wpływ postaw rodzicielskich na dzieci.pdf

WPŁYW POSTAW RODZICIELSKICH NA ROZWÓJ

DZIECKA

Decydujący wpływ na rozwój społeczny i emocjonalny dziecka wywiera jego

środowisko rodzinne, od niego dziecko przejmuje wzorce, postawy i role społeczne. Wpływ

oddziaływań rodziców jest bardzo rozległy, dotyczy również rozwoju funkcji poznawczych,

budzenia zainteresowań, kształtowania się równowagi uczuciowej, dojrzałości społecznej i

formowania się pozytywnego obrazu samego siebie.

Charakterystyczny sposób postępowania rodziców wobec dziecka określa ich postawę

rodzicielską, czyli tendencję do reagowania w określony sposób wobec dziecka, chodzi tutaj o

względnie stały stosunek emocjonalny, który dominuje w sposobie odnoszenia się do dziecka

i myślenia o nim. Gdy rodzice przyjmują określoną postawę w stosunku do dziecka, to

konsekwencją tego będzie spostrzeganie, ocenianie i traktowanie dziecka w specyficzny

sposób, charakterystyczny dla danej postawy.

Postawy rodzicielskie mogą być pozytywne, stwarzające odpowiednie warunki dla

prawidłowego rozwoju dziecka oraz negatywne, wpływające ujemnie na kształtowanie się

osobowości dziecka.

Prawidłowe postawy rodzicielskie:

Postawa akceptująca dziecko.

Akceptować dziecko to znaczy przyjąć go takim, jakie ono jest, z jego cechami

fizycznymi, uosobieniem, możliwościami umysłowymi, zdolnościami i ograniczeniami.

Rodzice akceptujący kochają swoje dziecko miłością bezwarunkową za to, że jest, a nie za to,

jakie jest. Kontakt z dzieckiem daje im satysfakcję i radość, a dziecku poczucie

bezpieczeństwa. Dziecko czuje się pewnie w swoim domu, jest wesołe, otwarte i odważne.

Rodzice współdziałający z dzieckiem.

Postawa ta przejawia się w zaangażowaniu i zainteresowaniu rodziców zabawą oraz

pracą dziecka, a także w angażowaniu dziecka w życie rodziny, w zajęcia domowe - w miarę

jego możliwości i umiejętności. Dziecko ma prawo do wyrażenia własnych opinii, przez co

czuje się potrzebne i wartościowe. Jest ufne w stosunku do rodziców.

Rodzice uznający prawa dziecka.

Rodzice pozwalają dziecku swobodnie działać oraz dają mu do zrozumienia, że za

wyniki tego działania jest odpowiedzialne. Kierują dzieckiem przez stosowanie sugestii,

wyjaśnienie i tłumaczenie, wspólne uzgadnianie swoich praw i obowiązków. Dziecko przy

takiej postawie rodziców wie czego się od niego oczekuje oraz, że te oczekiwania są na miarę

jego możliwości. U dziecka kształtują się takie postawy, jak lojalność wobec rodziców,

samodzielność i wiara we własne możliwości.

Rodzice przejawiający właściwe postawy rodzicielskie otaczają swoje dziecko opieką,

dostrzegają i zaspakajają jego potrzeby, są cierpliwi, gotowi do tłumaczenia lub wyjaśniania.

Nawiązują bliski kontakt z dzieckiem, oparty na wzajemnej sympatii i zrozumieniu.

Cieszą się dzieckiem, widząc jego odrębność i osiągnięcia. Właściwa postawa sprzyja

wszechstronnemu rozwojowi intelektualnemu i społecznemu.

Wielu rodziców prezentuje niewłaściwe postawy rodzicielskie, traktując dziecko jak

ciężar, jawnie okazując niechęć i brak szacunku. Nie interesują się nim i jego potrzebami, w

stosunku do dzieci są surowi a nawet brutalni.

Negatywne postawy rodzicielskie:

Postawa odtrącająca.

Postawa ta występuje przy dystansie uczuciowym i dominacji rodziców. Dziecko jest

odbierane jako ciężar, opieka nad nim wzbudza niechęć rodziców. Wymagają od niego

żelaznej dyscypliny, bezkrytycznego podporządkowania się wszelkim nakazom. Za

najdrobniejsze przewinienia stosują surowe kary. Osiągnięcia dziecka są przemilczane,

niedostrzegane, potknięcia zaś wyolbrzymiane. Postawa odtrącająca sprzyja rozwijaniu się u

dziecka agresywności, nieposłuszeństwa, kłamstwa. Dziecko nie czuje się kochane i

szczęśliwe, rodziców postrzega jako wrogów.

Postawa unikająca.

Postawę tą cechuje ubóstwo uczuć, wręcz obojętność uczuciowa, beztroska posunięta

czasami do braku odpowiedzialności. Dziecko jest zaniedbywane pod różnymi względami,

zarówno jego potrzeb emocjonalnych jak i w zakresie opieki nad nim, oraz braku

konsekwencji w stawianiu wymagań i przestrzeganiu ich wykonania. Dziecko nie czuje się

prawdziwie kochane, a brak oparcia w rodzicach skłania je do szukania uczuć i akceptacji w

grupie rówieśniczej bądź w innych subkulturach.

Postawa nadmiernie wymagająca.

Postawę tą cechuje nadmierne koncentrowanie się na dziecku oraz dominacja

rodziców w postępowaniu z nim. Przy takiej postawie rodzice starają się zmusić dziecko, aby

dostosowało się do wymogów, do wytworzonego przez nich wzoru, bez liczenia się z jego

możliwościami i indywidualnymi cechami. Dziecku stawiane są zbyt duże wymagania,

którym nie może sprostać. Wysoka presja oraz nie możność podołania wymogom sprawia, że

dziecko nabiera przekonania o swojej niskiej wartości. Odsuwa się od rodziców, którzy nie

chcą go zrozumieć i pomóc przezwyciężyć problemy. Wzajemna niechęć może wywołać u

dziecka apatię, agresję czasem bunt, a przede wszystkim bardzo niszczący brak wiary w

siebie, we własne siły. Wygórowane wymagania uniemożliwiają radosne przeżywanie

dzieciństwa.

Postawa nadmiernie chroniąca.

Rodzice prezentujący tą postawę również nadmiernie koncentrują się na dziecku,

jednak ich podejście jest bezkrytyczne. Dziecko uważane jest za wzór doskonałości, rodzice

ulegają mu i usprawiedliwiają wszelkie wybryki i kaprysy. Pozwalają mu dominować nad

sobą i całą rodziną. Z przesadną opiekuńczością wyręczają we wszystkich czynnościach

również tych związanych z samoobsługą. Dzieci bardzo długo są niezaradne, niesamodzielne.

Postawa nadmiernie chroniąca może powodować, opóźnienie dojrzałości społecznej, może też

doprowadzić do przekonania, że wszelkie jego wybryki będą tolerowane. Utrudni to

wykształcenie hamulców powstrzymujących szkodliwe działania. Dziecko tak wychowywane

może mieć problemy z nawiązywaniem prawidłowych relacji społecznych.

Ważnym aspektem wychowawczym jest jednolity front oddziaływań obojga rodziców,

przejawiający się w zgodności prezentowanych wartości i ustalonych zasad postępowania

oraz stawianych wymagań. Jasno wyznaczone zasady stwarzają dziecku uporządkowany

świat, uczą konsekwencji, dają poczucie ładu, bezpieczeństwa i harmonii.

Niewłaściwe postawy rodzicielskie wpływają na niemożność rozwinięcia się u

dziecka prawidłowej, realnej oceny samego siebie i potrzebnej każdemu człowiekowi

samoakceptacji. Postawy pozytywne umożliwiają akceptację samego siebie pomimo

istniejących braków, wad czy niedostatków. Pomagają ukształtować pełną osobowość

człowieka, który będzie potrafił żyć szczęśliwie.

Literatura:

1. Ziemska M. (1973): Postawy rodzicielskie, Warszawa, WP

2. Ziemska M. (1979): Rodzina a osobowość, Warszawa, WP

3. Jundziłł I. (1989): Trudności wychowawcze w rodzinie, NK

Opracowała: Anna Leganowska

nauczycielka Miejskiego Przedszkola Nr 27 w Częstochowie,

tel. 346 25 09

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: