(Z)KAPAŁA Alicja;MARCINEK Przemysław - Pedofilia w opiniowanie sądowo-seksuologicznym.pdf - Varia (Psychiatria) - pgwizdal

Seksuologia Polska 2012, 10, 2, 7684

P R A C A P O G L ¥ D O W A

Seksuologia Polska 2012, tom 10, nr 2

Pedofilia w opiniowaniu

s¹dowo-seksuologicznym

Pedophilia in judicial and sexological opinion

Przemys³aw Marcinek 1 , Alicja Kapa³a 2

1 Poradnia Psychologiczno-Seksuologiczna, Leszczyñskie Centrum Medyczne Ventriculus

2 Dzia³ Terapeutyczny Zak³adu Karnego w Rawiczu

Streszczenie

W artykule przedstawiono kategoriê diagnostyczn¹ pedofilia w kontekcie opiniowania s¹dowo-seksu-

ologicznego. Autorzy podjêli rozwa¿ania dotycz¹ce problemów definicyjnych, typologii oraz kryteriów dia-

gnostycznych i ró¿nicowania pedofilii. Omówili tak¿e mo¿liwe skutki rozpoznania pedofilii przez bieg³ych

w przebiegu postêpowania karnego. Próba systematyzacji dostêpnej wiedzy oraz w³asnych dowiadczeñ

diagnostycznych autorów ma na celu zaakcentowanie klinicznego rozumienia pedofilii traktowanej jako

specyficzne zaburzenie seksualne. Znajomoæ kryteriów diagnostycznych pedofilii oraz wiadomoæ skut-

ków rzetelnie ustalonego rozpoznania powinny ukierunkowywaæ pracê bieg³ych seksuologów, opiniuj¹-

cych sprawców przestêpstw seksualnych, w których ofiarami s¹ dzieci.

Seksuologia Polska 2012; 10 (2): 7684

S³owa kluczowe:

S³owa kluczowe: diagnoza seksuologiczna, pedofilia, sprawcy przestêpstw seksualnych, zaburzenia pre-

ferencji seksualnych

Abstract

The article presents the diagnostic category of pedophilia in the context of judicial and sexological opi-

nion. Authors are considering the problems of definition, subtypes, diagnostic criteria and differential dia-

gnosis, and also the consequences of the diagnosis such a disorder during the proceedings. The attempt to

systematize the available knowledge and own experience of the authors in the area of diagnosing pedophi-

lia is going to enhance the professional meaning of pedophilia as a specific sexual disorder. The perfect

knowledge of the precise diagnostic criteria and the awareness of the consequences of credible diagnosis

should direct the expert sexologists, making opinions of sex offenders against children.

Polish Sexology 2012; 10 (2): 7684

Key words:

Key words: sexological diagnosis, pedophilia, sex offenders, disorders of sexual preference

Wstêp

wojowym, klinicznym i s¹dowym. Zadania, jakie stoj¹

przed seksuologami zwi¹zane z profilaktyk¹ prze-

stêpstw seksualnych przeciwko dzieciom to miê-

dzy innymi rzetelna diagnoza (opis, wyjanienie i pro-

gnoza) oraz terapia sprawców. Wszelkie profesjonal-

ne dzia³ania interwencyjne poprzedzone s¹ zawsze

faz¹ diagnostyczn¹, która ma na celu miêdzy innymi

kwalifikacjê osoby badanej, zaplanowanie leczenia,

dobór odpowiednich metod terapeutycznych itp.

W niniejszym tekcie dokonano analizy pedofilii w kon-

tekcie opiniowania s¹dowo-seksuologicznego. Wy-

boru takiego dokonano z kilku powodów. Po pierw-

sze, niezwykle czêsto pedofilia jako kategoria diagno-

styczna i zaburzenie seksualne mylona jest ze spo-

Przestêpczoæ wymierzona w wolnoæ seksualn¹

cz³owieka to powa¿ny problem spo³eczny. Istotn¹,

doæ liczn¹ i zró¿nicowan¹ wewnêtrznie grupê

sprawców przestêpstw seksualnych stanowi¹ osoby

wykorzystuj¹ce seksualnie dzieci. Sprawcy przestêp-

stwa okrelanego powszechnie jako pedofilia s¹

obiektem szczególnego zainteresowania seksuologii

we wszystkich jej podstawowych wymiarach roz-

Adr

Adres do korespondencji:

es do korespondencji: mgr psych. Przemys³aw Marcinek, Poradnia Psychologiczno-

-Seksuologiczna LCM Ventriculus, ul. S³owiañska 41, 64100 Leszno,

tel.: 603 291 650, e-mail: przem.soft@interia.pl

es do korespondencji:

Nades³ano: 17.09.2012

Przyjêto do druku: 15.12.2012 8.12.2011

www.seksuologia.med.pl

Pedofilia w opiniowaniu s¹dowo-seksuologicznym

Przemys³aw Marcinek, Alicja Kapa³a, Pedofilia w opiniowaniu s¹dowo-seksuologicznym

Pedofilia w opiniowaniu s¹dowo-seksuologicznym

³eczn¹ etykiet¹ osoby molestuj¹cej seksualnie dzieci

[1, 2]. Po drugie, to w³anie biegli seksuolodzy s¹ zwy-

kle pierwszymi specjalistami, którzy rozpoznaj¹ pe-

dofiliê u pacjenta (gdyby nie postêpowanie karno-

-s¹dowe i zwi¹zane z nim badania byæ mo¿e zabu-

rzenie nie zosta³oby nigdy ujawnione). Po trzecie,

w obowi¹zuj¹cym stanie prawnym, rozpoznanie pedo-

filii a wiêc jednego z zaburzeñ preferencji seksual-

nych u osoby skazanej prawomocnym wyrokiem

s¹du, niesie ze sob¹ wiele cile okrelonych konse-

kwencji, o których warto wiedzieæ. Opiniowaniem

w zakresie seksuologii, z uwagi na jego interdyscy-

plinarnoæ, zajmuj¹ siê ró¿ne grupy profesjonalistów

specjalici seksuolodzy, seksuolodzy kliniczni, le-

karze psychiatrzy oraz psycholodzy, a proces diagno-

styczny coraz czêciej ma charakter zespo³owy.

W dalszej czêci pracy skoncentrowano siê kolejno

na: problemach definicyjnych, typologii oraz kryte-

riach diagnostycznych i ró¿nicowaniu pedofilii, a tak-

¿e skutkach dokonania przez bieg³ych takiego roz-

poznania w przebiegu postêpowania karnego.

tem seksualnego podniecenia jest nie tyle dziecko,

co dziecko w okrelonym wieku, którego nie postrze-

ga siê tu wy³¹cznie w kontekcie metrykalnym, lecz

w zale¿noci od przypisanych mu cech budowy so-

matycznej. To w³anie wygl¹d dziecka, jako obiektu

seksualnego po¿¹dania, stanowiæ ma podstawê do

odró¿nienia pedofila od innych sprawców prze-

stêpstw seksualnych wobec ma³oletnich. Jak podkre-

la autor, granic¹ zainteresowania seksualnego pe-

dofila jest najczêciej pojawienie siê u dziecka trze-

ciorzêdowych cech p³ciowych, szczególnie ow³osie-

nia ³onowego. Inn¹ prawid³owoci¹, na któr¹ zwraca

uwagê Pospiszyl, jest jakociowa ró¿nica pomiêdzy

popêdem seksualnym pedofila a popêdem innych

mê¿czyzn dla których dziecko nie stanowi bodca

natury seksualnej. Preferencje seksualne sprawców

molestowania seksualnego dzieci w wieku pubertal-

nym, niebêd¹cych pedofilami, nie odbiegaj¹ w spo-

sób zasadniczy od tych, które cechuj¹ wiêkszoæ w³a-

ciwie przystosowanych mê¿czyzn tu ró¿nica tkwi

g³ównie w rozwiniêciu przez tych ostatnich odpowied-

nich hamulców moralnych.

W klasycznym ju¿ ujêciu Imieliñski [6, 7] zalicza

pedofiliê do odchyleñ seksualnych w zakresie obiek-

tu. Wchodzi ona w wiêkszy zakres dewiacji seksual-

nych, czyli odchyleñ od szeroko rozumianych norm

spo³ecznych. Pedofilia, pos³uguj¹c siê terminologi¹

autora, stanowi dewiacjê seksualn¹, któr¹ gdy

odbiega od norm spo³ecznych i medycznych jedno-

czenie nale¿y zaliczyæ do patologii. Oznacza to,

¿e obejmuje zachowania naruszaj¹ce zdrowie lub

¿ycie i zaburzaj¹ce rozwój, i jest wtedy okrelana mia-

nem patologicznego odchylenia seksualnego.

A odchylenie to mo¿e przyj¹æ w skrajnych przypad-

kach postaæ progresywn¹ (dawniej: zboczenia sek-

sualnego), która cechuje siê przymusowoci¹ dzia-

³ania, na³ogowoci¹, wysok¹ czêstotliwoci¹, promi-

skuityzmem, rozbudowanymi fantazjami i okresowo-

ci¹ naporu.

Definicja pedofilii

W niniejszej pracy pedofilia rozumiana bêdzie jako

cile zdefiniowane zaburzenie seksualne. I tak, pe-

dofilia to wed³ug obowi¹zuj¹cej w Polsce Miêdzynaro-

dowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych

(ICD-10, International Statistical Classification of Di-

seases ) [3]: preferencja seksualna osoby doros³ej

w stosunku do dzieci, zwykle w wieku przedpokwita-

niowym lub we wczesnym okresie pokwitania. W tej

ogólnej definicji warto zwróciæ uwagê na dwa s³owa:

preferencja i zwykle. Preferencja seksualna to

wed³ug Skowroñskiego [4] motywacyjno-dyspozycyj-

ny stan organizmu ukierunkowuj¹cy przebieg cyklu

reakcji seksualnych. Preferencja ukierunkowuje zacho-

wanie przez reagowanie podnieceniem na bodce

wchodz¹ce w sk³ad zespo³u cech najbardziej po¿¹-

danego obiektu seksualnego w przypadku pedofilii

obiektem takim jest dziecko. Kryterium wieku przed-

pokwitaniowego dziecka odnosi siê do wieku rozwo-

jowego, a nie chronologicznego, a wiêc oznacza okre-

lony poziom rozwoju psychobiologicznego, niekoniecz-

nie zbie¿ny z wiekiem metrykalnym (czasem go wyprze-

dzaj¹cy, a czasem przeciwnie nastêpuj¹cy jaki czas

po nim). Natomiast okrelenie zwykle podkrela prze-

wa¿aj¹c¹ tendencjê, ale jednoczenie sygnalizuje, ¿e

okresowo podejmowana aktywnoæ seksualna z obiek-

tem starszym (dojrzalszym pod wzglêdem psychobio-

logicznym) nie musi wykluczaæ pedofilii.

Podejmuj¹c próbê ustalenia zakresu pojêcia pe-

dofilia, Pospiszyl [5] podkrela, ¿e dla pedofila obiek-

Kryteria diagnostyczne

Pedofilia oznaczona jest w ICD-10 [3] kodem

F 65.4, nale¿y do zaburzeñ preferencji seksualnych

(F 65), znajduj¹cych siê w rozdziale V (F) w grupie

Zaburzenia osobowoci i zachowania doros³ych

(F 60F 69). Aby postawiæ rozpoznanie pedofilii, ko-

nieczne jest najpierw spe³nienie ogólnych kryteriów

zaburzeñ preferencji seksualnych (F 65), okrelanych

przez Beisert [7] jako formalne cechy zaburzonej pre-

ferencji. S¹ to kolejno:

G1 osoba dowiadczaj¹ca powtarzaj¹cego siê,

nasilonego popêdu i wyobra¿eñ seksualnych doty-

www.seksuologia.med.pl

Seksuologia Polska 2012, tom 10, nr 2

cz¹cych niezwyk³ych przedmiotów lub dzia³añ; G2

osoba zarówno realizuj¹ca ten popêd, jak i odczu-

waj¹ca z tego powodu wyrane cierpienie; G3 pre-

ferencja wystêpuj¹ca od co najmniej 6 miesiêcy [3].

Ju¿ na tym etapie diagnozy pojawia siê kilka kon-

trowersji, które bieg³y seksuolog musi wzi¹æ pod uwa-

gê. Po pierwsze, okrelenie nasilonego popêdu

sugeruje, ¿e mowa tu o przynajmniej przeciêtnym jego

natê¿eniu a wiêc zastanowienia wymaga fakt, gdy

rozpoznano popêd o sile poni¿ej normy. Po drugie,

niezwykle rzadko pacjenci deklaruj¹ wyrane cier-

pienie w znaczeniu subiektywnym. Znacznie czêciej

realizacja popêdu zmierza raczej do uzyskiwania

przez pacjenta satysfakcji seksualnej, a wiêc zado-

wolenia. Natomiast negatywne skutki, zarówno

w wymiarze spo³ecznym, jak i dotycz¹ce samopoczu-

cia przychodz¹ w miarê dowiadczania przez pa-

cjenta konsekwencji w³asnych dzia³añ, czyli zaburzo-

nej realizacji popêdu seksualnego. Ten aspekt zbli¿a

osoby dotkniête pedofili¹ do tych, u których rozpo-

znaje siê zaburzenia osobowoci czêsto równie¿

maj¹ce charakter egosyntoniczny (zgodny z poczu-

ciem Ja). Stosunkowo najmniej kontrowersyjne, ale

jednoczenie doæ trudne do obiektywnego oszaco-

wania, jest kryterium czasu trwania zaburzenia

(6 miesiêcy).

Dalej, konieczne dla rozpoznania pedofilii jest

spe³nienie kryteriów szczegó³owych, czyli cech tre-

ciowych obiektów i dzia³añ, bêd¹cych ród³em po-

budzenia seksualnego [7]. Pierwsze kryterium to

utrwalona lub dominuj¹ca sk³onnoæ do aktywnoci

seksualnej z dzieckiem lub dzieæmi w wieku przed-

pokwitaniowym. Sk³onnoæ do dewiacyjnej aktywno-

ci seksualnej ma byæ utrwalona to znaczy aktyw-

noæ taka powinna powtarzaæ siê przez d³u¿szy czas,

lub dominuj¹ca co sugeruje wysoki udzia³ dewia-

cyjnych zachowañ w puli wszystkich zachowañ sek-

sualnych. Wiek przedpokwitaniowy obiektu seksual-

nego wskazuje na cile okrelony zestaw jego cech

biologicznych w literaturze przedmiotu [5, 6, 8]

akcentuje siê szczególnie brak lub sk¹po rozwiniête

ow³osienie ³onowe, dzieciêc¹ budowê cia³a, charak-

terystyczne ruchy cia³a, delikatnoæ/g³adkoæ skóry.

Wyra¿enie dzieckiem lub dzieæmi podkrela nato-

miast, ¿e zainteresowanie seksualne mo¿e dotyczyæ

konkretnego (jednego, posiadaj¹cego specyficzne

cechy) obiektu lub wielu obiektów (których wspóln¹

cech¹ jest okrelony stopieñ rozwoju psychoseksu-

alnego, wskazuj¹cy jednoznacznie na niedojrza³oæ).

Drugie kryterium brzmi: osoba ma co najmniej 16 lat

i jest co najmniej 5 lat starsza od dziecka lub dzieci.

Okrelenie wzglêdnej ró¿nicy wieku oznacza zaak-

centowanie rozbie¿noci pomiêdzy stopniem rozwo-

ju psychoseksualnego osoby cierpi¹cej na pedofiliê

a wybieranego przez ni¹ obiektu seksualnego. Nato-

miast granica 16 lat wskazuje na koniecznoæ przej-

cia z fazy rozwojowej wczesnej adolescencji do przy-

najmniej pónej adolescencji lub doros³oci.

Lew-Starowicz, przywo³uj¹c argumenty Brown [8],

zwraca uwagê na kilka kontrowersji zwi¹zanych z dia-

gnozowaniem zaburzeñ preferencji seksualnych

(w tym pedofilii) w ramach obowi¹zuj¹cych systemów

klasyfikacyjnych. Wskazuje na trudnoci definicyjne,

wynikaj¹ce z ci¹g³oci miêdzy dewiacyjnoci¹ a tak

zwanymi normalnymi zachowaniami seksualnymi.

Podkrela determinuj¹cy wp³yw epidemiologii dewia-

cji seksualnych na pogl¹dy na temat danej parafilii

(równie¿ pedofilii). Osoby przejawiaj¹ce dewiacyjne

zachowania seksualne czêsto ukrywaj¹ swe specy-

ficzne sk³onnoci, co powoduje, ¿e obraz parafilii

(i tym samym kryteria diagnostyczne) konstytuowany

jest przez dowiadczenie kliniczne, czyli tworzy siê

przede wszystkim na podstawie informacji pochodz¹-

ce od osób, które zg³aszaj¹ siê po pomoc lub wejd¹

w konflikt z prawem. Kolejny problem stanowi z³o¿o-

noæ obrazu dewiacji u wielu osób wspó³istniej¹

ró¿ne postacie dewiacji (wielodewiacyjnoæ). Niezwy-

kle istotne znaczenie ma równie¿ natê¿enie potrzeb

i zachowañ dewiacyjnych. Zachowanie dewiacyjne

mo¿e stanowiæ wy³¹czn¹ formê realizacji potrzeb

seksualnych, wspó³istnieæ z tak zwanym normalnym

¿yciem seksualnym lub byæ epizodycznym dowiad-

czeniem seksualnym. Innym obszarem problemo-

wym, ze wzglêdu na istnienie licznych teorii, jest me-

chanizm powstawania dewiacji seksualnych (wrodzo-

ne, neurohormonalne, wyuczone itd.) maj¹cy istotne

znaczenie z punktu widzenia ostatecznej diagnozy,

okrelaj¹cej ród³a stwierdzonych problemów. Za

kontrowersyjn¹ uznaje siê równie¿ wspomnian¹

wczeniej egosyntonicznoæ (zgodnoæ z Ja) objawów

pedofilii, która powoduje, ¿e jedynie czêæ osób od-

czuwa potrzebê leczenia.

Z kolei, dla porównania, w klasyfikacji zaburzeñ

psychicznych Amerykañskiego Towarzystwa Psychia-

trycznego DSM-IV-TR ( Diagnostic and Statistical

Manual of Mental Disorders, IVth Edition, Text Revi-

sion) [9] pedofilia oznaczona jest kodem 302.2, nale-

¿y do grupy parafilii i umieszczono j¹ w rozdziale Za-

burzenia seksualne i to¿samoci p³ciowej. Zgodnie

z zaleceniami autorów tej klasyfikacji na etapie dia-

gnozy nale¿y okreliæ p³eæ (dzieci), do której pedofil

odczuwa poci¹g seksualny, a tak¿e wskazaæ, czy

pedofilia ogranicza siê do kazirodztwa. W klasyfika-

cji tej wymienia siê dwie postaci tego zaburzenia sek-

sualnego: wy³¹czn¹ (inaczej ekskluzywn¹, poci¹g

seksualny tylko do dzieci) oraz niewy³¹czn¹ (inaczej

www.seksuologia.med.pl

Pedofilia w opiniowaniu s¹dowo-seksuologicznym

Przemys³aw Marcinek, Alicja Kapa³a, Pedofilia w opiniowaniu s¹dowo-seksuologicznym

Pedofilia w opiniowaniu s¹dowo-seksuologicznym

nieekskluzywn¹). W klasyfikacji DSM podkrela siê,

¿e dowiadczanie cierpienia na skutek fantazji, pobu-

dek seksualnych czy te¿ zachowañ z udzia³em dzieci

nie jest kryterium koniecznym, by rozpoznaæ pedofiliê.

Wystarczy sam (bez odczuwanego subiektywnie cier-

pienia) pedofilny wzorzec podniecania siê, który znaj-

duje odzwierciedlenie w fantazjach lub zachowaniu

i skutkuje pogorszeniem funkcjonowania spo³ecznego,

zawodowego lub w innych dziedzinach ¿ycia. Rosen-

han, Walker i Seligman [10] podkrelaj¹, ¿e cech¹ wy-

ró¿niaj¹c¹ parafiliê, jest to, i¿ obok zachowania, poja-

wiaj¹ siê specyficzne fantazje lub wyobra¿enia

w przypadku pedofilii bêd¹ to fantazje lub wyobra¿enia

z udzia³em dzieci. Zdaniem autorów, czynnikami ró¿ni-

cuj¹cymi parafiliê od dziwacznych czy niezwyk³ych fan-

tazji wspó³wystêpuj¹cych z normaln¹ aktywnoci¹ sek-

sualn¹, bêd¹: poziom realizacji i niepokój z tym zwi¹za-

ny, substytucja (przedmiot fantazji zastêpuje partnera)

oraz uzale¿nienie od niezwyk³ego obiektu.

Przydatne w praktyce klinicznej wymiary, za po-

moc¹ których okreliæ mo¿na natê¿enie pedofilnych

zainteresowañ pacjenta, przytacza za Finkelhorem

i Araji M. Beisert [11] s¹ to si³a zaanga¿owania oraz

wy³¹cznoæ. Pierwszy z nich dotyczy oceny, jak silna

jest motywacja do utrzymywania kontaktów z dziec-

kiem (liczba kontaktów i ich sta³oæ w jednostce cza-

su), drugi ma odzwierciedlaæ procentowy udzia³ kon-

taktów z dzieckiem (lub jego wyobra¿eniem) w zbio-

rze wszystkich kontaktów seksualnych. Ponadto pe-

dofilia mo¿e mieæ charakter pierwotny osoba ni-

gdy nie podejmowa³a kontaktów seksualnych z do-

ros³ymi, b¹d wtórny po okresie aktywnoci sek-

sualnej z doros³ymi, rozwinê³a siê preferencja kon-

taktów seksualnych z dzieæmi [6].

Ogólne i szczegó³owe kryteria pedofilii, wymienio-

ne w klasyfikacjach ICD-10 i DSM-IV-TR zestawiono

w tabeli 1.

Ró¿nicowanie

Zarówno klasyfikacje, jak i ród³a kliniczne [3, 9,

1214] podkrelaj¹, ¿e nie ka¿dy czyn pedofilny do-

konywany jest przez pedofila. Mimo to w opiniowa-

niu s¹dowym sprawców przestêpstw seksualnych

przeciwko dzieciom istnieje powa¿ne ryzyko wniosko-

wania o istnieniu pedofilii wy³¹cznie lub przede

wszystkim na podstawie charakteru przestêpstwa

i wieku ofiary. Mo¿e to wynikaæ z prób stosowania

przez bieg³ych b³êdnego algorytmu, w którym dopusz-

czenie siê przestêpstwa z art. 200 Kodeksu karnego

(czynnoæ seksualna lub jej prezentowanie ma³olet-

niemu poni¿ej 15 lat) czy te¿ art. 202 § 2 (prezentowa-

nie ma³oletniemu poni¿ej 15 lat treci pornograficz-

nych) jest najczêciej równoznaczne z pedofili¹

sprawcy. Autorzy klasyfikacji ICD zwracaj¹ uwagê,

¿e pojedyncze wydarzenie, szczególnie gdy spraw-

ca sam jest osob¹ w okresie dorastania, nie oznacza

sta³ej czy przewa¿aj¹cej tendencji, uprawniaj¹cej do

rozpoznania pedofilii. W klasyfikacji DSM podkrela

siê równie¿, ¿e pedofilia nie obejmuje osób w pó-

nym wieku dorastania podejmuj¹cych zwi¹zki seksu-

alne z 12- lub 13-latkami.

Diagnoza ró¿nicowa zak³ada tak¿e koniecznoæ

wykluczenia prymatu innego zaburzenia (np. upole-

dzenia umys³owego, demencji, zmian osobowoci na

skutek ogólnego stanu medycznego, epizodu mania-

kalnego, intoksykacji, itp.) ni¿ seksualne, które na sku-

tek obni¿enia umiejêtnoci poznawczych, spo³ecz-

nych oraz samokontroli emocjonalnej mo¿e skutko-

waæ niezwyk³ymi zachowaniami seksualnymi. W przy-

padku innych zaburzeñ nieprawid³owe zachowania

seksualne s¹ tylko jednym z objawów psychopatolo-

gii. Zachowania pedofilne nie s¹ w takich przypad-

kach ani dominuj¹ce, ani preferowane przez jednost-

kê, mog¹ pojawiaæ siê wyj¹tkowo lub wpisywaæ siê

Tabela 1. Kryteria diagnostyczne pedofilii wg klasyfikacji ICD-10 i DSM-IV-TR

ICD-10

DSM-IV-TR

F 65.4

302.2

A. Spe³nione ogólne kryteria zaburzeñ preferencji

A. Przez okres co najmniej 6 miesiêcy nawracaj¹ce, nasilone,

seksualnych (F65):

seksualnie wzbudzaj¹ce fantazje, pobudki seksualne

osoba dowiadcza powtarzaj¹cego siê, nasilonego popêdu

lub zachowania obejmuj¹ce aktywnoæ seksualn¹ z dzieckiem

i wyobra¿eñ seksualnych dotycz¹cych niezwyk³ych

lub dzieæmi w okresie przedpokwitaniem (ogólnie w wieku

przedmiotów lub dzia³añ

13 lat lub m³odszymi)

osoba zarówno realizuje ten popêd, jak i odczuwa

z tego powodu wyrane cierpienie

preferencja wystêpuje od co najmniej 6 miesiêcy

B. Utrwalona lub dominuj¹ca sk³onnoæ do aktywnoci

B. Osoba dzia³a pod wp³ywem takich pobudek seksualnych

seksualnej z dzieckiem lub dzieæmi w wieku przed pokwitaniem

albo te pobudki lub fantazje powoduj¹ znaczne cierpienie

lub trudnoæ interpersonaln¹

C. Osoba ma co najmniej 16 lat i jest co najmniej 5 lat starsza

od dziecka lub dzieci z kryterium B

od dziecka lub dzieci wymienionych kryterium A

www.seksuologia.med.pl

Seksuologia Polska 2012, tom 10, nr 2

AKTYWNO$% PEDOFILNA rozumiana jako DEWIACJA

PEDOFILIA rozumiana jako ZABURZENIE PREFERENCJI SEKSUALNYCH*

ZACHOWANIA PEDOFILNE

(epizodyczne)

„z przypadku”

PEDOFILIA WŁA$CIWA

(pierwotna lub wtórna)

„z wyboru”

PEDOFILIA ZAST,PCZA

„z konieczno-ci”

Mo&eby'wył!czona

*w w!skim rozumieniu pedofilia zast"pcza nie jest traktowana jako zaburzenie preferencji seksualnych, w szerokim uj"ciu

— tak (por. [12] i [16])

Rycina 1.

Rycina 1. Kategorie diagnostyczne zwi¹zane z pedofili¹. ród³o: oprac. w³asne

w obraz szerszego zespo³u klinicznego. Ponadto te

niezwyk³e zachowania seksualne s¹ wówczas czê-

sto objawami izolowanymi i najczêciej nie stanowi¹

elementu powtarzaj¹cego siê wzorca reakcji.

Czernikiewicz [15] proponuje podzia³ na sytu-

acyjn¹ (zastêpcz¹) oraz preferencyjn¹ motywacjê

podjêcia przez doros³ego kontaktu seksualnego

z dzieckiem. W ramach pierwszej wskazanej katego-

rii zachowania pedofilne nie s¹ motywowane prefe-

rencjami seksualnymi, a wiêc dziecko nie stanowi dla

doros³ego najbardziej po¿¹danego erotycznie obiektu

seksualnego. Motywami podejmowania kontaktów

seksualnych z dzieckiem s¹ wówczas, poza popêdem

p³ciowym, ró¿ne czêsto bardzo z³o¿one czynniki

natury psychologicznej lub psychiatrycznej. Druga

kategoria obejmuje zachowania seksualne doros³ych,

u pod³o¿a których le¿¹ okrelone (ukszta³towane

w toku rozwoju psychoseksualnego) preferencje seksu-

alne. Preferencje seksualne s¹ przez autora definio-

wane jako zakres bodców i zachowañ, które w wa-

runkach wolnego wyboru s¹ erotycznie wartociowe

dla danej osoby. Kryterium je okrelaj¹cym jest po-

ziom podniecenia seksualnego, który pozostaje

wprost proporcjonalny do wartoci erotycznej dane-

go bodca czy zachowania seksualnego.

Marshall [14] ró¿nicuje sprawców molestuj¹cych

dzieci incydentalnie od sprawców maj¹cych dewia-

cyjne zainteresowania seksualne dzieæmi. Do tej dru-

giej grupy zalicza z kolei z jednej strony osoby

o seksualnych preferencjach wobec dzieci (pedofi-

lów sensu stricto ), a z drugiej osoby maj¹ce seksu-

alne zainteresowania wobec dzieci. Sprawców incy-

dentalnych oraz seksualnie zainteresowanych dzieæ-

mi mo¿na okreliæ jako tak zwanych niepreferencyj-

nych. Pozostali to osoby, u których rozpoznaje siê

parafiliê (czyli wg DSM-IV-TR: nawracaj¹ce silne

pragnienia seksualne oraz podniecaj¹ce fantazje

seksualne dotycz¹ce zachowañ seksualnych z nie-

dojrza³ym p³ciowo dzieckiem lub dzieæmi, a tak¿e to-

warzysz¹ce im rzeczywiste zachowania), inaczej

zaburzenie preferencji seksualnych. Podstawowe

kategorie diagnostyczne zwi¹zane z pedofili¹ upo-

rz¹dkowano na rycinie 1 (przerywane linie ukazuj¹

mo¿liw¹ dynamikê aktywnoci pedofilnej i konwersjê

poszczególnych kategorii j¹ opisuj¹cych).

Konsekwencje rozpoznania pedofilii

w opiniowaniu s¹dowo-seksuologicznym

Rozpoznanie w opinii s¹dowo-seksuologicznej

pedofilii niesie ze sob¹ wiele konsekwencji dla ska-

zanego prawomocnym wyrokiem sprawcy przestêp-

stwa seksualnego. To miêdzy innymi od przyjêtej

przez organ procesowy opinii bieg³ych uzale¿niony

jest dalszy los sprawcy przestêpstwa, zarówno w naj-

bli¿szej dla niego przysz³oci (podczas odbywania

kary), jak i w odleg³ej perspektywie. Konsekwencje

te mo¿na rozpatrywaæ w kilku obszarach, które po-

zostaj¹ ze sob¹ cile powi¹zane zale¿noci te

pokazano na rycinie 2.

Prawne

konsekwencje rozpoznania pedofilii

w opiniowaniu s¹dowo-seksuologicznym maj¹ szcze-

gólne znaczenie w sytuacji, gdy sprawca przestêp-

stwa seksualnego wobec ma³oletniego poni¿ej 15 lat

zostaje skazany na bezwzglêdn¹ karê pozbawienia

wolnoci, bez warunkowego zawieszenia jej wykona-

nia. Diagnoza zaburzenia preferencji seksualnych

rzutuje wprost na warunki i przebieg odbywania kary

przez osobê skazan¹. Determinuje miejsce i system

odbywania kary, cele resocjalizacyjne i koniecznoæ

poddania siê specjalistycznej terapii, wp³ywa tak¿e

na mo¿liwoæ uzyskania warunkowego przedtermi-

nowego zwolnienia. Zmiany w ustawach Kodeks kar-

www.seksuologia.med.pl

(Z)KAPAŁA Alicja;MARCINEK Przemysław - Pedofilia w opiniowanie sądowo-seksuologicznym.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: