TREŚĆ :CHARAKTER I EWOLUCJA WYCHOWANIA ESTETYCZNEGO

Referat przygotowany na podstawie książki Ireny Wojnar  pt .”Teoria wychowania estetycznego”

1           TREŚĆ WYCHOWANIA ESTETYCZNEGO :             

Teoria wychowania estetycznego obejmuje refleksję o sztuce i refleksję o człowieku, stara się uzasadnić sens kształcenia i samokształcenia człowieka poprzez ukazanie bogactwa wartości zawartych w różnych dziełach artystycznych. Dzieła te pobudzają doznania estetyczne i prowokują do własnych działań artystycznych. Teoria wychowania estetycznego obejmuje też spojrzenie na treść przesłania sztuki wszechczasów przez pryzmat współczesnych potrzeb edukacyjnych , rozwój i wzbogacanie człowieka , a także ukazanie procesów edukacyjnych w świetle możliwości  wychowawczych sztuki.

Teoria wychowania estetycznego jest koncepcją o rozbudowanych powiązaniach z różnymi dyscyplinami naukowymi , zajmującymi się kondycją i rozwojem człowieka , a także jego kreatywnymi dokonaniami  i aktywnością ,

Współczesne wychowanie estetyczne  jest więc syntezą kształcenia kulturalnego i emocjonalnego , co prowadzi do pobudzenia wyobraźni , wrażliwości i postawy twórczej.

2        CHARAKTER WYCHOWANIA ESTETYCZNEGO :

Współczesne wychowanie estetyczne ( polska koncepcja) ma charakter dwuzakresowy .Pierwszy zakres obejmuje wychowanie estetyczne jako kształcenie estetycznej wrażliwości i estetycznej kultury , które jest konieczne dla przeżywania i poznawania wartości sztuki .Natomiast zakres drugi zajmuje się kształceniem pełnej osobowości człowieka w sferach :

-          intelektualnej (wzbogacanie wiedzy i uczenie myślenia osobistego)

-          moralno-społecznej ( zdobywanie podstaw oceny moralnej i umiejętności  rozumienia sytuacji ludzkich ,a przez to pełniejszego porozumienia się z drugim człowiekiem )

-          oraz w dziedzinie kształtowania wyobraźni i postaw twórczych.

Koncepcja ta stara się pogodzić ze sobą dwa odrębne elementy wychowania estetycznego , które wynikają z dwoistego charakteru sztuki .Wychowanie estetyczne ma więc swój aspekt kulturowy – polega na kształceniu na dobrach kultury i dla pełniejszego w niej uczestnictwa – ma to na celu zachowanie ciągłości kulturowej. Drugim aspektem wychowania estetycznego jest zaszczepienie aktywności osobistej i nawyku działania .Świadomie organizowany proces wychowawczy powinien obejmować oba te aspekty , czyli zarówno kontakt z dziełami sztuki jak i własną aktywność ekspresyjną .

3    EWOLUCJA WYCHOWANIA ESTETYCZNEGO :

Wychowanie estetyczne to tyle co kształtowanie postawy człowieka w stosunku do sztuki ,kształtowanie estetycznej wrażliwości i kultury osobistej. Jednak w różnych okresach termin ten miał inne znaczenia. Jako pierwszy użył go pod koniec XVIII w. Fryderyk Schiler  w „ Listach o estetycznym traktowaniu człowieka „. Uważał on ,że sztuka służy przezwyciężaniu dwóch sprzecznych stron natury człowieka , jest wyrazem jego możliwości twórczych , prowadzi do wewnętrznej integracji człowieka i umożliwia  osiągnięcie pełni człowieczeństwa. Taki właśnie człowiek ,wolny i wrażliwy –wg Schillera- staje się współtwórcą nowego państwa ,radosnego państwa sztuki i swobody .

W pedagogice utrwaliła się jednak inna ,odmienna od powyższej koncepcja wychowania estetycznego  - kojarzona  raczej z wyrabianiem dobrego smaku , wrażliwości na piękno oraz ze społecznym elitaryzmem .W wyniku wielowiekowych procesów społecznych kultura estetyczna stała się zespołem wartości o bardzo małym zasięgu społecznym. Tak było do XIX wieku.

Kształcenie kultury estetycznej stało się możliwe dopiero wtedy , kiedy pojawiła się zainteresowana grupa ludzi nie związanych ze sztuką w sposób profesjonalny , ani w wyniku przywilejów klasowych – czyli publiczność.          Powstała wtedy pilna potrzeba  wprowadzenia tej publiczności w świat sztuki, uczenia jej rozumienia i oceny wytworów kultury. Pierwszy pomyślany na szeroką skalę społeczną program wychowania estetycznego , kształcenia kultury estetycznej był programem wprowadzania ludzi niewtajemniczonych  , laików w świat sztuki. Miał on na celu wyrównanie różnic między środowiskiem znawców i masą. XIX –wieczna koncepcja wychowania estetycznego miała więc wyraźnie społeczny charakter i wiązała się z nową sytuacją sztuki. Andre Malraux pisał ,że „do XIX wieku wszystkie dzieła sztuki były tylko obrazami czegoś co istniało ,bądź nie istniało w rzeczywistości , a potem dopiero stały się  dziełami sztuki  ” Powstał więc autonomiczny świat sztuki , który wymagał wtajemniczenia ,czyli wychowania estetycznego.

Coraz szerszy zasięg społeczny wychowania estetycznego wymagał  równocześnie troski o indywidualizację kontaktów ludzi ze sztuką .

Celem takiego wychowania miała być osobista kultura estetyczna każdego  pojedynczego człowieka , którą postrzegano jako element kultury powszechnej. Proponowano tutaj nie tylko określone formy organizacyjne , ale także i konkretne treści .Proponowano zestaw lektur , arcydzieł malarstwa ,rzeźby , architektury ,muzyki i teatru ,które miały obowiązywać każdego „kulturalnego człowieka”.

Taki postępowy społecznie i słuszny edukacyjnie charakter wychowania estetycznego nie wszędzie był zachowany. W wielu miejscach –zwłaszcza w krajach „trzeciego świata” wychowanie estetyczne przedstawia się podobnie jak XIX wieku – czyli ma bardzo wąski zasięg społeczny ,jest elitarne .Często też bywa narzędziem przemocy , gdy upowszechniana kultura jest obcą kulturą , za którą idą interesy polityczno-gospodarcze bogatych państw .Współczesna koncepcja teorii wychowania jest wychowaniem dla sztuki , a sztuka to nie tylko muzyka Bacha ,malarstwo renesansu czy piramidy egipskie ,ale także jak uważa Herbert Read – np.: bożki dzikich plemion z Nowej Gwinei .

Treść , charakter i ewolucja wychowania estetycznego

Na podstawie książki

Ireny Wojnar

„TEORIA WYCHOWANIA ESTETYCZNEGO”