18
RECEPTARIUSZ
Kosmetologia 1
Kosmetyka dermatologiczna 2
Budowa skóry, włosów, paznokci 7
Starzenie skóry 11
Substancje biologicznie czynne 13
Mikrobiologia 17
Wymagania techniczne dla preparatów kosmetycznych 18
Technologia produkcji kosmetyków 20
Technika aerozolowa 24
Mydła toaletowe 33
Dezodoranty 38
Preparaty po goleniu 46
Środki do pielęgnacji włosów 56
Środki do układania włosów 58
Preparaty do rozjaśniania włosów 60
Preparaty do trwałej ondulacji włosów 61
Farby do włosów 63
Prostowanie włosów 69
Przegląd recepturalny 83
Preparaty do opalania 91
Preparaty do rozjaśniania skóry 93
Olejki do pielęgnacji skóry 93
Toniki 94
Maski kosmetyczne 95
Peeling 96
Róż na policzki 103
Preparaty do makijażu oczu 104
Kredki do warg 105
Preparaty do demakijażu 108
Lakier do paznokci 109
Wyroby perfumeryjne 111
Rozwój przemysłu kosmetycznego w Polsce 122
Bibliografia 130
Od Autorki...
Kosmetologia jako nauka interdyscyplinarna odgrywa znaczącą rolę przy opracowywaniu receptur wyrobów kosmetycznych.
Chemik – kosmetolog musi współpracować ze specjalistami wielu dziedzin nauki. Dotyczy to nie tylko receptur ale i technologii wytwarzania oraz rodzaju stosowanych opakowań, gdyż wszystkie te czynniki wpływają na jakość wyrobu.
W końcowym rozdziale przedstawiam rozwój przemysłu kosmetycznego na przełomie XIX/XX wieku, największy rozwój w sensie technologicznym przypada na lata 60 i 70 XX wieku, kiedy zakłady POLLENA wprowadziły do produkcji nowatorskie technologie i nowe wyroby. Książka ta jest przeznaczona dla kilku grup odbiorców: firm kosmetycznych, studentów średnich i wyższych szkół kosmetyki i kosmetologii, praktykujących kosmetyczek, najczęściej absolwentek tych szkół oraz powinna zainteresować użytkowników wyrobów kosmetycznych.
Pragnę serdecznie podziękować Panu dr inż. Władysławowi S. Brudowi – prezesowi Fabryki Substancji Zapachowych „POLLENA - AROMA”, wykładowcy Wyższej Szkoły Zawodowej Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia w Warszawie – za merytoryczną ocenę książki oraz bardzo cenne wskazówki dotyczące perfumerii,
Panu mgr inż. Józefowi Szubie – długoletniemu kierownikowi Laboratorium Badawczego POLLENA – URODA za pomoc w opracowaniu technologii produkcji mydeł,
Pani mgr Magdalenie Tarnawskiej – CRODA Polska – za udostępnienie literatury fachowej oraz pomoc techniczną przy opracowywaniu receptur.
KOSMETOLOGIA jest to nauka, która pozwala na kompleksowe prowadzenie prac badawczych przy opracowaniu preparatów kosmetycznych.
KOSMETOLOGIA jest dziedziną interdyscyplinarną, związana jest z chemią, biotechnologią, mikrobiologią, zielarstwem, dermatologią, inżynierią materiałową – opakowania, aparaturową – urządzenia do produkcji i konfekcjonowania oraz aparaturą specjalistyczną przeznaczona do badań dermatologiczno – aplikacyjnych.
Już sama wiedza chemika kosmetologa nie wystarczy do opracowania nowego wyrobu. Musi współpracować z wieloma specjalistami, gdyż receptura zawiera wiele substancji o różnym charakterze chemiczno – biologicznym. Receptura nie może być przypadkowym zestawem surowców, musi mieć udokumentowaną skuteczność i wartość użytkową potwierdzoną badaniami. Do tego dochodzą badania chemiczno – mikrobiologiczne i toksykologiczne surowców i wyrobu gotowego. Kosmetyk musi być bezpieczny dla użytkownika, stosuje się tylko te surowce, które są zaakceptowane przez Ministerstwo Zdrowia zgodnie z wymaganiami światowymi. Listę substancji niedopuszczalnych, dopuszczalnych z ograniczeniami, dopuszczalnych barwników, środków konserwujących i promieniochronnych określa Dz. Ustaw nr 105, poz. 934, z dnia 12 lipca 2002r. oraz Dz. U. 04. 201. 2064 z dnia 15 września 2004.
Jednakże nie ma takiego kosmetyku, który mimo wszechstronnych badań, nie mógłby wywołać uczulenia. Na to składa się wiele czynników zewnętrznych i osobniczych, a kosmetyk jest ich ostatnim ogniwem. Alergia jest to reakcja organizmu na określone związki chemiczne – alergeny. W kosmetykach alergenami mogą być: składniki kompozycji zapachowej /IFRA określa, które komponenty nie należy stosować/, barwniki do włosów, niektóre środki konserwujące, składniki olejków eterycznych, niektóre substancje biologicznie czynne /białka/. Alergie mogą być krzyżowe, tzn. wywoływane nie przez jeden preparat, ale jako suma wielu czynników. Najczęściej wskazuje się na kosmetyk, który z racji stosowania /wieczorem np. nowy krem/ jest tym ostatnim ogniwem łańcucha. Co nie oznacza, że tylko on jest zasadniczym alergenem. Osoby o szczególnie wrażliwej skórze nie powinny stosować silnie działających kosmetyków, powinny dbać o dobre nawilżenie i natłuszczenie skóry, preferowane są kosmetyki bezzapachowe. Stosowanie konserwantów jest istotne dla jakości mikrobiologicznej produktu. Składniki receptury są wrażliwe na działanie mikroorganizmów, a produkt zakażony jest niebezpieczny dla skóry. Oczywiście i w tym względzie nie można przesadzać i stosować kilka konserwantów i antyutleniacze, aby zwiększyć okres ważności do 2 – 3 lat.
W przypadku lekarstwa jest to możliwe, gdyż zawiera przeważnie jeden składnik czynny, w kosmetykach jest od 10 – 50 składników w tym oleje roślinne /ulegają jełczeniu/, ekstrakty ziołowe, substancje biologicznie czynne, które są produktami nietrwałymi. Do tego może dojść do reakcji z opakowaniem i kosmetyk w czasie przechowywania traci swoje założone działanie aktywne.
W ostatnich latach wprowadzono do kosmetologii pojęcie kosmeceutyki /cosmeceuticals/ czyli preparaty znajdujące się pomiędzy kosmetykiem a lekiem. Kosmeceutyki są przeznaczone do pielęgnacji ciała tak jak kosmetyki, ale mogą też wpływać na niektóre funkcje biologiczne skóry jak leki. Działanie kosmeceutyków polega na spowalnianiu procesu starzenia, stymulację syntezy włókien kolagenu i elastyny, rozjaśnieniu przebarwień, złuszczanie naskórka.
Kosmetyka dermatologiczna obejmuje szeroko pojętą profilaktykę w zakresie pielęgnacji skóry bardzo wysuszonej, wrażliwej oraz jej ochronę. Dermokosmetyki stanowią profilaktykę przy leczeniu skóry suchej, psoriaris, neuroz, egzemy i nadają się do przemiennego stosowania po maściach leczniczych. W tych produktach jest większe stężenie substancji czynnych, które wpływają na wygładzanie skóry i przywrócenie równowagi lipidowo-hydrofilowej: mocznik, omega kwas tłuszczowy /olej z ogórecznika, olej wiesiołkowy/, d – pantenol, allantoina, bisabolol, fitosterole roślinne - niż w kosmetykach. Preparaty nie zawierają barwników i substancji zapachowych. Substancje konserwujące niezbędne przy emulsjach O/W i W/O należy przetestować dermatologicznie /np. Paraben M, P, A, glukonian chloroheksydyny/. Produkt niekonserwowany może łatwo ulec zakażeniu /nawet u klientki/, obecne bakterie tylko pogorszą stan skóry. Ważny jest dobór bazy kremowej – zastosowany powinien być emulgator, który jest używany w maściach farmaceutycznych. Preferowane są emulsje typu W/O, gdyż faza olejowa jako faza zewnętrzna chroni naskórek przed parowaniem wody.
Skóra sucha i wrażliwa posiada bardzo cienką warstwę lipidową, która nie stanowi dobrej ochrony przed czynnikami zewnętrznymi i alergicznymi. Zawartość wody zmniejsza się, gdy nie jest zatrzymywane przez film lipidowy. Kremy i emulsje płynne mają za zadanie odbudować film lipidowy, dlatego ważny jest dobór składników fazy olejowej O/W i W/O.
Faza olejowa ma bezpośredni wpływ na warstwę lipidową naskórka i powinna zawierać zarówno olej i tłuszcze okluzywne /olej parafinowy, wazelina/ jak i oleje roślinne /olej wiesiołkowy, olej z ogórecznika, oliwa z oliwek/, fitosterole roślinne.
Faza wodna zawiera glicerynę / 5 – 8 % /.
mocznik podwyższa zawartość wody w naskórku
allantoina przyspiesza regenerację, zmiękcza i usuwa spękania skóry,
przyspiesza ziarninowanie uszkodzonej tkanki
d - pantenol stabilny prekursor witaminy B5/kwas pantotenowy,
działa przeciwzapalnie, przyspiesza wzrost
i odnowę komórek naskórka i skóry właściwej, działa
gojąco przy uszkodzeniu skóry, łagodzi podrażnienia
wywołane przez alergeny. Komórki naskórka potrzebują
dużo tej witaminy do syntezy tzw. koenzymu A
witamina A retinol, palmitynian witaminy A, retinyl linoleate
/ 0, 3 – 0, 5 % / - poprawia wilgotność skóry /warstwy
rogowej/, wygładza drobne zmarszczki, regeneruje skórę
po działaniu promieni UV
witamina E tokoferol, tocopherol acetate / 0, 5 – 2 % / - chroni przed
wolnymi rodnikami, zmniejsza wrażliwość na
promieniowanie UV, poprawia zdolność wiązania wody,
podwyższa aktywność enzymatyczną w skórze i pomaga
w tworzeniu nowych komórek, powoduje wolniejsze
starzenie się skóry
...
kamieniecka13