DwE nr 17.pdf

DZIECI W EUROPIE

Dzieci w Europie – publikacja wydawana wspólnie przez sieć wydawców w 17 krajach Europy.

Numer 17(5) / 2010

Biuletyn Informacyjny Rzecznika Praw Dziecka

Numer 1 / 2010

Irene Balaguer i Peter Moss - Dwudziestolecie Konwencji ONZ

Marek Michalak - Dziecko jest podmiotem

DWADZIEŚCIA LAT

PRAW DZIECKA

Zespół Redakcyjny

Irene Balaguer, „Infancia”, Hiszpania

Associació de Mestres Rosa Sensat wydaje dwa magazyny; „Infància” i „Infancia” po katalońsku, oraz

hiszpańsku sześć razy w roku. Oba zajmują się dziećmi w wieku 0-6 lat oraz łączą teorię z praktyką.

www.revistainfancia.org

Browen Cohen, „Children in Scotland”, Wielka Brytania i Irlandia

„Children in Scotland” to miesięcznik, który oferuje pogłębione artykuły i aktualności dotyczące

dzieci, młodych ludzi i ich rodzin w Szkocji.

www.childreninscotland.org.uk

Ferruccio Cremaschi, „Bambini”, Włochy

„Bambini” to miesięcznik dla pedagogów zajmujących sie dziecmi w wieku 0-6 lat, który koncentruje

się na naukowych badaniach oraz dobrych praktykach w działaniach edukacyjnych.

Eva Gruber, „Betrifft Kinder”, Niemcy

„Betrift Kinder” to miesięcznik zawierający aktualności

i informacje o polityce dotyczącej opieki i edukacji małych dzieci w Niemczech.

www.verlagdasnetz.de

Perrine Humblet, „Grandir à Bruxelles”, społeczność francuska, Belgia

Cztery tysiące egzemplarzy pisma „Grandir à Bruxelles”, są nieodpłatnie dystrybuowane co dziewięć

miesięcy.

www.grandirabruxelles.be

Teresa Ogrodzińska, Fundacja im J. A. Komeńskiego, Polska

Fundacja Komeńskiego to organizacja pozarządowa dążąca do zapewnienia równych szans wszystkim

dzieciom w wieku od urodzenia od 10 lat.

www.frd.org.pl

Stig G Lund, „Born & Unge”, Dania

„Born & Unge” to tygodnik nieodpłatnie dystrybuowany do 50 tysięcy członków BUPL (związku

zawodowego pedagogów). Zajmuje się praktyką, teorią oraz warunkami ich pracy.

www.bupl.dk, www.boernogunge.dk

Jan Peeters, Anke van Keulen, „Kiddo”, Flandria i Holandia

„Kiddo” wychodzi osiem razy w roku i jest rozpowszechniane w Holandii oraz Flandrii.

Skierowany jest do praktyków pracujących z dziećmi w wieku 0 - 12 lat.

www.childcareinternational.nl, www.vbjk.be

Marie Nicole Rubio, „Le Furet”, Francja

„Le Furet” wydawany jest trzy razy w roku, zajmuje się dziećmi w wieku 0-6 lat. Jest czytany przez

trenerów, menedżerów i koordynatorów we Francji.

www.lefuret.orgl

Alexandra Marques, „Cadernos de Educação de Infância”, Portugalia

APEI – Associação de Proissionais de Educação de Infância wydaje „Cadernos de Educação de

Infância” trzy razy w roku. To jedyny w Portugalii magazyn poświęcony problematyce małych dzieci.

www.apei.no.sapo.pt

Helena Ingvarsdotter, „Tidningen Förskolan”, Szwecja

„Tidningen Förskolan” wydawany jest 10 razy w roku. To magazyn skierowany do szwedzkich związków

zawodowych nauczycieli.

www.forskolan.net

Gella Varnava-Skoura, „Mosty, Grecja

Magazyn Mosty wydawany jest sześć razy w roku. Skierowany jest do nauczycieli, nauczycieli

akademickich i praktyków pracujących z dziećmi. Poświęcony jest tematyce teorii, badań i dobrym

praktykom w edukacji dla dzieci w wieku 3-12 lat

www.doudoumis.gr

Nowy członek redakcji: Helena Buric, „Pučko otvoreno učliliąte” , Korak po korak, Chorwacja

Helena Buric, Pučko otvoreno učliliąte, Korak po korak (Otwarta Akademia Krok po kroku) to

organizacja pozarządowa szkoląca nauczycieli. Jej misją jest promocja jakościowej edukacji i opieku

dla dzieci.

www.korakpokorak.hr

DZIECI W EUROPIE

Celem „Dzieci w Europie” jest:

stworzenie forum do wymiany myśli, doświadczeń i informacji,

nawiązanie dialogu między teorią a praktyką,

podkreślanie szacunku dla różnorodności,

wkład w rozwój polityki i praktyki na poziomie państwowym i europejskim,

włączanie osiągnięć z przeszłości we współczesne rozwiązania.

Dzieci w Europie są publikowane dzięki wsparciu Bernard van Leer Foundation, www.bernardvanleer.org

Spis treści

Temat Numeru

Od redakcji

Irene Balaguer i Peter Moss – Dwudziestolecie

Konwencji ONZ

Zapraszamy do lektury 17. numeru pisma

Dzieci w Europie, którego temat przewodni

– prawa dziecka – wiąże się z 20. rocznicą

Konwencji o Prawach Dziecka uchwalonej

przez ONZ. Każda rocznica to dobra okazja

do podsumowań. Wiele wskazuje na to, że

znajomość praw najmłodszych staje się coraz

powszechniejsza, zarówno wśród instytucji

krajowych, jak i lokalnych. Dziś kwestia ta

stała się ważnym składnikiem programu

Unii Europejskiej, dlatego obywatele Europy

powinni rozważyć, jak najskuteczniej chronić

prawa dziecka na szczeblu europejskim.

Krótki przewodnik po Konwencji o Prawach Dziecka

Doświadczenia

Peter Moss – Norweska rzecznik praw dziecka –

ona była pierwsza – wywiad z Maalfrid Grude Flekkøy

Anna Zito – Unia Europejska a upowszechnianie

i ochrona praw dzieci w Europie

Jana Hainsworth – Rosnące znaczenie praw dziecka

w Europie

Dzieci mówią o swoich prawach

Zatem wolno nam ogłosić postęp, aczkolwiek

nie bez zastrzeżeń. Niektóre kraje, organizacje

i osoby rzeczywiście prawom dziecka

poświęcają wiele uwagi, ale gdzie indziej

kwestie te spycha się na margines lub traktuje

jako mało znaczącą dekorację. Dlatego

trzeba nadal prowadzić akcje nagłaśniające,

informacyjne i edukacyjne. Prawa dziecka

niewiele będą znaczyć, jeśli nie staną

się częścią demokratycznych rozwiązań

systemowych.

10 lat instytucji Rzecznika Praw Dziecka w Polsce

Sprawa każdego dziecka jest dla mnie najważniejsza…

Rozmowa z Markiem Michalakiem –

Rzecznikiem Praw Dziecka

Dziecko jest podmiotem

Korczakowskie prawo do społecznej partycypacji

dziecka. Dziecięce obywatelstwo

Ten numer Dzieci w Europie jest ostatnim

redagowanym przeze mnie. Po 10 latach

współpracy nadszedł czas, by ustąpić miejsca

innym. Nowi ludzie wniosą świeże spojrzenie

i odkrywcze pomysły. Odchodzę

w przekonaniu, że tworzone przez nas

pismo stało się potrzebnym forum dialogu

europejskiego, unikatowym przedsięwzięciem

realizowanym w 15 krajach i 14 językach.

Dziś przekazuję pałeczkę moim następcom

w nadziei na jego dalszy rozwój.

Bernard de Vos – Ubóstwo a zaangażowanie

społeczne – sytuacja dzieci w rodzinach o niskim

statusie materialnym

Dubravka Maleš – Prawa dziecka w Chorwacji:

od teorii do praktyki

Anastasia Houndoumadi – Sztuka w służbie praw

dziecka w Grecji

Ewa Sadowska – Dajmy dzieciom głos!

Peter Moss, redaktor

Gianfranco Zavalloni – Naturalne prawa dziecka

W centrum uwagi

Jordi Cots – Eglantyna Jebb i Deklaracja Genewska

www.childrenineurope.org

redaktor naczelny: Peter Moss

współredaktor i redaktor polskiego wydania: Teresa Ogrodzińska

tłumaczenie: Ewa Pulkowska

projekt graiczny: Piotr Bukowski

fotograie: archiwum „Dzieci w Europie“

wydawcy: Rzecznik Praw Dziecka oraz Fundacja Rozwoju Dzieci

im. J.A. Komeńskiego, www.frd.org.pl

Dzieci im. J.A.Komeńskiego, Rzecznik Praw Dziecka.

Wszelkie prawa zastrzeżone.

Przedruk lub kopiowanie całości albo

fragmentów artykułów z wyjątkiem cytatów

w artykułach i przeglądach krytycznych – możliwe

jest tylko na podstawie pisemnej zgody wydawcy.

Dwudziestolecie

Konwencji ONZ

Redaktor prowadząca Irene

Balaguer i Peter Moss piszą

o prawach dziecka, które są

tematem przewodnim 17.

numeru pisma.

Obecny numer Dzieci w Europie przypomina o 20. rocznicy Konwencji o Prawach

Dziecka (KPD) przyjętej przez Organizację Narodów Zjednoczonych w dniu 20 listopada

1989 roku. Dokument ten jest przełomowy dla koalicji na rzecz praw najmłodszych,

która od wielu lat próbuje na nowo określić społeczne relacje między dziećmi

a dorosłymi. Oczywiście, Konwencja nie pretenduje do miana doskonałej i nie wyczerpuje wszystkich kwestii,

ale jej znaczenia nie sposób przecenić (patrz podsumowanie poniżej) – przede wszystkim dlatego, że uznaje

dziecko za pełnoprawnego obywatela od chwili narodzin. To podejście zmieniło sytuację dzieci, chociaż nie

wszędzie w tym samym stopniu. W wielu krajach nadal niewiele zrobiono dla upowszechnienia wiedzy

o prawach dziecka, nie mówiąc już o ich praktycznej realizacji w najbardziej podstawowych sferach.

Obchodom rocznicy Konwencji towarzyszą trzy pytania, które tu podejmujemy, a mianowicie:

Jak interpretować prawa dziecka wymienione w Konwencji? Jak je realizować? I czy nie powinniśmy pójść

nieco dalej? Konwencja, jak każdy dokument o znaczeniu politycznym, powstała w wyniku rokowań między

ludźmi o różnej motywacji i odmiennym światopoglądzie, a więc wymaga komentarza, który ma również

aspekt polityczny. Czy Konwencja kładzie kres karom cielesnym (biciu dzieci) czy nie? A co z dostępem

wszystkich dzieci do wczesnej opieki i edukacji? Czy Konwencja powinna bardziej chronić dzieci ze środowisk

zmarginalizowanych, np. uchodźców starających się o azyl polityczny? Te i inne zagadnienia dotyczące „szarej

strefy” porusza w rozmowie z nami pierwsza w świecie rzeczniczka praw dziecka Maalfrid Grude Flekkøy –

wywiad z nią publikujemy w tym numerze.

Jednym ze sposobów wcielania w życie postanowień Konwencji jest tworzenie oicjalnych stanowisk

publicznych – niezależnych, choć inansowanych ze środków budżetowych – dla zapewnienia lepszej kontroli

nad przestrzeganiem zapisów KPD. Stanowiska te noszą różne nazwy – „rzecznik praw dziecka”, „défenseur

des enfants”, „child advocate”, „child commissioner”, czy „ombudsman” – i funkcjonują w większości państw

członkowskich, ale mimo ich ogromnego znaczenia nie mogą stanowić remedium na wszystkie bolączki.

Największe znaczenie i tak mają zachowania ogółu dorosłych, zwłaszcza tych, którzy zajmują się edukacją

dzieci, czyli rodziców i nauczycieli. Jak twierdzi

Dubravka Males, autorka jednego z zamieszczonych

przez nas tekstów, „to, w jakim stopniu dzieci

korzystają ze swoich praw zależy mniej od rozwiązań

legislacyjnych, a bardziej od działań dorosłych,

którzy są organizatorami i uczestnikami procesu

edukacyjnego”. Należy w tym miejscu mocno

podkreślić, że to zależy od obydwu czynników –

dobrego prawa i zachowania ludzi. Natomiast prawdą

jest, że Konwencja stawia ambitne zadania przed

rodzicami i nauczycielami, którzy mają szanować

prawa dziecka, rozumieć ich znaczenie, realizować

je w życiu codziennym i upowszechniać wiedzę o nich

w społeczeństwie.

i doskonalenia argumentacji. Nie należy też mniemać,

że Konwencja stanowi ostatnie słowo w dziedzinie praw

dzieci. „Manifest naturalnych praw dziecka”, o którym

pisze Gianfranco Zavalloni, to tylko jeden z przykładów

włączenia kwestii praw najmłodszych do szerszej

debaty społecznej na temat dobrego dzieciństwa

i dobrego życia.

W tym numerze

W czasach, gdy masowo szerzy się „amnezja

historyczna”, wracamy do okresu sprzed powstania

Konwencji – przypominamy pionierską pracę

Eglantyny Jebb oraz Deklarację Praw Dziecka z 1924

roku, prekursorkę obecnej KPD. Rozmawiamy także

z pierwszą w świecie osobą pełniącą funkcję rzecznika

praw dziecka, która objęła to stanowisko w Norwegii

w 1981 roku. Przywołane działania dostarczają ważnej

releksji na temat korzyści i ograniczeń związanych

z próbami zmiany na lepsze sytuacji dzieci poprzez

realizację ich praw.

Wypadałoby w tym miejscu dodać, że w niektórych

krajach realizacja Konwencji jest bardziej

zaawansowana niż w innych. Ponadto dwa państwa

członkowskie ONZ, w tym Stany Zjednoczone, wciąż

Konwencji nie ratyikowały – o czym należałoby

przypomnieć prezydentowi Obamie („Yes, you can!”).

Po części wynika to z woli politycznej – prawa dziecka

i związane z nimi wartości demokratyczne bywają

silniej lub słabiej zakorzenione w różnych częściach

świata, ale istnieją też inne źródła oporu, również ze

strony rodziców i nauczycieli, którzy obawiają się, że

prawa dziecka stanowią przeszkodę w wykonywaniu ich

tradycyjnych prerogatyw.

Odnotowujemy też ważne wydarzenie w Europie, które

w natłoku spraw mogło umknąć uwadze Europejczyków

– oto po kilkudziesięciu latach Unia wreszcie zajęła

się prawami dziecka i postanowiła odegrać rolę w ich

upowszechnianiu. Komisja Europejska zyskała specjalny

zespół, który pod koniec roku ma przedstawić strategię

rozwoju dla tego priorytetowego obszaru działania.

Wraz z zaangażowaniem organizacji Eurochild i Euronet

oraz rosnącym zainteresowaniem ze strony Parlamentu

Europejskiego można powiedzieć, że jesteśmy

świadkami powstawania wspólnej polityki unijnej

dotyczącej dzieci. Nadszedł czas, by w ten proces

włączyć organizacje i jednostki na szczeblu krajowym,

regionalnym i lokalnym. Mamy też własną propozycję:

Unia w swojej nowej polityce działania na rzecz dzieci

powinna, uwzględniając kwestie praw dziecka, pójść

dalej niż wynikałoby to z założeń z Barcelony.

O jeszcze innej kwestii pisze Bernard de Vos: „Ubóstwo

ma negatywny wpływ na przestrzeganie praw

człowieka i dziecka. Rodziny niezamożne nie mogą

w pełni korzystać z dobrodziejstw edukacji, opieki

medycznej i przyzwoitych warunków mieszkaniowych,

ponieważ nie dysponują odpowiednimi środkami”. To

oczywiste, że te dwa czynniki łączą się ze sobą – bieda

może skutkować naruszaniem praw, a przestrzeganie

praw może łagodzić skutki biedy. A tak w ogóle to

zapisy dotyczące praw dziecka nie mogą stać się alibi

dla braku rozwiązania wstydliwej kwestii ubóstwa i

nierówności wśród dzieci.

Tradycyjnie już zamieszczamy kilka artykułów

opisujących projekty odnoszące się do naszego tematu

przewodniego, zwłaszcza te, które pozwalają dzieciom

i młodzieży na zabranie głosu w ważnych dla nich

sprawach. To zaledwie powierzchowny przegląd działań

podejmowanych w Europie – podobnymi opisami

moglibyśmy bez wątpienia wypełnić klika numerów

naszego pisma, jednak my jak zwykle mamy poczucie,

że szanse na podjęcie europejskiego dialogu, wymiany

i wzajemnego szkolenia w sferze dotyczącej dzieci

i rodziny wciąż nie doczekały się pełnej realizacji.

Dlatego trzeba przywrócić kwestii praw dziecka

właściwe proporcje. Musimy zdać sobie sprawę z tego,

co można osiągnąć przez ich respektowanie, a czego

osiągnąć się nie da. Mówi o tym Maalfrid Flekkøy na

podstawie wieloletniego doświadczenia, stwierdzając,

że Konwencja „jest potrzebna i można ją przywołać

jako argument w dyskusji, na przykład przeciwko biciu

dzieci, ale ma ona pewne ograniczenia – mianowicie,

o jej znaczeniu decydują ludzie. I co z tego, że została

powszechnie ratyikowana, skoro nadal sytuacja dzieci

nie jest łatwa?”

Wspominaliśmy już o tekście Gianfranca Zavalloniego

i na zakończenie chcemy przywołać go jeszcze raz,

ponieważ autor przypomina nam o istnieniu innych

praw – prawa do wypoczynku, do ubrudzenia się, do

zapachu… Musimy budować na istniejących solidnych

fundamentach (zwłaszcza chodzi nam o Konwencję o

Prawach Dziecka) nie tracąc z oczu innych możliwości.

Ograniczone możliwości Konwencji to jeszcze nie

powód do rozpaczy. Konwencja nigdy nie miała być

panaceum na wszystko, co nie znaczy, oczywiście,

że jest mało ważna czy niepotrzebna. KPD wyraża

poglądy i zasady, które można wykorzystać przy

tworzeniu programów i strategii politycznych,

dostarcza argumentów, zachęca do działania i pomaga

w upowszechnianiu wiedzy, ale jej pełne wykorzystanie

wymaga pracy, praktyki, wspólnych doświadczeń

Irene Balaguer jest przewodniczącą Associació De

Mestres Rosa Sensat i redaktorką pisma „Infància”.

Infancia.europa@revistainfancia.org

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: