SCENARIUSZ LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE DRUGIEJ

DO PODRĘCZNIKA  ZROZUMIEĆ SŁOWO A. GIS, WYDAWNICTWO ARKA

Autor: Sylwia Huebner

Temat: Uczucia ojca po stracie dziecka  w „Trenie VII” Jana Kochanowskiego

            (ćw. słownikowe)

1 jednostka lekcyjna

Cele:

Uczeń:

-          nazywa stany emocjonalne,

-          doskonali czytanie interpretacyjne utworu poetyckiego,

-          bogaci czynny i bierny słownik,

-          doskonali umiejętności wypowiadania się,

-          doskonali umiejętność słuchania utworów muzycznych,

-          współpracuje w grupie,

-          wskazuje i określa rolę środków poetyckich,

-          odczytuje przenośnie,

-          posługuje się terminami literackimi,

-          kształci umiejętności korzystania ze źródeł,

-          pracuje ze słownikiem wyrazów bliskoznacznych,

-          rozpoznaje u siebie uczucia współczucia i żalu.

Pomoce dydaktyczne:

-          tekst „Trenu VII” Jana Kochanowskiego,

-          muzyka żałobna, np. „Bema pamięci żałobny rapsod” w wyk. Cz. Niemena,

-          fragment „Mitologii” J. Parandowskiego,

-          słownik wyrazów bliskoznacznych,

-          zestaw kartek z zapisanym pionowo słowem cierpienie.

Metody:

-          praca z tekstem poetyckim,

-          praca ze słownikiem,

-          metoda ćwiczeń praktycznych.

Formy pracy: praca w grupach, zespołowa i indywidualna.

Przebieg lekcji:

1.      Wysłuchanie muzyki żałobnej (stworzenie odpowiedniego nastroju) – około trzech minut.

2.      Uczniowie nazywają uczucia, które kojarzą się z nastrojem słuchanej muzyki.

      (np. smutek, melancholia, rozpacz, załamanie, bunt)

3.      Praca w 4-osobowych grupach. Uczniowie otrzymują kartkę z zapisanym słowem cierpienie. Dopisują słowa kojarzące się z tym wyrazem.

       np.   ROZPACZ

                       ŚMIERĆ

                    BOLEŚĆ

                       STRATA

                            PŁACZ

                         NIESZCZĘŚCIE

                   LAMENT

                      BUNT

                         NIEPOKÓJ

                       NIEMOC

4.      Odczytanie prac i krótkie uzasadnienie przez młodzież swoich propozycji.

5.      Nauczyciel wprowadza w nastrój. Przedstawia sytuację:

Jest wieś Czarnolas. Jesień... W ogrodach kwitną astry, chryzantemy. Wieje silny wiatr. Po krótkiej chorobie zmarła Urszulka, ukochana córka Jana Kochanowskiego. Co dzieje się w domu poety po śmierci córki?

6.      Uczniowie udzielają krótkich odpowiedzi na zadane pytanie.

7.      Nauczyciel informuje o trenach (19 utworów).

8.      Czytanie przez uczniów „Trenu VII” – ciche i głośne. Zapoznanie się z archaizmami.

9.      Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela analizują i interpretują wiersz:

·         określają nastrój (rozpaczy...),

·         nazywają podmiot liryczny – zbolały ojciec, który nie może się pogodzić ze śmiercią córeczki,

Tu nauczyciel podaje temat lekcji: Uczucia ojca po stracie dziecka  w „Trenie VII” Jana

                                                           Kochanowskiego (ćw. słownikowe).

·         nazywają cechy ojca - podmiotu lirycznego (dobierają przymiotniki, imiesłowy przymiotnikowe)

ojciec – zbolały, cierpiący, smutny, rozpaczający, niepocieszony, przygnębiony, znękany, itd.

       Uczniowie korzystają ze słownika wyrazów bliskoznacznych, dobierając właściwe

       synonimy.

·         wskazują adresata wypowiedzi,

·         Wyjaśniają, w jaki sposób podmiot liryczny wyraża swój żal po stracie dziecka.

·         Uczniowie określają rolę środków poetyckich:

-          apostrofy- potrzeba nawiązania kontaktu,

-          wykrzyknienia – podkreślają napięcie emocjonalne,

-          powtórzenia - wzmacniają uczucia,

-          pytania retoryczne,

-          epitety,

-          metonimia – unikanie wyrazów z kręgu śmierci (interpretacja wyrażenia sen żelazny, twardy = śmierć)

10.  Wnioski. Uczniowie  dostrzegają problematykę „Trenu VII”. Zauważają, że  pogrzeb Urszulki jest porównany do ceremonii ślubnej. Uświadamiają sobie daremność ludzkich planów.

11.  Podsumowanie. Skorzystanie z kontekstów interpretacyjnych. Nauczyciel rozdaje uczniom kserokopie fragmentu „Mitologii” J. Parandowskiego.

     „Tanatos, syn Nocy, bliźni brat boga snu, zlatuje na czarnych skrzydłach, wchodzi niepostrzeżony

do pokoju i złotym nożem odcina konającemu pukiel włosów. W ten sposób, niby kapłan umarłych, poświęca człowieka na ofiarę bóstwom podziemnym i na zawsze odrywa od ziemi(...). Zrazu wyobrażany jako piękny, silny mężczyzna, zmienił się następnie w chłopca podobnego do Erosa.

Ma skrzydła u ramion i pochodnię w ręce; stoi cichutki i smutny z pochyloną głową, jakby opłakiwał nieboszczyka, nad którym mu czuwać kazano.”

·  Nauczyciel zadaje pytanie: Jak starożytni Grecy i Rzymianie wyobrażali sobie śmierć?

      ·  Uczniowie udzielają odpowiedzi.

Praca domowa:

a) dla wszystkich: W imieniu Jana Kochanowskiego napiszę list, w którym wyrażę uczucia po śmierci ukochanej Urszulki.

            b) dla chętnych: Co łączy podmiot liryczny „Trenów” z podanymi niżej bohaterami 

             mitów greckich  i z twórcami literatury greckiej?

            Niobe, Heraklit., Orfeusz, Persefona, złotowłosa Erato, Symonides

            Wybierz 3 postacie i sporządź w zeszycie krótką notatkę.