POLSKA OD 1795 DO DZIŚ
STATUS PRAWNY ZIEM POLSKI POD ZABORAMI
Nazwa
K
Okres
Status prawny
Samorząd, uwagi
Zabór rosyjski
R
1772-1812
Cześć Rosji
Nowy podział administracyjny (gubernie), zachowanie systemu oświaty i części samorządu szlacheckiego (sądy), zachowanie prawa litewskiego
Zabór pruski
P
1772-1807
Cześć Prus (nowe prowincje)
Próby pozyskania chłopów i (początkowo) szlachty, reforma administracyjna, słaba germanizacja
Zabór austriacki
A
1772-1809
Cześć monarchii austriackiej
Silna germanizacja, ostry reżim polityczny, akcje antypolskie i antykościelne
Księstwo Warszawskie
F
1807-15
Monarchia konstytucyjna (Fryderyk August z dynastii Wettynów)
Własne wojsko (liczne), dwuizbowy sejm (o-graniczone kompetencje), sądownictwo powszechne (zniesienie niewoli osobistej chłopów, Kodeks Napoleona), wzory francuskie w administracji, pełna zależność od Francji
Królestwo Polskie
1815-
32
Połączone unią personalną z Rosją. Pełna samodzielność wewnętrzna, ograniczona w sprawach zagrań.
Dobre warunki do rozwoju gospodarki i kultury, brak rusyfikacji. Oddzielne od Rosji wojsko, sejm, senat, Rada Stanu (ministrowie i doradcy); pozakonstytucyjne działania wlk. ks. Konstantego
Rzeczpospolita Krakowska
W
1815-46
Wolne Miasto pod patronatem zaborców
Własna konstytucja, samorząd. Uprawnienia stopniowo ograniczane, 1846 wcielone do zaboru austriackiego
Zabór pruski, w tym Wielkie Księstwo Poznańskie
1815-70
Cześć Prus zachowująca pewną odrębność (do 1831 urząd namiestnika)
Początkowo niezbyt silna germanizacja, dążenie do integracji z resztą Prus, istnienie organów samorządowych. Zaostrzenie kursu po 1831, ale w latach 40. znaczne swobody
Galicja
1815 - ok. 1867
Praktyczny brak odrębności od cesarstwa
Silny ucisk narodowościowy (germanizacja), rządy nieudolne i wyniszczające gospodarkę (podatki), cenzura, represje policyjne. Pod koniec okresu złagodzenie kursu
Zabór niemiecki
N
1871-1914
Część Rzeszy Niemieckiej
W 1. 70. silne ograniczanie odrębności zamieszkałych przez Polaków, germanizacja, popieranie kolonistów (rolników) niemieckich, prześladowanie katolicyzmu
1867-1914
Autonomia w ramach Austro-Węgier jako „Królestwo Galicji i Lodomerii”
Własny sejm i rząd, autonomia w gospodarce i oświacie. Przywrócenie języka polskiego w administracji i szkołach, duża swoboda życia kulturalnego
1832-63
Prowincja Rosji z pewną autonomią
Stopniowe likwidowanie odrębności w sądownictwie, administracji, syst. monetarnym
Kraj Przywiślański
1864-1914
Część Rosji
Silna rusyfikacja wszystkich instytucji i likwidacja ostatnich odrębności od Rosji.
Po rewolucji 1905-6 znaczne złagodzenie kursu, częściowe przywrócenie języka polskiego i in. ustępstwa
K – kraj dominujący (A – Austria/Austro-Węgry, F – Francja, N – Niemcy, P – Prusy, R – Rosja, W – wspólnie Austria, Prusy i Rosja; a – nazwa od nazw ziem i miast: Halicza i Włodzimierza
krisdenis