforyczno- -depresyjnym traktowaniu siebie i ludzi. Wielu nie potrafi ufa� ani kocha�, wstydzi si� samych siebie i czuje si� wsz�dzie �nie na miejscu". Przekroczenie bariery milczenia i zaprzeczania jest trudne. Sam temat jest wci�� zbyt wstydliwy, bo dotykaj�cy przesz�o�ci, w kt�r� uwik�ani s� rodzice. Bezpieczne przej�cie to spos�b na dogonienie w�asnej dojrza�o�ci, odnalezienie siebie, wybaczenie dawnym krzywdzicielom i nabycie umiej�tno�ci brania w swoje r�ce odpowiedzialno�ci za swoje �ycie. W ko�cu s� to wprawdzie �dzieci", ale przecie� ju� doros�e. Nawet nazwanie ojca czy matki alkoholikami ma negatywn� wymow�, lepiej wi�c zaprzecza� lub t�umi� wspomnienie przemocy i awantur, biedy i krzywd, nadu�y� seksualnych oraz braku ciep�a, bezpiecze�stwa i akceptacji - ni� wyrzuci� to z siebie. Zreszt� gdzie? Przed kim? Moralny nakaz czczenia �ojca swego i matki swojej" staje si� cz�sto przeszkod� nie do pokonania przy najmniejszej pr�bie rozliczenia si� z przesz�o�ci�. Czy jednak szacunek dla rodzic�w wyklucza uwolnienie si� od zak�amania i fa�szu? My�l�, �e przeciw-Tfit. O^p^W�-eriT�Ti \trapva, program �fu&Rrw�) pi^Tr-�-an^ �iTfiTit.-ge. �srekAt tn-sz, oparcie we wsp�lnocie ludzi o podobnych do�wiadczeniach, pomo�e �stan�� w prawdzie" r�wnie� twarz� w twarz z w�asnymi rodzicami. Mo�liwe to jest nawet wtedy, gdy rodzice dawno nie �yj�, cho� wci�� �ywe bywaj� rany przez nich zadane. �Leczenie" doros�ych dzieci alkoholik�w polega w�a�nie na tym, aby przesta� rozpami�tywa� problem, a zaj�� si� jego rozwi�zaniem; by uporz�dkowa� przesz�o��, nazwa� po imieniu urazy i krzywdy, i zacz�� �y� �tu i teraz" wykorzystuj�c potencja� w�asny i wszystkie mo�liwo�ci, jakie niesie ze sob� dzisiejsze, a nie wczorajsze �ycie. Temat doros�ych dzieci alkoholik�w zapocz�tkowa�a prawie dwie dekady temu, r�wnie� w Ameryce, Claudia Black - terapeutka, wyk�adowca i autorka samouczk�w psychologicznych. Wychowa�a si� w rodzinie alkoholowej, sama r�wnie� popad�a w alkoholizm, kt�ry uda�o jej si� przezwyci�y�. W ksi��ce WST�P PO WYDANIA POLSKIEGO nt It Will Never Happen To Me (Mnie si� to nigdy nie przytrafi) rozpozna�a i opisa�a �syndrom DDA", czyli zesp� granicz�cych z patologi� cech �Doros�ych Dzieci Alkoholik�w". Przez nast�pne dziesi�� lat wiele si� zdarzy�o. Okaza�o si� na przyk�ad, �e cechy doros�ych dzieci alkoholik�w dziel� z nimi niezliczone rzesze doros�ych dzieci nie-alkoholik�w, kt�re identyfikuj� si� z rolami �Bohatera", �Koz�a ofiarnego", �Anio�ka" i �Clowna". Wtedy sypn�a si� cala seria publikacji o �rodzinach dysfunkcjonalnych" oraz o zjawisku wsp�uzale�nienia" (kt�re ja osobi�cie wol� nazywa� �uzale�nieniem od ludzi"). Fundamentalnym dzie�em, i zn�w bestsellerem, okaza�a si� w tej dziedzinie ksi��ka Melody Beattie pt. Co-Dependent No Mor� (w Polsce ukaza�a si� ona nak�adem wydawnictwa Media Rodzina of Pozna� pt. Koniec wsp�luzale�nienia: Jak przesta� kontrolowa� �ycie innych i zacz�� martwi� si� o siebie). Wraz z t� ksi��k� wybuchn�a w Ameryce moda na weryfikacj� stosunk�w z bliskimi pod has�ami: �Czy zanadto si� nie po�wi�cam?", �Czy nie rezygnuj� z siebie", �Czy przeze mnie moi bliscy nie mog� si� rozwija�?". Czas sprawi�, �e fala ekscytacji �wsp�uzale�nieniem" z wolna opad�a, stopniowo wykruszy�y si� oczywiste uproszczenia i uog�lnienia, ludzie zacz�li lepiej strzec �w�asnych granic" i warto�ci oraz lepiej rozumie�, na czym polega prawdziwa blisko��, intymno�� i mi�o��. Wiadomo ju�, jakie pu�apki zastawia usi�owanie kontrolowania drugiego cz�owieka i jak zuba�a duchowo i moralnie zajmowanie si� innymi zamiast sob�. W tym momencie zacz�y by� potrzebne inne ksi��ki, ksi��ki wskazuj�ce drog� wyj�cia z potrzasku pe�nego uraz�w dzieci�stwa i chorobliwych relacji w doros�ym �yciu, w kt�rych dawne krzywdz�ce zwi�zki z rodzicami bywaj� odtwarzane i powtarzane po wielekro�. Stephanie Brown, podobnie jak Claudia Black, wnios�a do swojej pracy zawodowej osobist� wizj� problemu, dostrzeganego w du�ej mierze z perspektywy w�asnych do�wiadcze�. Wychowa�a si� w rodzinie alkoholowej, do�� wcze�nie sama si� uzale�ni�a, by potem, przy pomocy innych ludzi rozpocz�� �ycie w trze�wo�ci. Zosta�a psychologiem i pomaga osobom uzale�nionym i ich rodzinom. Jej pionierskie badania dotycz�ce procesu zdrowienia znalaz�y wyraz w poprzednich ksi��kach (Leczenie Alkoholik�w i Leczenie Doros�ych Dzieci Afkoholik�w), zapewniaj�c jej szczeg�ln� pozycj� w�r�d znawc�w przedmiotu. Polskiemu Czytelnikowi oddajemy ju� drug� ksi��k� Stephanie Brown*. Opisane tu podej�cie terapeutyczne sugeruje, �e od krzywd i uraz�w dzieci�stwa mo�na uwolni� si� bezpiecznie. Autorka nie powiela utartych slogan�w. Jej ksi��ka, cho� stroni od przesadnej naukowo�ci i rna popularny charakter, pozwala zapozna� si� z wnikliw� i gruntown� analiz� problematyki nale��cej do wsp�czesnego ruchu Doros�ych Dzieci Alkoholik�w. Niekt�re utarte * Pierwsza to Leczenie Alkoholik�w, Rozwojowy Model Powrotu do Zdrowia (wydana przez Instytut Psychiatrii i Neurolo�ii i Komisj� Edukacji w dziedzinie Alkoholizmu i innych Uzale�nie� Fundacji im. Stefana Batorego), (przyp. red.) 8 WST�P DO WYDANIA POLSKIEGO poj�cia i terminy autorka odwa�nie kwestionuje, zawsze jednak z wyczerpuj�cym uzasadnieniem. Dotyczy to na przyk�ad terminu �rodzina dysfunkcjonalna", kt�ry bezkrytycznie zosta� przez profesjonalist�w rozpowszechniony (u nas tak�e), mimo �e z punktu widzenia semantyki jest ca�kowicie fa�szywy. C� lepiej �funkcjonuje" ni� patologiczne relacje i reakcje cz�onk�w rodziny wsp�podtrzymuj�cych alkoholizm jednej z os�b? Te sk�din�d �dysfunkcjonalne" mechanizmy �funkcjonuj�" wr�cz fenomenalnie do tego stopnia, �e ludzie nieraz do ko�ca �ycia trwaj� w tych samych schematach, niczego nowego w swoje my�lenie i zachowania nie wnosz�c. Ksi��ka Stephanie Brown wprowadza r�wnie� ca�� gam� odcieni do cz�sto zbyt cz...
malagota