Opracowała:
mgr Urszula Paluszkiewicz
pedagog szkolny
Sposób na konflikt- negocjacje
,,Człowiek musi znaleźć taki sposób rozwiązywania międzyludzkich konfliktów,
który odrzuca wszelką zemstę, odwet i agresję”.
Martin Luter King
Konflikty są zjawiskiem nieuniknionym. Zaobserwować je można w każdej rodzinie, szkole, w życiu społecznym i zawodowym oraz na arenie politycznej. Wchodząc w relacje z drugim człowiekiem możemy zetknąć się z różnicą: interesów, wartości, przekonań, poglądów, wiedzy, emocji, które prowadzić nas mogą do konfliktu. Wbrew powszechnemu mniemaniu, konflikt sam w sobie nie jest zły i ważne byśmy mieli tego świadomość. Niewłaściwe i przynoszące wiele strat mogą być rozwiązania. Konflikt wtedy staje się zagrożeniem, przyczynia się do pogorszenia lub rozpadu relacji, jest destrukcyjny w skutkach, raniący. Niezmiernie ważna jest umiejętność konstruktywnego podejścia do konfliktu i wspólne wypracowanie takiego rozwiązania, w którym obie strony powinny odnieść korzyści. Konflikt właściwie rozwiązany będzie dla nas wartością, szansą zmiany, przyczyni się do rozwoju i pogłębienia relacji.
Konflikt ( łac. conflictus- zderzenie)- wszelkie zetknięcie się dążeń, niezgodność poglądów, interesów czy wartości; antagonizm, kolizja, spór, zatarg.
O konflikcie mówimy, gdy dwie (lub więcej) osoby, grupy spostrzegają niemożliwe do pogodzenia różnice interesów, niemożność zdobycia ważnych zasobów, niemożność zaspokojenia istotnych potrzeb i /lub wartości oraz podejmują działania, aby tę sytuację zmienić.
Od tego, jakie będą działania zależą dalsze losy konfliktu. Może on ulec eskalacji, złagodzeniu, odroczeniu lub rozwiązaniu.
Przedmiot konfliktu- to, o co toczy się spór.
Strony konfliktu- kto jest, kim w sytuacji konfliktu.
Rodzaj konfliktu:
ü wartości wyznawanych i cenionych przez strony konfliktu.
ü danych posiadanych przez strony konfliktu, ich błędnego rozumienia źródeł, niedostatku i różnic w interpretacji.
ü relacji między stronami konfliktu związanej z błędną percepcją, wpływem stereotypów, narastaniem negatywnych emocji, złą komunikacją, zachowaniami odwetowymi.
ü struktury sytuacji, czyli ograniczeń czasowych, określenia ról, rozkładu sił, nierównej kontroli zasobów.
ü interesów tj. posiadania przedmiotów, podziału pracy, kontroli i odpowiedzialności ( konflikt rzeczowy); procesu podejmowania decyzji lub ustaleń formalnych dotyczących sposobu rozwiązywania konfliktu ( konflikt proceduralny);ważnych potrzeb psychologicznych ( np. dobrego traktowania, szacunku, bezpieczeństwa- konflikt psychologiczny).
Reakcje na konflikt
ü Ignorowanie Pomijanie milczeniem problemu. Ma źródła w przekonaniu, że brak decyzji wywoła mniejszy konflikt niż odrzucenie żądań. Najczęściej stosuje ją jedna strona konfliktu. Unikanie wymiany poglądów, bezustanne powtarzanie własnego zdania, niesłuchanie argumentów strony przeciwnej.
ü Odwlekanie Oczekiwanie na zmiany, które mogą nastąpić w międzyczasie na zdarzenia losu itp. Konflikt ma wszelkie szansę na pogłębienie. Wraz z upływem czasu osoby zaangażowane nabierają coraz głębszego przekonania o własnych racjach, formalizują swoje poglądy.
ü Pokojowe współistnienie Zaangażowane są obie strony. Udają one, ze konflikt nie istnieje, podkreślają wspólnotę, ignorują przyczyny sporów. Współdziałają ze sobą raczej z obowiązku niż z zaangażowania we wspólne cele. Konflikt nabiera cech gry, uniemożliwia otwartą komunikację.
ü Reorientacja -Obarczanie odpowiedzialnością za przyczyny konfliktu jednostki bądź grupy ( najczęściej mniejszościowej, słabszej). Wskazanie tzw. kozła ofiarnego. -Stworzenie lub ujawnienie wspólnego zagrożenia i pogodzenie się w celu obrony. Po uporaniu się z przeciwnikiem sojusznik zostanie prawie na pewno zaatakowany.
ü Separacja Usunięcie strony konfliktu z dotychczasowej przestrzeni życiowej. To rozwiązanie jest równoznaczne z utratą pewnych wartości, które były wynikiem związku .
ü Kompromis Wiara w moc kompromisu wyrasta z ukrytego przekonania o nierozerwalności sporów. Zakłada się, że obie strony dojdą do porozumienia, jeśli każda zadowoli się osiągnięciem częściowego spełnienia życzeń.
ü Eskalacja -Zachowanie, które prowadzi do uruchomienia całej nagromadzonej frustracji poznawczej i emocjonalnej. Prowadzi do wyolbrzymienia konfliktu (dominacja, wymuszenia, rywalizacja, walka o władzę). - Strategiczne zachowanie eskalacyjne jest to świadome dążenie jednej ze stron do wzrostu napięcia w konflikcie, aby poprzez jego wyżyny doprowadzić do zakończenia sporu ( sama eskalacja konfliktu nie prowadzi do zakończenia sporu, a jedynie do jego ujawnienia).
ü Walka – Wzajemne wyniszczanie się trudno jest ugasić. Im więcej ofiar, tym łatwiej jest podtrzymywać konflikt przypominając poniesione ofiary, tym dalej od ewentualnych rozwiązań pokojowych. - Metodę walki stosuje się w codziennych sytuacjach. Najprostszą wersją jest tworzenie stresowych sytuacji.
ü Deprecjonowanie Umowne pozbawienie wartości przeciwnika lub umniejszanie wartości przedmiotu sporu. Jest to mechanizm myślenia pozwalający człowiekowi radzić sobie w wielu sytuacjach.
Psychologiczne mechanizmy mające wpływ na przebieg konfliktu
W sytuacjach konfliktowych często ma miejsce zniekształcone postrzeganie zachowań, motywacji i stanowisk obu stron. Niektóre z tych zniekształceń są tak pospolite, ze można je znaleźć w prawie każdej sytuacji konfliktowej między dwojgiem ludzi, dwoma grupami ludzi czy państwami. Oto one:
- Lustrzane odbicie- obie strony mają poczucie, że są ofiarą, która broni prawdy i sprawiedliwości, została złośliwie napadnięta przez drugą z nich. Obie są święcie przekonane, że mają rację, a przeciwnik- nie, że chcą ,,sprawiedliwego” rozwiązania, a przeciwnik się nie zgadza.
- Mechanizm źdźbła i belki- każda ze stron dokładnie widzi wszystkie podstępne i fałszywe czyny tej drugiej strony, a jest całkowicie ślepa na takie same czyny dokonywane przez siebie.
- Podwójne normy- nawet jeśli obie strony mają świadomość podejmowanych przez siebie identycznych działań, są skłonne sądzić, że mają prawo tak robić, a druga osoba nie ma tego prawa.
- Biegunowe myślenie – obie strony mają uproszczony obraz konfliktu, uznając wszystko, co robią za dobre, a wszystko, co robi drugi – za złe.
Postawy przyjmowane w sytuacjach konfliktowych
Unikanie –to styl charakterystyczny dla ludzi, dla których samo napięcie emocjonalne i frustracja, spowodowana konfliktem są na tyle silne, ze wolą wycofać się z konfliktu niż w sposób konstruktywny rozwiązywać go. Takie podejście jest spowodowane prawdopodobnie tym, że w przeszłości jakieś konflikty na tyle mocno zraniły daną osobę, że pamięć tego bólu powoduje reakcję wycofania się.
Sensowny styl reagowania:
- kiedy przedmiot konfliktu jest czymś nieistotnym,
- kiedy chcemy zyskać na czasie.
Dostosowanie- zupełne przeciwieństwo rywalizacji. Tendencja do współdziałania. Całkowity brak apodyktycznej pewności siebie. Postępowanie zgodne z interesem strony przeciwnej. Nastawienie na utrzymanie dobrych kontaktów z innymi bez uwzględniania własnych interesów z obawy przed osamotnieniem i utratą dobrych relacji z innymi. Dostosowując się można pominąć własne interesy, aby zaspokoić potrzeby innych.
- kiedy doszliśmy do wniosku, ze jesteśmy w błędzie,
- kiedy stronie przeciwnej bardzo zależy na przedmiocie konfliktu, my natomiast nie przywiązujemy do niego większej wagi,
- kiedy partner ma nad nami zdecydowaną przewagę, a my potencjalne zyski i korzystniejsze porozumienia lokujemy w dalszej perspektywie czasowej.
Rywalizacja- egocentryczne dążenie do zaspokojenia własnych potrzeb kosztem innych. Żądanie dla siebie określonych dóbr, przejawianie niechęci do współdziałania. Sposób patrzenia na konflikt jako na grę do wygrania. Wygrana oznacza sukces i dobry wynik, przegrana porażkę, słabość i utratę prestiżu. Skłonni jesteśmy siebie widzieć w roli zwycięscy. Żeby osiągnąć ten cel, używa się wielu środków, nie zawsze uczciwych. Może to być sposób na obronę samooceny.
- w sytuacjach, które nazywamy stacjami krytycznymi, kiedy nie ma czasu na dyskusje.
Kompromis- wypadkowa dwu tendencji: ,,do obrony własnych interesów w sposób zdecydowany i stanowczy’ oraz ,,do współpracy”. Obiektywnie jest to najlepsze rozwiązanie z punktu widzenia interesów organizacji. Przekonanie, że ludzie nie mogą zawsze robić tak jakby chcieli, czasami muszą znaleźć wspólną płaszczyznę porozumienia, na której mogliby koegzystować. Ludzie powinni chętniej rezygnować z pewnych swoich celów i wykazywać więcej zrozumienia dla interesów innych ludzi. Każda ze stron konfliktu, może coś zdobyć, ale też każda może coś stracić. Kompromisowe zachowanie się w sytuacji konfliktowej jest czymś pośrednim między rywalizacją a dostosowaniem się.
- kiedy obie strony mają równą siłę i szczególnie wygórowane żądania,
- w sytuacjach, gdzie brakuje czasu.
Współpraca- wypadkowa tendencji: ,,do obrony własnych interesów” i ,,do współdziałania”. Jest przeciwieństwem unikania. Założenie, że zawsze można znaleźć rozwiązanie, które usatysfakcjonuje obie strony konfliktu. Jeśli rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony jest nie możliwe, kooperatorzy będą uważali, że warto próbować takie znaleźć. Jeden z bardziej efektywnych stylów reagowania na konflikt. Wiąże się zawsze z wolą zaakceptowania celów drugiej strony bez rezygnacji z własnych. Ludzie, którzy rozwiązują w tym stylu swoje spory z reguły umacniają swoje związki z innymi i są w stanie realizować swoje cele oraz uzyskiwać wysokie wyniki własnego działania.
- kiedy obie strony mają odmienne cele, powoduje, ze łatwo odkryć co jest rzeczywistą przyczyną sporu,
- kiedy strony zgadzają się co do celu, natomiast różnią się w poglądach na środki.
Negocjacje
Negocjacje to proces dwustronnej komunikacji, którego celem jest osiągnięcie porozumienia z innymi, gdy niektóre z naszych interesów są wspólne, a inne sprzeczne. Negocjacje są najważniejszym sposobem podejmowania decyzji w życiu społecznym i zawodowym oraz na arenie politycznej. Negocjacje kształtują nasze życie. Wszyscy jesteśmy negocjatorami, jednak często postrzegamy negocjacje jak stresującą konfrontację.
Jeśli zachowamy się ,,miękko”, to kończymy poddając się. Jeśli jesteśmy ,,twardzi”, to być może ryzykujemy zerwanie wzajemnych stosunków. Istnieje alternatywa: wspólne rozwiązywanie problemów. Nie jest ona ani wyłącznie miękka, ani twarda. Ta alternatywa to- metoda negocjacji opartych na zasadach. Metoda ta jest twarda w stosunku do problemu i miękka w stosunku do ludzi.
Definicja negocjacji- negocjacje to proces osiągnięcia porozumienia przez strony, które uczestniczą w:
- w procesie komunikacji,
- w procesie uczenia,
- w procesie argumentowania i perswazji,
- w procesie wywierania nacisku,
aby uzyskać zaspokojenie swoich potrzeb.
Zasady negocjacji nastawionych na współpracę
Ø Oddziel ludzi od problemów. Reguła ta zachęca do podejmowania nawet najtrudniejszych spraw interpersonalnych, ale z wyraźnym oddzieleniem ich od problemu, który trzeba rozwiązać. Często się zdarza, że w trudnych negocjacjach dochodzi do osobistej konfrontacji między partnerami lub wypominane są przeszłe urazy i nieporozumienia. Te osobiste ,,wycieczki” nie mają nic wspólnego z meritum sprawy, a skutecznie oddalają możliwość porozumienia. Stosując te zasadę, wykorzystuj sposoby dobrego kontaktu i konstruktywnego porozumiewania się. Reguła ta jest możliwa do pełnej realizacji, gdy są nazwane wprost problemy negocjacyjne. Dla sformułowania problemów podczas negocjacji niezbędne jest poznanie i nazwanie najważniejszych interesów własnych i partnera. Nie jesteś moim wrogiem, więc nie będę cię atakował i upokarzał. Zaatakujmy wspólnie problem, przed którym stoimy.
Ø Koncentruj się na interesach, a nie na stanowiskach . Podstawowy problem każdych negocjacji nie polega na przeciwnych stanowiskach, lecz na konfliktowych interesach między potrzebami, dążeniami, oczekiwaniami, obawami a tym wszystkim, co istotne dla każdej ze stron. Stanowiska to poziom najczęściej jawny, a interesy to często nietożsamy ze stanowiskiem poziom niejawny. Chcę wiedzieć, dlaczego to jest dla ciebie tak ważne. Powiem ci też wprost, na czym mi najbardziej zależy i dlacze...
jelonka72