Anderson. R.1
1. Uczenie się i adaptacja
· Uczenie się jest podstawową formą działalności człowieka w każdych warunkach.
Istnienie jakiejkolwiek kultury zależy od zdolności nowych jej członków do uczenia się nowych umiejętności itp.
· Człowiek jest plastyczny w zachowaniu. Nie ma on monopolu na uczenie się. Prymitywne stworzenia są tak samo zdolne do uczenia się jak i komputery
· Przeżycie gatunku wymaga, aby przedstawiciele zachowywali się w sposób dobrze przystosowany do otaczającego ich środowiska, co jest możliwe do osiągnięcia drogą ewolucji i poprzez uczenie się. Przystosowanie ewolucyjne to wynik selekcji w danym środowisku tych cech behawioralnych, które są w nim optymalne i mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie jako element wrodzonego wyposażenia genetycznego gatunków
· Adaptacja przez wrodzone zachowania pozwala organizmowi na wejście do środowiska z natychmiastową gotowością do działania i jest ona korzystniejsza od adaptacji poprzez uczenie się, zapoczątkowanej niebezpiecznym okresem, w którym to organizm nie wie jak funkcjonować
· Niektóre środowiska nie są stabilne czy tak przewidywalne, aby zachowania mogły być ukształtowane poprzez proces ewolucyjny. Gdy środowisko zmienia się, zachowania, które służyły 1 pokoleniu nie będą przydatne następnemu (np. pojawienie się samochodu wymaga nowego przystosowania).
· Zachowania gatunkowe są kształtowane przez uczenie się na tyle, na ile środowisko jest złożone i zmienne. Im bardziej zmienne środowisko tym bardziej plastyczne musi być zachowanie.
· Stworzenie o największej zdolności uczenia się niekoniecznie ma przewagę w zakresie możliwości przeżycia (np. człowiek, karaluch, szczur)
· Nasi przodkowie zaczęli używać narzędzi, czego następstwem było powiększenie się powierzchni mózgu. Stosowanie narzędzi stworzyło bardziej złożone środowisko, które wymagało większej zdolności uczenia się. Gdy wzrosła zdolność uczenia się, narzędzia stały się jeszcze bardziej złożone, wywołując efekt kuli śnieżnej: bardziej złożone środowisko wymagało bardziej złożonego uczenia się, które tworzyło coraz bardziej złożone środowisko itd.
· Uczenie się jest mechanizmem, dzięki któremu organizmy mogą przystosować się do zmieniającego się i nieprzewidywalnego środowiska
2. Podejście behawiorystyczne i poznawcze
· Uczenie się związane jest z behawiorystycznym nurtem badań, a pamięć z nurtem poznawczym (kognitywnym)
· Behawioryzm pojawił się w USA na początku XXw.
Ø Utrzymywali, że mówienie o tym, co dzieje się w umyśle niższych organizmów (szczury)jest nienaukowe
Ø Pojęcie uczenia się było centralne dla tej koncepcji
Ø Większość zachowań ludzi i zwierząt może być rozumiana jako rezultat mechanizmów uczenia się, operujących na doświadczeniach dostarczanych przez środowisko
Ø Wiele badań było wykonywanych na zwierzakach bo:
v Behawioryzm pojawił się na przełomie XIX i XX w., gdy silne zainteresowanie wywoływały nadal nowe poglądy na ewolucję. Darwin głosił, że człowiek stanowi kontynuację świata zwierząt. Prawa uczenia się są zatem adekwatne dla zwierząt jak i dla ludzi
v Zwierzęta mogły dać badaczowi możliwość badania uczenia się w czystej postaci, nieskażonej kulturą i językiem
v Eksperymenty prowadzone na zwierzętach były mniej ograniczone ze względów etycznych niż badania na ludziach
· Zmiana w psychologii rozpoczęła się w latach 50tych, a głównym przekonaniem było, że behawioryści stworzyli zbyt prosty obraz ludzkiego poznania. Kogitywizm wyrażał przekonanie że ważną rolę w kształtowaniu ludzkiego zachowania odgrywają złożone procesy umysłowe.
Badali oni uczenie się ale na ludziach (np. ucząc się tekstu na pamięć)
· Z powodów historycznych badania nad uczeniem się uległy podziałowi na ukierunkowane behawiorystycznie poszukiwania nad uczeniem się zwierząt oraz poznawczo zorientowane poszukiwania nad pamięcią człowieka.
BEHAWIORYZM – UCZENIE SIĘ ZWIERZĄT
POZNAWCZA – UCZENIE SIĘ LUDZI
3. Definicje uczenia się i pamięci
· Uczenie się jest procesem, poprzez który, na skutek doświadczenia, zachodzą względnie trwałe zmiany w potencjale zachowania.
Ø PROCES: Uczenie się odnosi się do procesu zmiany, a pamięć do rezultatu tej zmiany.
Ø WZGLĘDNIE TRWAŁE: Zmiana jest względnie trwała, co ma wykluczyć przemijające zmiany, które nie są uczeniem (np. zmęczenie).
Ø ZACHOWANIOWY: Aby uczenie było znaczące muszą pojawić się w zachowaniu zewnętrzne wskaźniki uczenia się. Trzeba się czegoś nauczyć i to ma wpłynąć na zachowanie danej osoby i musi to być obserwowalne.
Ø POTENCJAŁ: Nie wszystko czego uczymy się ma wpływ na nasze zachowanie. Psychologowie domagają się zmiany potencjalnego zachowania. Psycholog musi opracować test psychologiczny, który ujawniłby potencjał zachowania. Psychologowie rozróżniają uczenie się (dot. zmiany) i wykonanie (dot. behawioralnego przejawu tej zmiany).
Ø DOŚWIADCZENIE: Potencjał zachowania zmienia się z różnych powodów, nie tylko na skutek uczenia się. Ma to na celu odzielenie zmian w zachowaniu będące przedmiotem zainteresowania od innych zmian.
· Pamięć jest względnie trwałym zapisem doświadczenia, które znajduje się u podłoża uczenia się
Ø Definicja ta zależy od definicji uczenia się. Zawiera jednak element nie wchodzący w jej skłąd – zapis.
Ø Behawioryści – nie istnieje coś takiego jak pamięć a ludzie uczą się sposobów zachowania.
Ø Uczenie się onosi się do procesu adaptacji zachowania do doświadczenia, a pamięć odnosi się do trwałych zapisów będących u podłoża tej adaptacji.
4. Historia badań nad uczeniem się i pamięcią:
· Jednym z powodó zainteresowania uczeniem się była teoria ewolucji Darwina (O pochodzeniu gatunkó,1859) – selekcja naturalna zmieniła gatunki by były lepiej przystosowane do środowiska w którym zyją.
· Badania nad uczeniem się i pamięcią zostały zapoczątkowane przez Ebbinghausa, Pawłowa i Thorndikea na przełomie wieków.
· Herman Ebbinghaus
Ø O pamięci 1885
Ø Przeprowadził pierwsze ściśle naukowe badania nad pamięcią
Ø Sam był obiektem swoich badań
Ø Uczył się serii bezsensownych sylab (trigramy spólgłoska-samogłoska-spółgłoska), które nie są powiązane z wcześniejszym doświadczeniem
Ø Wykrył krzywą przechowania (zapominania) – ukazuje % zaoszczędzonego czasu jako funkcję odroczenia. Początkowo zapominanie następuje bardzo szybko ale jego tempo gwałtownie maleje wraz z upływem czasu. Funkcja ta ma przyspieszenie ujemne z powodu szybkiego spadku tempa zapominania.
Ø Wykrył krzywą uczenia się – liczba prób potrzebnych do wyuczenia się sylab zmniejszyła się wraz z upływem czasu . Funkcja ma przyspieszenie negatywne, z coraz mniejszymi przyrostami każdego dnia.
Ø Ebbinghaus wprowadził metodologie eksperymentalne do badania zjawisk pamięciowych, takie jak krzywa przechowywania i krzywa uczenia się.
· Iwan Pietrowicz Pawłow
Ø Warunkowanie klasyczne (nie opisuje dokładnie bo znamy)
Ø Warunkowa reakcja emocjonalna (CER) – gdy zwierzakowi podaje się B awersyjny (wstrząs) reaguje on w charakterystyczny sposób: wzrasta tempo uderzeń serca, podnosi się ciśnienie krwi, wydzielają się hormony. Zwierzę ma tendencję do zastygania i zatrzymania się .
Wskaźnik siły warunkowej CER – stopień w jakim zwierzę obniża swoją aktywność (zastyga) i zmniejsza tempo wykonywanej czynności.
Ø NABYWANIE – wielkość R warunkowej to funkcja liczby połączeń, między BB i BW. RW nie pojawia się nagle z całkowitą siłą, ale stopniowo wraz z powtórzeniami. Krzywa warunkowania wskazuje początkowo niewielki wzrost aż do chwili, gdy zostaje osiągnięty pewien poziom asymptotyczny, przy którym tempo wzrostu szybko ośnie. To krzywa esowata.
Krzywa warunkowania rozpoczyna się od powolnej zmiany a krzywa uczenia się wykazuje największą zmianę na początku.
Ø WYGASANIE – wielkość RW stopniowo maleje wraz z ilością prób, w których nie pojawia się BB. Wygasanie jest podobne do przechowywania czy zapominania., ale są różnice: metodologiczna. Funkcja zapominania jest uzyskiwana przez czekanie bez prezentowania B, a wygasaniewymaga prezentacji BW bez BB.
Ø SPONTANICZNE ODNOWIENIE SIĘ – RW może się odnowić się.
Ø NASTĘPSTWO CZASOWE – warunkowanie jest silniejsze gdy BW poprzedza BB. Optymalny odstęp czasowy to 0,5 do 30s i dłużej.
Ø Snuł przypuszczenia na temat neuronalnych podstaw warunkowania klasycznego. Pobudzenie neuronalne przepływa od wcześniejszego i słabszego ośrodka w mózgu do ośrodka późniejszego i silniejszego. Pobudzenie neuronalne w ośrodku mózgowym wzbudzonym przez BW przepływa do ośrodka pobudzonego przez BW i wywołuje R w chwili, gdy dochodzi do ośrodka BB.
· Edward L. Thorndike:
Ø Skrzynka problemowa
Ø Warunkowanie instrumentalne – R jest wykonywana w celu uzyskania wzmocnienia. Wzmocnienie jest uwarunkowane wykonaniem R
Ø Prawo efektu
Ø Prawo ćwiczenia – początkowo uważał, iż ćwiczenie związków B-R wzmacnia je. Potem: samo ćwiczenie nie ma korzystnego wpływu a tylko nagradzane ćwiczenie wywołuje uczenie się.
Ø Zasada przynależności – niektóre rzeczy są łatwiejsze do powiązania z innymi z powodu wspólnej przynależności (to niechętne ustępstwo na rzecz psych postaci).
Zwierzaki maja predyspozycje do kojarzenia niektórych rzeczy np. szczury kojarzą smak z zatruciem.
Ø Sądził iż związek B-R powstanie zawsze gdy po wykonaniu R w obecności B nastąpi wzmocnienie
· Clark L. Hull
Ø Lata 30 – 70 XX w – zdominowane przez wielkie teorie uczenia się (Hulla)
Ø Neohulliści:
- A. Amsel
- F. Logan
- N. Miller
- O.H. Mowrer
- K. Spence
- A. Wagner
Ø Hull chciał stworzyć systematyczną teori warunkowania klasycznego i instrumentalnego dla wyjaśnienia zach ludzi i zwierząt
Ø Teoria: E = (H x D x K) – I
Ø E – potencjał reakcji
Określa prawdopodobieństwo, szybkość, siłę z jakimi zachowanie zostanie wykonane w R na dany B. Sądzono, że organizm jest wyposażony w zestaw potencjalnych R , z których każda ma własną siłę dążącą do stania się faktycznym zachowaniem organizmu w danej sytuacji.
Ø H – siła nawyku
Przez przeszłe wzmocnione próby została zbudowana siła asocjacji między B a R. Zatem przyjmuje on prawo efektu, zakładając, że wzmocnienie jest niezbędne do uczenia się.
Ø D – popęd
Zachowanie to nie tylko funkcja siły nawyku. Stan popędowy ma wpływ energetyzujący na nawyki. Popęd i siła nawyku są przez siebie mnożone.
Ø K – motywacja pobudkowa
Siła nawyku i popęd nie są wystarczające do wywołania zachowania.Szczur przestałby biegać gdyby usunięto pokarm. Motywacja to miara ilości i odroczenia nagrody. Mnożymy motywację z potencjałem R.
Ø I – hamowanie
Odzwierciedla zmęczenie jak i rezultat prób wygasania, w których nie było dostarczane wzmocnienie.Dot aktywnego znoszenia zachowania , którego można by się w przeciwnym wypadku spodziewać. Pochodzi ono od Pawłowa. Tu jest odejmowane.
Ø Dąży do skonstruowania sformalizowanej teorii, która pozwoliłaby na przewidywanie zachowania jako funkcji historii wzmacniania, popędu i pobudki.
· Edward C. Tolman
Ø Krytyk, ale behawiorysta
Ø Zachowanie może być najlepiej zrozumiane jako R na jakiś cel.
Ø 2 eksperymenty
Ø eksperyment na temat uczenia się utajonego (3 grupy szczurów: 1 wzmacniano regularnie, 2 w ogóle, 3 po 11 dniu). Nie wzmacniane szczury uczyły się cały czas, ale miało to uczenie charakter utajony (gdy wprowadzono cel uczenie się ujawniło). Wzmocnienie nie było konieczne dla uczenia się ale było konieczne dla wykonania.
Ø Eksperyment mający wykazać, że uczeniu się nie podlega specyficzny zestaw asocjacji B-R, ale raczej model otoczenia, na którym osobnik może chcieć działać. To tzw. mapa poznawcza (w przypadku labiryntów) – zawiera ona info na temat organizacji przestrzennej, a nie tylko określone drogi.
Ø Nie są nabywane specyficzne R ale szczury uczą się lokalizacji na mapie poznawczej
Ø Nie zachowanie podlega uczeniu się ale wiedza, która może być wykorzystana do kierowania zachowaniem
Ø Organizmy uczą się gotowości środki-cele (MER) – to oczekiwanie że niektóre działania doprowadzą do określonych rezultatów. Pozostają one nieaktywne do chwili, gdy jakiś cel wprowadzi je w działanie. Nigdy niestety nie wyjaśnił on jak cele uruchamiają MER.
Ø Zwierzęta uczą się gotowości środki-cele niezależnie od wzmacniania oraz że wzmocnienia uruchamiają tę gotowość.
· B.F. Skinner
Ø Radykalny Behawiorysta
Ø Walden Two, Beyond Freudom and Dignity, Werbal Behaviour
Ø Nazwał warunkowanie instrumentalne sprawczym. Zwierzaki emitują R w niektórych sytuacjach bez żadnego widocznego B, który by je kontrolował – to są R sprawcze
Ø Skrzynka Skinnera
Ø Nie uznaje powiązania B-R, ale uznaje, że zewn B odgrywają rolę w kontroli zachowania, określają sytuację, w której zajdą R sprawcze
Ø B wyznaczające=B dyskryminacyjne (różnicujące) – różnicują 1 sytuację od 2
Ø Interesuje go jakie będzie zachowanie organizmu w różnych sytuacjach bodźcowych a nie to jaki wwewn mechanizm jes mediatoremdla tego zachowania
Ø Badania nad rozkładem wzmocniń
Ø Krzywa kumulatywna – to forma prezentacji danych w jego badaniach. Zawiera zapis ogólnej liczby R, które zostały wykonane w każdym punkcie czasowym.
Ø Krzywa schodkowa – gdy zbliża się pora kolejnego wzmocnienia, organizm zwiększa tempo reagowania, gdy wzmocnienie zostanie już podane tempo spada
Ø Interesowała go powszechność praw uczenia a nie mechanizmy
...
irq65