Polska w początku XIX w. i początku XX w..doc

Zagadnienie

Początek XIX w.

Początek XX w.

Zabór rosyjski

Zabór austriacki

Zabór niemiecki

Liczba ludności

13 mln

30 mln

7,5 mln

5,5 mln

Pozycja pra­wna szlachty

Uprzywilejowana

Uprzywilejowana

Uprzywilejowana

Uprzywilejowana

Rola gospodarcza szlachty

Zdecydowanie dominująca

Znaczna

Znaczna

Znaczna

Położenie prawne chłopów

Przywiązanie do ziemi, pańszczyzna, brak własności ziemi

Wolność osobista i uwłaszczenie od 1864

Wolność oso­bista i uwłasz­czenie od 1849

Wolność osobista i uwłaszczenie od 1811

Struktura własności ziemi

Przeważają średniej wielkości majątki szlacheckie (gospodarka folwarczna)

Przeważa drobna własność (dużo karłowatych gospodarstw chłopskich)

Przeważa drob­na własność, du­żo karłowatych gospodarstw i chłopów bez­rolnych

Silne zróżnicowanie majątkowe: bogate gospodarstwa „far­merskie” i liczni pozbawieni ziemi robotnicy rolni

Poziom rozwoju rolnictwa

Znacznie zacofane w stosunku do Zachodu Europy (wyjątki: Żuławy, część Wielkopolski)

Zacofane

Bardzo zacofane

Jedno z przodu­jących w Europie (silne umaszyno-wienie, nowoczesne techniki rolne, no­woczesna hodowla)

Przemysł

Praktycznie brak poza Górnym Śląskiem (na G.

Śląsku szybki rozwój przemysłu, poza nim nieliczne manufak­tury wytwarzające głównie towary luksusowe, górnictwo soli i oło­wiu, dobrze rozwinię­te rzemiosło w Wiel­kopolsce, Gdańsku i Warszawie)

Średnio rozwinięty

(przemysł ciężki i wydobywczy w Zagłębiu Dąbro­wskim i Staropol­skim Okręgu Przemy-słowym, przemysł włókien­niczy Łodzi i Bia­łostocczyzny, zróżnicowany przemysł w Warszawie)

Słabo rozwinięty

(górnictwo soli i ropy naftowej, przetwórstwo drewna i płodów rolnych)

Bardzo silnie rozwinięty na Górnym Śląsku

Dobrze rozwinięty przemysł maszyn i urządzeń rolniczych w Wielkopolsce i na Pomorzu

Szkolnictwo elementarne

Słabo rozwinięte

Słabo rozwinięte

Średnio rozwinięte

Dobrze rozwinięte

Szkolnictwo średnie

i wyższe

Dobre średnie,

słabe wyższe

Słabo rozwinięte

Dobrze rozwinięte

Dobrze rozwinięte średnie

Język nauczania

Polski

Rosyjski,

po 1905 polski

Polski

Niemiecki

Główne kie­runki handlu

Zróżnicowane

Wschód (Rosja)

Południe (Austria, Węgry)

Zachód (Niemcy)