Stawiński Jerzy Stefan - Młodego warszawiaka zapiski z urodzin.pdf - Jerzy S. Stawiński - ChomikKulturalny

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Jerzy Stefan Stawiński

MŁODEGO

WARSZAWIAKA

ZAPISKI Z URODZIN

Tower Press 2000

24 września 1938 roku –

Moje siedemnaste urodziny

Pamiętam dobrze ten dzień. W maju tego roku zdałem maturę i zgodnie z wprowadzonymi

wtedy przepisami szykowałem się do rocznej służby wojskowej. Przybyłem nocnym pocią-

giem do Zakopanego, bo ojciec chciał mnie tu przedstawić swojej żonie. W dziedzinie mał-

żeństwa wyprzedzał swą epokę: zamiast mieć jedną ślubną żonę i wiele kochanek jak to było

zwyczajem w jego sferze, postanowił na wzór amerykański mieć wiele żon i ani jednej ko-

chanki, dysponował bowiem czasem i pieniędzmi. Każdy rozwód i następny ślub okupował

zmianą wyznania, jako że nie było wtedy innego sposobu; z katolika przemienił się w ewan-

gelika reformowanego, później przeniósł się na łono prawosławia, a tę czwartą żonę poślubił

w Wilnie, zwrócony w stronę Mekki, wybijając pokłony, gdyż tam był meczet.

Tym, co go nie znali, wmawiał, że w przeróżnych formach monoteistycznego kultu szuka

najdoskonalszego sposobu łączności z Istotą Najwyższą, wznosząc się ponad tradycje i prze-

sądy naszego katolickiego kraju; ja dobrze wiedziałem, że chodzi o babę, i nawet się cieszy-

łem, że ojciec już kroczy w stronę starości. Pochodziłem z pierwszego, katolickiego małżeń-

stwa i mieszkałem razem z matką, nauczycielką historii; jako syn z prawego łoża nie znosiłem

żon ojca i ukrywałem jego wyznaniowe przygody przed kolegami, a nawet przed mym naj-

bliższym przyjacielem Ziemowitem, żeby uniknąć drwin. Na szczęście ojciec nie pojawiał się

nigdy w szkole, a w mym życiu błyskał tylko parę razy do roku, choć nadal pozostawałem

jego jedynym dzieckiem.

W Zakopanem wynajął mi pokój wraz z utrzymaniem w pensjonacie „Orlik” za siedem

złotych dziennie, bo chciał uczcić za jednym zamachem i dzień moich urodzin, i moją maturę,

i odejście do wojska, gdyż kartę powołania miałem już w kieszeni. Jeszcze w maju pochylili-

śmy się z ojcem nad mapą podchorążówek, żeby znaleźć dla mnie tę najbardziej znośną i naj-

bliższą Warszawy. W samej Warszawie działała podówczas tylko Szkoła Podchorążych Sa-

nitarnych, i to zawodowa. Nigdy nie chciałem zostać lekarzem, a tym bardziej wojskowym:

służbę w wojsku uważałem za obowiązek i przywilej, cieszyłem się już na myśl o mundurze,

ale miał to być w moim życiu tylko krótki, roczny epizod. Odrzuciłem też Szkołę Podchorą-

żych Rezerwy Broni Pancernej w Modlinie, bo na myśl o żelaznym pudle czołgu ogarniały

mnie mdłości. Niektóre wnętrza wywoływały u mnie objawy ostrej klaustrofobii. Z najbliż-

szych Warszawy pozostawała więc tylko Łączność w Zegrzu i na tę się zdecydowałem, bo

służba techniczna, inteligentna, i mniej biegania po polach czy musztry, a więcej wykładów i

manipulowania nowoczesnym sprzętem. Sprawę załatwił ojciec przez pewnego generała,

swego klienta i nadesłano mi właściwą kartę powołania. Wybierałem więc rodzaj broni, jak

turysta wybiera hotel w mieście; wkroczyłem na arenę historycznych wydarzeń przez boczną

furtkę protekcji.

Ojca i jego czwartą żonę, spotkałem dopiero po południu w restauracji Trzaski na późnym

obiedzie. Był to okres przedmonachijski i ojciec opowiadał o groźnym napięciu na granicy

czesko-niemieckiej, gdy ją przed paru dniami przekraczał „Chryslerem” ze swą młodą żoną.

Powracali z Wenecji, gdyż tam w podróż poślubną zabierał każdą ze swoich oblubienic.

– Po niemieckiej stronie kolumny wojska na ciężarówkach i w ciemności, po czeskiej – za-

sieki i kozły hiszpańskie na szosie i trzeba je było wymijać jak na slalomie. „Nie dacie się?” –

zapytałem celnika, który leniwie grzebał w kufrze samochodu. „Będziemy się bronić!” –

krzyknął, ale mu nie wierzę, bo żadnych strzałów tam nie będzie i Hitler ich połknie, że nie

zdążą zapiszczeć.

– Ten celnik to bardzo przystojny chłop – dodała żona mojego ojca, Jadźka. Chyba o dwa-

dzieścia pięć lat od niego młodsza, jeszcze oszołomiona przygodą, patrzyła nań z pewnym

lękiem. Poznał ją na przyjęciu u znajomych, gdzie podawała do stołu, wynajęta na ten wie-

czór za pięć złotych od ojca, dozorcy domu. Jej piękność uderzała mego tatę między oczy,

zakrztusił się zupę rakową, a gdy mu podawała palto w przedpokoju, wcisnął jej w rękę

srebrną dziesięciozłotówkę oraz bilet wizytowy z dopiskiem: „Proszę się zgłosić w czwartek

o dziesiątej rano. Mam dla pani interesującą propozycję”.

Propozycja była na tyle interesująca, że zaraz wyjechali do Juraty, a dziewczyna nie wró-

ciła już do stróżówki; w ciągu sześciu miesięcy stary zakochał się w ciele aż po łysinę i prze-

szedł na mahometanizm, by uzyskać rozwód z trzecią żoną – rozhisteryzowaną aktorką Mary-

sią. Teraz mogę zrozumieć te słabości; wtedy, w dniu moich siedemnastych urodzin, patrzy-

łem na Jadźkę z nienawiścią. Ojciec doskonale to wyczuwał i nie starał się łagodzić; uspra-

wiedliwiał, widać, tę wrogość. O ile go zrozumiałem, posądzał mnie o podwójną zazdrość: o

niego i o nią.

Dziwka była rzeczywiście bardzo ładna, śniada i smukła, o długich, zgrabnych nogach;

rozlazłą dozorczynię, jej matkę, dopadł chyba w młodości na miedzy młody hrabicz albo za-

błąkany szwoleżer. Stary cieszył się nią jak właściciel stajni rasowym koniem. Ubrał ją bo-

gato według najnowszej mody, i to we Włoszech: mimo ograniczeń dewizowych miał zawsze

forsę za granicą. To też mnie rozwścieczało jako spadkobiercę. Ojciec widać dosłyszał sycze-

nie mej zajadłości, bo wzniósł kieliszek z winem i powiedział:

– Piję za twoją przyszłość, Jureczku. Za rok o tej porze będziesz już po wojsku i wtedy

wyślę cię na Sorbonę. Chcesz studiować w Paryżu?

– Oczywiście, że chcę! – zawołałem. – Ale co miałbym studiować?

– Może prawo, a może filozofię – zaproponował ojciec. – To sam powinieneś wiedzieć!

Nie wiedziałem. Matka usiłowała wzbudzić we mnie uczucie do literatury; ostatnio roz-

czytywała się w Prouście, światowej podówczas sensacji literackiej, właśnie przekładanej na

polski, a mnie wsunęła do walizki „Noce i dnie”. Niestety, nie miałem czasu przez nie prze-

brnąć. Z ojcem nie mogłem o tym mówić; jak we wszystkim, tak i w literaturze jego gusty

sprzeciwiały się upodobaniom matki. A przecież pociągało mnie błyskotliwe i łatwe życie

ojca, jego żony – dziwki, nieustanne podróże, skłonność do wyrzucania pieniędzy; cóż mogła

temu przeciwstawiać matka, skulona nad zeszytami, cicha, mysia i zapisująca w dzienniczku:

„jajko – 5 gr”? Wypiłem z dumą wino. Jawne picie potwierdzało moją siedemnastoletnią doj-

rzałość.

– Co słychać w Wenecji? – zapytałem, ośmielony nieco tą dawką alkoholu. – Pani jest za-

chwycona?

– Fajnie było – odparła Jadźka. – O mało nie wpadłam do wody.

W niezrozumiałym przypływie ojcowskich uczuć, a raczej z poczucia winy wobec porzu-

conego syna, stary zabrał mnie przed czterema laty do Wenecji, a raczej na Lido, gdzie spę-

dziliśmy trzy tygodnie we troje: on, ja i Marysia–aktorka. Było to babsko po trzydziestce,

pełne pretensji i narcyzowate, zawsze spóźnione z racji zabiegów przy twarzy i całym ciele;

grała osobę światową, której nic już zadziwić nie jest w stanie. Gdyśmy z Piazzale Roma pły-

nęli vaporettem po Canale Grande, a ja wlepiałem oczy w koronkowy gotyk pałaców, ojciec

zaś śledził z uśmiechem moje osłupienie, Marysia zaraz się odezwała:

– Wenecja jak Wenecja, zachwycać się nią przymus, ale coś mi ta woda bardziej cuchnie

niż za pierwszym razem.

– Bo już cię nie otacza tak szczelnie różowy obłok miłości – westchnął ojciec, nagle sen-

tymentalny, ale zaraz do mnie mrugnął.

Stawiński Jerzy Stefan - Młodego warszawiaka zapiski z urodzin.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: