POWOJENNA TWÓRCZOŚĆ MIŁOSZA.pdf

Powojenna twórczość Miłosza.

Pierwszy powojenny tom „Ocalenie" przyniósł wiersze wojenne i wcześniejsze, będące wyrazem

solidarności z losem narodu i świadectwem swojej epoki. Tytuł wyjaśnia autor w przedmowie mówiąc o

wybawczym celu prawdziwej poezji, która nie jest wspólnictwem urzędowych kłamstw ani czytanką z

pańskiego pokoju, lecz przynosi poznanie i oczyszczenie. W wierszach tych dochodzi do kontrastowego

zderzenia 2 światów: dawnej nieodpowiedzialnej beztroski z wojennym losem i poniżeniem podbitego

narodu, jak np. w „Powrocie", „Postoju zimowym" czy „ Walcu". Jest też hołd złożony wojennej i

powstańczej Warszawie, bohaterom getta: „Miasto", „Przedmieście" , „Pożegnanie 1945 " , „Biedny

chrześcijanin patrzy na getto" , „Campo di Fiori". Zawarty jest w nich również tragiczny dylemat artysty

marzącego o sztuce czystej, a postawionego w sytuacji przerastającej zadania poezji: patosu zbiorowego

obowiązku. Sam poeta za szczególnie ważne uznaje tu cykle: „Świat: poema naiwne" i „ Głosy biednych

ludzi", gdzie patrzy na tę rzeczywistość zdumionymi oczami dziecka i prostego człowieka.

W pierwszym emigracyjnym tomie pt. „Światło dzienne" znalazły się m.in. takie wiersze jak:

„Dziecię Europy", poemat „Traktat moralny" oraz napisany w 1950 głośny tekst „Który skrzywdziłeś

człowieka prostego". Ironiczno sarkastyczny, miejscami wręcz żartobliwy „ Traktat moralny" jest

poważnym w wymowie opisem i diagnozą sytuacji intelektualnej i politycznej Polski i świata powojennej

rzeczywistości, ostrzeżeniem przed totalitaryzmem. Wraz z „Traktatem poetyckim" i wierszami z lat

sześćdziesiątych ukształtowała się ostatecznie poetyka Miłosza, łącząca liryczną obrazowość i wizyjność

z klasyczną refleksją oraz przełamujący ton powagi ironiczny dystans. Kryje się za tym próba

syntetyzowania doświadczeń własnych i doświadczeń czasu historycznego (chcę nie poezji ale dykcji

nowej) , problemów aktualnych i odwiecznych pytań filozoficznych i historiozoficznych, dotyczących

podstawowych spraw ludzkiej egzystencji , nieuchronności przemijania, okrutnych praw czasu,

nieprzystawalności formuł ogólnych do niepowtarzalności istnienia każdego człowieka, każdego momentu

bytu każdej sytuacji ludzkiej.

Moralnym rozważaniom autora towarzyszy wnikliwe rozpoznanie z perspektywy emigracyjnej,

natury tych systemów społeczno-politycznych, które zniewalają jednostkę, a dobro powszechne

podporządkowują partykularnym interesom elity władzy. To rozpoznanie Miłosza ma zarazem charakter

uniwersalny - nie tylko komunizm, wbrew pobieżnym sądom krytyki literackiej, stanowi przedmiot

odniesienia rozważań poety: każda ideologia i każda władza, która kosztem jednostki pragnie budować

system społecznej szczęśliwości, nieuchronnie prowadzi do zniewolenia człowieka. Wiersz „Który

skrzywdziłeś" z tomu „Światło dzienne" (1953), to głos przestrogi dla tych, którzy kosztem człowieka

pragną budować nową przyszłość.