ulian Zinkow KRAKOWSKIE PODANIA, LEGENDY I ZWYCZAJE (ORAZ WYB�R PODA� I LEGEND JURAJSKICH) Julian Zinkow KRAKOWSKIE PODANIA, LEGENDY I ZWYCZAJE (ORAZ WYB�R PODA� I LEGEND JURAJSKICH) Nak�adem autora Wydawnictwo �PLATAN" :dakCja; mapka: JULIAN ZINKOW 'Jekt ok�aaki: Stanis�aw Nagy rektSOW � Jeci� bartne na ok�adce: JULIAN ZiNKOW [: L�Jkot)ikna ulicach Krakowa [V: Zesp� klasztoru i ko�ci� Benedyktyn�w w Ty�cu (od praweJ strony) do}u od lewej: - �Duch �in" na �jask�czym gnie�dzie" zaniku w Bobolicach; na horyzoncie ruiny zamku w Mirowie - Ruiny zamku w Olsztynie � Copyright by JULIAN ZINKOW, Krak�w 1993 IS^H 83-85222-56-1 sz! uk: \VvdawnicW PLATAN, Kryspin�w 189 SPIS TRE�CI �RODOWISKO GEOGRAFICZNE I HISTORIA JURAJSKIEJ WY�YNY KRAKOWSKIEJ MI�DZY KRAKOWEM A WIELUNIEM...........11 MI�DZY PODANIEM, LEGEND� I BA�NI�, A TRADYCJ� I ZWYCZAJEM 15 r.......�� ( I. W WAWELSKIM I PODWAWELSKIM GRODZIE.............-.ySgL, O Kraku, smoku-ca�o�ercy i Wandzie (Krak�w).................r-23 Tam, gdzie Wanda pokona�a Rytogara (Krak�w, Bibice).............."38 Wy�cigi w Dolinie Pr�dnika (Pr�dnik Bia�y i Czerwony)..............29 O Walterze i Helgundzie (Tyniec)..........................31 O dawnym zamku na Grodzisku w Ty�cu (Tyniec)..................35 Taniec, czyli Tyniec (Tyniec)............................37 Tynek, Przeginia i Iris - czyli T�cza (Tyniec, Rudno) ...............38 O za�o�ycielu rodu Toporczyk�w (Tyniec, Rudno).................41 Na miejscu poga�skiej kontyny (Zwierzyniec)...................43 O biednym grajku i z�otym trzewiczku (Zwierzyniec, Salwator)..........45 Studnia w Ty�cu (Tyniec)..............................,48 Podziemny Wawel, czyli zakl�ci rycerze Boles�awa Chrobrego (Krak�w).....5^y Dzielny rycerz Ostoja (Che�m)........................../:.52 9 JULIAN ZINKOW KRAKOWSKIE PODANIA, LEGENDY I ZWYCZAJE O kr�lu Boles�awie Szczodrym i biednym kleryku (Krak�w) .......... Wskrzeszenie Piotra przez �wi�tego Stanis�awa (Krak�w)............ Pomazaniec nie powinien pomaza�ca za grzech kara� ciele�nie (Krak�w) . . . Po�egnanie kr�la Boles�awa Szczodrego z Krakowem (Krak�w, Swi�tniki G�rne) 62 Pokuta kr�la Boles�awa Szczodrego (Krak�w)................... 64 Przeniesienie zw�ok �w. Stanis�awa za przyczyn� �wi�tos�awy (Krak�w)..... 67 Jak W�adys�aw Herman ufundowa� ko�ci� Na Piasku (Krak�w) ......... 69 Fundator 77 ko�cio��w i 33 klasztor�w (Zwierzyniec, Salwator).......... 71 Ja chce do Polski- powiedzia� �wi�ty Florian (Kleparz).............. 73 �Morze" legend o Cudownej Pasji w Mogile (Mogi�a)............... 77 The trumpeter of Krak�w, czyli tr�bacz z Krakowa (Krak�w) ........... 81 Jak Panny Zwierzynieckie w ska�y si� zamieni�y (Zwierzyniec, Las Wolski) . . . ;�8 f Dzwon �wi�toja�ski (Zwierzyniec)........................./90 Pustelnia na Sikorniku (Zwierzyniec)........................(91 O B�ogos�awionej Bronis�awie i �wi�tym Jacku Odrow��u (Zwierzyniec).....93 Trumna B�ogos�awionej Bronis�awy (Zwierzyniec).................95 Cudowny pier�cie� B�ogos�awionej Kingi (Krak�w, Bochnia, Wieliczka).....96 Cudna wo� cia�a B�ogos�awionej Salomei (Krak�>y, Grodzisko ko�o Ojcowa) . . 99 Krakowski Kain (Krak�w)............................. io/ Zaczarowane krakowskie go��bie (Krak�w) ................... 103 Kr�l w grocie (Krak�w, Ojc�w).......................... 105 O Rokiczanie, Esterce i jej kopcu oraz o �Kr�lu Ch�opk�w" (�obz�w)..... 107 Jak Kazimierz Wielki z�ot� gondol� przez Wis�� si� przeprawia� (Wolica) ... 111 Dorotki -Kr�lewska, T�czy�ska i Szafra�ska (Rudno, Pieskowa Ska�a) .... 113 Jak �wi�tokradcy Bo�e Cia�o sprofanowali (Kazimierz)............. 115 Uczta Wierzynka (Krak�w)............................ 117 Kazimierz Wielki smakoszem wiejskiej kie�basy (Piaski Wielkie)........ 121 Gdy Kr�lowa Jadwiga po raz pierwszy ujrza�a Krak�w... (Krak�w, Swi�tniki G�rne).............................. 123 O wielkiej mi�o�ci Kr�lowej Jadwigi i ksi�cia Wilhelma (Krak�w)....... 125 Rozmowy dwu �wi�tych Jadwig z Ukrzy�owanym Chrystusem (Krak�w) . . . 128 Stopka Kr�lowej Jadwigi (Krak�w)........................ 1J31 Kontusik Kr�lowej Jadwigi (Krak�w)....................... 1133 Cudowny wytrysk wody pod Biedzin� (Tyniec) ................. 135 Matka Boska Piaskowa (Krak�w)......................... 136 Z mieszczanina-herbowy magnat �Bonarowa" (Krak�w)........... . 138 Dzwon topielc�w (Zwierzyniec).......................... yt4.0 Sk�d Tadeusz Ko�ciuszko wyruszy� pod Rac�awice (Pr�dnik Bia�y)....... 141 (T) Jest Wawel g�r� m�ciw�... (Krak�w)....................... 143 A w dow�d mi�o�ci wst�g� opasa�a (Krak�w).................... ^445 W pa�acu wi�lanego topielca (Krak�w).,........................ -147 Zakl�ta kr�lewna z Krzemionek (Podg�rze) \................... 149 O trzech braciach dominikanach nie po chrze�cija�sku pogrzebanych (Krak�w) 151 O trzech braciach i trzech ko�cio�ach (Tyniec, Bielany, Piekary)......... 153 O kucharce z Krzysztofor�w i kaplicy w Ko�ciele Mariackim (Krak�w) .... 164 Pa�ac podwodny (�agiewniki) ).......................... 156 Zemsta �wi�tego Jana Nepomucena (Olszani�a)................. 158 HSZIKKnSZTiJCZKI MISTRZA TWARDOWSKIEGO .......... 161 .Legendarny �yciorys Twardowskiego (Krak�w, Pychowice) .'>......... 161 WyprawaTwardowskiego do piek�a i co z tego wynik�o (Krak�w)....... , 164 Mistrz" Twardowski i jego �oneczka (Krak�w).................. 167 Jak Twardowski umar� i powt�rnie si� narodzi� (Krak�w)............ 169 Magiczna moc czarnoksi�nika Twardowskiego (Krak�w)............ 171 Ksi�ga Twardowskiego (Krak�w)......................... 173 Czarnoksi�skie zwierciad�o Twardowskiego i wywo�ywanie ducha Barbary Radziwi���wny (Krak�w)..................... 175 III. KRAKOWSKIE ZWYCZAJE......................... 179 Hulaj^hul�j koniku! (Zwierzyniec)........................ 179 *v R�kawka - Kopiec Krakusa - poga�ska obiata (Podg�rze)............ 183 Czemu nie rych�o na Emaus (Zwierzyniec).................... 187 Wielkie wiank�w �wi�to (Krak�w)........................ Bractwo Kurkowe i kr�lowie kurkowi (Krak�w)............... Siuda-Baba (Wieliczka, Lednica G�rna)..................... 199 Puchery (Zielonki, wsie podkrakowskie)..................... 202 Szopka krakowska (Krak�w, Krowodrza, Zwierzyniec)............. /�5 IV. CUDOWNY OBRAZ MATKI BOSKIEJ CZ�STOCHOWSKIEJ...... 209 Dziwne peregrynacje Czarnej Madonny (Cz�stochowa)............. 209 JULIAN ZINKOW Jak Matka Boska Cz�stochowska uratowa�a dru�yn� ksi�cia W�adys�awa od niechybnej �mierci z pragnienia (Le�m�w) .............. 216 Jak rabusie chcieli ukra�� paulinom cudowny obraz (Cz�stochowa)....... 218 Zdradzieckie szwedzkie �wiece (Cz�stochowa).................. 220 , OLKUSKIE PODANIA I LEGENDY G�RNICZE..............223 Gdzie diabe� nie mo�e, tam Bab� po�le. Jak powsta�a Pustynia B��dowska? (Olkusz, Klucze)....................... 223. Zemsta diab�a nad olkuszanami (Olkusz)..................... 226 Kl�twa �wi�tego Jana Kantego (Olkusz)..................... --228 O Pawle-g�rniku i olkuskim Skarbniku (Olkusz)................. 230 I. W DOLINIE PR�DNIKA........................... 233 O Witys�awie i Szczebrzycu (Podzamcze ogrodzienieckie, Ojc�w, Grodzisko) . 233 Jak powsta� pierwszy zamek w Ojcowie (Ojc�w)................. 237 Potrzebny, jak dziura w mo�cie! (Ojc�w)..................... 238 Nieszcz�liwa, dobra pustelnica (Ojc�w)..................... 240 Jak Szafraniec herb Toporna Starego Konia zamieni� (Pieskowa Ska�a)..... 242 A to ci Szafraniec! (Pieskowa Ska�a) ....................... 244 O Maczudze Herkulesa, czyli o Sokolej Skale (Pieskowa Ska�a)......... 246 Jak dzi�ki soko�om z Sokolej Ska�y wi�zie� odzyska� wolno��........ 246 Ska�a Twardowskiego - dzie�o diab�a..................... 247 Maczuga Krakusa................................ 247 Mi�osierna d�o� Stw�rcy (Ojc�w)......................... 248 Skamienia�e �zy kochaj�cej dziewczyny (Ojc�w)................. 249 O Skale Golanka (Pr�dnik Korzkiewski)..................... 250 O Skale �askawiec (Pr�dnik Korzkiewski).................... 252 O Skale Pilarzowej (Pr�dnik Korzkiewski).................... 253 O Skale Kopu�a (Hamemia).............. .............. 255 Trzy ofiary wielkiej mi�o�ci (Pr�dnik Korzkiewski) ............... 257 qi. W�R�D PODKRAKOWSKICH DOLINEK JURAJSKICH........ 259 Stanis�aw Kmita, rycerz or�ny (Zabierz�w, Balice, Szczyglice)......... 259 Ska�a Krzywos�d i fa�szywa sprawiedliwo�� (Aleksandrowice)......... 263 Dzielny w�dz �akota i jego kochanka Dziewona (Zag�rowa, Glan�w)..... 266 �r�d�o - nie �r�d�o (Kochan�w).......................... 268 KRAKOWSKIE PODANIA, LEGENDY I ZWYCZAJE Strachy w�r�d ruin zamku �T�czyn" (Rudno)................... 269 Skarby dla nie znaj�cych strachu (Rudno)..................... 271- Zabawki bardzo ciekawe i weso�e (Rudno, Czerna)................ 272 Most anielski, czy diabelski? (Czerna) ....................../277 Na s�dzie biskupim w Lipowcu (Babice)..................... 279 VIII. KRAINA �ORLICH GNIAZD" I JURAJSKICH OSTA�C�W...... 281 O jurajskim Janosiku (Skar�yce) ......................... 281 M�ciciel z Okiennika Du�ego (Morsko, Skar�yce)................ 283 Na zwa�ach jurajskich ska� (Bobolice, Mir�w).................. 286 Mi�o�ci zbrodnia............................... . 287 Stary hrabia i jego �ona............................. 289 Duch wojewody Ma�ka Borkowica (Olsztyn ko�o Cz�stochowy)........ 291 Jak Kacper Karli�ski po�wi�ci� syna dla dobra Ojczyzny (Olsztyn ko�o Cz�stochowy)............................. 294 Id� z�oto do z�ota!, czyli jak powsta� herb Habdank (Pilica, Podzamcze ogrodzienieckie).............................. 296 Pan Warszycki jak ...
izat1984