Thomas Stearns – Wstęp +„Jałowa ziemia”:
Stearns chce przeniknąć do czytelnika – przez korelat obiektywny – zespół doświadczeń i doznań przekazywanych czytelnikowi przez zestaw zdarzeń lub obrazów; duży wpływ Julesa Laforgue’a – autoironia, dystans do bolesnych dla siebie przeżyć; ważny świat nieświadomości wg Hartmanna – dotrzeć pod poziom świadomej kultury, poznać siebie; Negacja, rozpacz, ironia – „Portret damy” – poemat – Afryka symbolem ucieczki do Nieświadomości; „Preludia” – 1910 – 1912 – proces dochodzenia do świadomości, poeta interpretuje doświadczenia osoby obserwowanej; Stearns przekształca też teorię Bergsona – przeszłość zniekształca widzenia teraźniejszości - poemat „Rapsodia wietrznej nocy”; „Pieśń miłosna J.Alfreda Prufrocka” – poemat – grzech i brud rodzajem ucieczki od bezsensu życia; eseistyka - o teorii poezji – tradycja polega na posiadaniu zmysłu historycznego; istnienie poety to transpozycja osobistych doznań w coś różnego od bycia codziennym człekiem – bogatszego, uniwersalnego, zdepersonalizowanego; „Gerontion” – 1916/17 – poemat studium stanów umysłu wywoływanych przez mit o Tejrezjaszu; „Ziemia jałowa” – 1921/22 – krytyka kultury i cywilizacji, ukazanie stanu świadomości europejskiej oraz przekazanie odczuć samego poety – świat taki, jakim widzi go poeta; część I – grzebanie umarłych – o hiacyntowej dziewce, miłość poety do niej uleciała, analiza tego doświadczenia – fragment z Tristana i Izoldy – finałem koniec życia i miłości; góry miejscem ucieczki – wspomnienie kwietnia jako miesiąca cierpień – „opowieści kanterberyjskie” Geoffreya Chaucera; Madame Sosotris – parodia tego, co poeta szuka w życiu, kabalistka; Nierzeczywiste Miasto i rozmowa ze Stetsonem – wyraz zagubienia, pomieszania życia i śmierci; doświadczenie w Ogrodzie Hiacyntowym – osiągnięcie stanu pustyni Nudy; II część – gra w szachy – pustka, opis pokoju wzorowany na literaturze angielskiej XVII wieku – poetów metafizycznych i Miltona; pokazanie utraty namiętności – Lili i Albert w pubie; III część – Kazanie ogniste – rozwinięcie doświadczeń z II części – Tejrezjasz – bardzo obiektywny i zdystansowany – brak uczuć i namiętności w świecie; Londyn – jądro ciemności europejskiej cywilizacji; część IV – śmierć w wodzie – oczyszczenie z życia śmiertelnego; V część – Co powiedział grom – cierpliwość – słowo klucz; na pustynię cierpienia spadają słowa Gromu – trzy przykazania buddyzmu – poeta staje się zdolny do zaakceptowania życia poprzez cierpienie; nawiązanie do mitu o Królu Arturze jako bezpłodnym, jałowym wodzu; Ziemia jałowa to kraina gdzie uwiędły wszystkie uczucia istniejące między ludźmi; nadzieją przekonanie o oczyszczającym działaniu cierpienia; „Wydrążeni ludzie” – 1925 – poemat metafizyczny – wspólnota Kurtzów z Jądra Ciemności Conrada – rezultatem doświadczeń staje się bezpośredni kontakt z wizją Absolutu; Poematy Ariela, Wędrówka Trzech Króli, Pieśń dla Symeona, Animula, Środa Popielcowa, Marina – doktryna Eliota, metafizyka; harmonia osiągnięta – Cztery Kwartety – zbiór 4 utworów o wojnie, poezji, życiu – poezja dramatyczna; Burnt Norton – doktryna Logosu – istnienie rozumu w świecie; Czas jako królestwo zmian, Logos związany z bezczasowością; usunięcie zagadki czasu daje moment iluminacji - teraźniejszość daje możność uchwycenia Logosu, który odkrywa się w życiu poprzez rozum, życie człowieka; esej – Muzyka poezji – rozumienie poezji nie jest wcale związane z doskonałą znajomością języka w którym poezja powstała; muzyka poezji zawarta w krzyżowaniu się słów;
Tuwim – Wiersze wybrane ( oprac. Głowiński ):
Tuwim – ur. 1894 w Łodzi, w rodzinie mieszczańskiej pochodzenia żydowskiego; w 1916 przenosi się do stolicy, studiuje krótko prawo i filozofię; debiuty na łamach Pro Arte et studio; 1918 – dytyramb „Wiosna” – skandal obyczajowy; ataki na żydowskość poety ze strony Prosto z Mostu, ABC, czy Falangi; lata wojny Tuwim spędza na emigracji – Paryż, potem Brazylia, USA; powrót do Warszawy w 1946; zostaje kierownikiem artystycznym Teatru Nowego; umiera w 1953 w Zakopanem. Wpływ symbolistów – poeta staje się aktorem świata, nie tylko opisującą go jednostką; poezja – dialogiem z tym, co poetę otacza; witalizm, dynamiczna wizja świata – wpływy Nietzschego i Bergsona; przedmiotem liryki może być teraz wszystko, nie ma tematów tabu; negacji tradycji parnasistowskich i impresjonistycznych; ważny żywioł mowy potocznej; związki poety z rosyjskim futuryzmem – akmeistami ( wprowadzili do poezji język potoczny ); pojmowanie literatury po 1918 jako tylko literatury, nie polityki, moralności, historii czy apelu do społeczeństwa – koniec z tyrteizmem i pokrzepianiem serc; poezja staje się aprobatą współczesności; zbiory – Czyhanie na Boga 1918, Sokrates tańczący 1919, Siódma jesień 1921, Wierszy tom czwarty 1923 – najpełniejsza realizacja programu Skamandra – urbanizm, panteizm ( Bóg przenika we wszystkie substancje ziemskie, nie jest istotą rozumną ), witalizm, bohaterem mieszkaniec miasta akceptowanego takim, jakie jest; gatunki niskie, nie mające ambicji literackich – obrazek rodzajowy i poezja rozmowy – poezja faktu, eksklamacji, żywiołowej i emocjonalnej – poezja zachłystywania się światem; wpływy impresjonizmu – metafory, nastrojowośc, atmosfera ulotna, personifikowane stany psychiczne; ekspresjonizm – żywiołowość, emocje, kontrasty, groteska, brutalizacja języka potocznego; futuryzm – dynamika życia miejskiego, specyficzny język typowy tylko dla poezji, stylizacja archaiczna, prasłowiańska – łączenie elementów archaicznych kulturowo ze współczesnością; dojrzały okres – 1926 – Słowa we krwi – zanika zdobywczy i krzepki optymizm; ewolucja – zmniejszenie brutalizacji języka, wpływów impresjonizmu – przesycenie ironią, krytycznością, dystansem; dyskretniejsza potoczność języka, emocjonalizm, liryka przywołań – zwroty do drugiej osoby; ważna instrumentacja głosowa – spajanie różnorodnych gatunkowo czynników w całość – poeta-słowiarz; zwrot do romantyzmu polskiego jako wzoru zachowania względem grozy współczesności; fascynacja Horacym - koncepcja poety jako wirtuoza, który opiera swą sztukę i siebie samego naporowi tłumu; „Bal w operze” – satyryczna strona Tuwima – poemat z 1936 – inwektywa, groteskowo wyolbrzymiony obraz przeciwnika, absurd – ostrze skierowane w elitę sanacyjną – wizja balu połączona z obrazem apokaliptycznego świata; po tym utworze kryzys twórczy; epika poetycka pisana w czasie wojny, wydana w 1949 – Kwiaty Polskie – nie do końca udany mix – historia ogrodnika Dziewierskiego i jego wnuczki Anieli;
Czyhanie na Boga:
Teofania – nowa poezja objawi się w słowie Jestem, niczym Bóg;
Szczęście – spokojny, usiadł pod drzewem nie potrzebując nikogo;
Syna poetowego narodziny – wątki dionizyjskie przeniesione na grunt rodzimy; syn ma posiąść imię Dionizy;
Chrystus – pokorny Jezus prosi Ojca o to, by cisi ludzie w końcu zrozumieli Chrystusa;
Chrystus miasta – tylko Magdalena z tłumu grzeszników na moście poznaje Chrystusa, płacze, po tym czynią to wszyscy grzeszni;
Symfonia wieków – historia napaści Hunów na Rzym, spalenia Wiecznego miasta;
Sokrates tańczący:
Nasza mądrość – oni jedyni oddają Bogu co cesarskie i Bogu co Boże;
Wiosna – ironicznie o płodności, bezwstydności, nadmiernemu rozpasaniu seksualnemu tłumu;
Dwa wiatry – witalizm, zabawa, aktywizm;
Siódma jesień:
Rzuciłbym to wszystko – wyjechać, nie przejmować się niczym, jeść i pić, szukać sensu życia;
Na balkonie – obserwuje załamaną po rozstaniu z podmiotem niewiastę;
Czwarty tom wierszy:
Milion HP (KM) – chce by wielki Motorniczy wlał w niego moc, choć już teraz miota nim milion rumaków ( przenośnia );
Dziurawiąc niebo – hołd Leopoldowi Staffowi;
Do generałów – pacyfistyczno – żartobliwy wiersz; to ludzie przeciętni są tak naprawdę generałami – swego życia i losu;
Nauka – nic nie wie, nic nie rozumie, nawkładali mu do głowy mnóstwa pierdół – teraz prosi Boga o drugie życie, by mógł coś w końcu zrozumieć;
Szczury – wiersz poświęcony Stefanowi Jaraczowi ( aktor 20lecia, przyjaciel Juliana ) – szczury symbolem zła – obsesja autora;
Epos – dedykowany Marii Pawlikowskiej – eksperyment językowy, mieszanie archaizmów z neologizmami;
Słopiewnie – dedykowany Karolowi Szymanowskiemu – kolejny eksperyment, próba stworzenia specyficznego kodu poetyckiego;
Słowa we krwi:
Słowo i ciało – poetycka wypowiedź o poezji, o trudności wyrażania siebie i świata słowem; ( ciekawy neologizm – słowotrysk );
Przemiany – metamorfozy wyrazem witalizmu i biologicznej prężności natury;
Quatorze Juillet – satyra skierowana przeciw mentalności i obyczajom drobnomieszczaństwa;
Nagłe spojrzenie – przenoszenie na człowieka cech przedmiotów i zwierząt – groteskowa wizja, demonologiczna;
Nieznane drzewo – hołd dla Stefana Żeromskiego; szuka swego drzewa trumiennego;
Rzecz czarnoleska:
Rzecz czarnoleska – ład i spokój znaleziony dzięki Czarnoleskiej Rzeczy;
O poecie – motyw poety-człowieka małego miasteczka, zamkniętego w swej ciemnej kabale, guślarskim rozumiem mierzącego świat;
Odpowiedź – trudności w pisaniu, opozycja rozkosz – męka w odniesieniu do możności bycia poetą;
Fryzjerzy – dedykacja Chaplinowi – sami w zakładzie, obcinają siebie, mizdrzą się do luster, rozmawiają, śpią;
Pogrzeb Słowackiego – dedykacja Lechoniowi – Kraków dostaje szczątki Króla Ducha, pogrzeb z największymi osobistościami kraju; aluzje do Testamentu mojego Juliusza; o niezrozumieniu słowa poetyckiego Słowackiego;
Dziesięciolecie – napisany w celu uczczenia rocznicy zwycięstwa nowej poezji reprezentowanej przez Skamandrytów; ironicznie o drugorzędnych poetach MP, o romantyzmie; o młodych, w których płonie żar działania, twórczy aktywizm, witalizm; siłą poezji ma być słowo aktywne, to jest budowanie przyszłości;
Biblia cygańska:
Sława – laur zwycięscy, poety zestawiony z wieńcem korony cierniowej;
Zbrodnia – dedykacja Pawlikowskiej – o śmierci Ofeliji;
Dzionek wiosenny – wizja przyrody dynamicznej i bólu przyrodniczego rozwoju;
Złota polska jesień – poeta vs świat, poeta idzie na opak, przecina główne nurty działania klas inteligenckich;
Apokalipsa – światem apokalipsy współczesna cywilizacja;
Venus – symbol dynamizmu, biologicznej prężności; odwołanie do Dionizosa;
Do prostego człowieka – założenia humanistyczne i pacyfistyczne – „bujać – to my, panowie szlachta!”;
Mieszkańcy – o strasznych mieszczanach, ich bezbarwnym i powtarzalnym życiu;
Patriota – satyra na propagandę mocarstwową prowadzoną przez publicystykę sanacji; postuluje patriotyzm karczemnego, prostego człowieka;
Treść gorejąca:
Przyglądając się gwiazdom – opis powstawania świata jednocześnie opisem powstawania słowa i poezji;
Zieleń, fantazja słowotwórcza – poemacik, poeta – geolog, badający stare złoża języka + neologizmy;
Asyria – negatywny stosunek do objawów cywilizacji współczesnej – biurokracji;
Spacer antyczny – teatralny wątek romantycznej liryki miłosnej; smutek towarzyszy przeżywaniu miłości;
Wiersze ocalałe:
Z wierszy o Małgorzatce – motywy pieśni ludowych, swobodna stylizacja słowacko-archaiczna, ważna warstwa brzmieniowa;
Na ulicy – krytyka barbarzyńskich ruchów masowych o charakterze totalitarnym;
Piosenka umarłego – zatracona duszka, motyw duszy na zielonej łące;
Wiersze nowe:
Matka – do swej matki, Adeli Tuwim ( zamordowanej przez hitlerowców w 1943 ); zabita przez faszystę wyrzucona z okna – ideał sięgnął bruku;
Jamby polityczne – o swej apolityczności, żartobliwie o uprawianiu poezji jako gusłach; nie da się jednak do końca uciec od polityczności poezji, bo każda epoka jakoś wpływa na twórczość;
Wiersze dla dzieci:
Zosia Samosia, Ptasie plotki, Okulary, Abecadło, Spóźniony Słowik, O Panu Tralalińskim, Stół, Cuda i dziwy, Lokomotywa, Ptasie radio;
Z tłumaczeń:
Horacy, Heine, Rimbaud, Maeterlinck, Puszkin, Lermontow, Niekrasow, Tiutczew, Balmont;
Bal w operze: ( 1936 )
Bibka u Archikratora – arcywładcy; słownictwo związane z zwierzęcością, instynktem, rozpustą; satyra na policję przyglądającą się swym wypastowanym butom; o 5 wywożone nieczystości po wielkiej imprezie; grając słowami daje Tuwim obraz tego, że wszystko zależy teraz od pieniądza, który jest wrzodem społeczeństwa; satyra na język publicystyki sanacyjnej – „ideolo”; atrakcją balu wszystkim dająca Kurwa Mać; ostrze satyry skierowane na całą współczesność i jej chamstwo, rozpasanie, nieumiarkowanie, nadmierny przepych.
Kwiaty Polskie:
Wspomnienie dzieciństwa – zbierania znaczków, mieszkania w domu myśliwskim; częste motywy kwiatów; porównanie zabaw warstw mieszczańskich do bachanaliów w Wenecji – rozpasanie, przepych; na emigracji w USA z rozrzewnieniem niejakim wspomina swoje życie w Polsce; ostatni fragment to swego rodzaju modlitwa o nadzieję, o wolność dla kraju, potrzebę odbudowy i podniesienia się ze zgliszczy, mądrych rządzących, zaprzestanie kultu pieniądza, tolerancję, prawo i sprawiedliwość; wspomina także o walce i zemście; kolejny fragment to swoista inwokacja do poezji; fragment o oddawaniu się dziewek pospolitych chłopcom i ich zabaw.
Konstanty Ildefons Gałczyński:
1905 ur. w Warszawie; w 1914 rodzina ewakuowana do Moskwy, 1915 zaczyna pisać wiersze Konstanty; w 1918 powrót do stolicy Polski; pierwszy wydrukowany wiersz – 1923 – Szturm; studiuje filologię angielską i klasyczną na UW, nie kończy ich; kompleks ojcowski – wyraz w wielu wierszach; grupa poetycka Kwadryga 1926 – z Aleksandrem Maliszewskim czy Stefanem Klukowskim – Konstanty wnosił do grupy styl cygański; w 1931 wyjeżdża na placówkę konsularną do Berlina; w roku 1934 do Wilna – współpraca z radiem, gazetami; w 1936 pierwsza córka – Kira. Wraca do Warszawy, współpracuje z Prosto z mostu – drukuje tam Utwory poetyckie – zebrane prawie wszystkie dotychczasowe wiersze; 17 września 39 dostaje się do niewoli; po wojnie podróżuje; współpracuje z Przekrojem – teatrzyk Zielona Gęś; 1953 w grudniu umiera po 2 zawałach serca; legenda osobowości – dojrzały, indywidualistyczny, autokreacyjny w utworach, groteska na wzór Witkacego; ja liryczne – wzorem cyganeria artystyczna lat 30; poeta – cygan – modernista; Gałczyński pojawia się we Wspólnym pokoju Uniłowskiego; inspiracja Rimbaudem; pozytywna ekscentryczność, aprobata świata rodzinnego; koncepcja fantastycznego raju poety – królestwa doskonałych uczuć, nieskażonych. Propagator codzienności i prostych uczuć; później koncepcja poety masowego, poety rzemieślnika – nie tylko artyzm, ale i zarobek; katastrofizm lat 30 – niszczący wpływ czasu na jednostkę; Konstanty drwi z przejedzonego motywu poezji skamandryckiej, choć sam z niej korzysta; groteska ma obronić poetę przed rzeczywistością obcą, ma także zdemaskować jej ujemne strony, zdeformować zjawiska – swoboda języka poetyckiego, ukazanie nonsenu sensów; atakuje polski intelektualizm, wizerunek inteligencji, sytuację na rynku literackim; potępia inteligenta polskiego – emocjonalnie; Zielone Gęsi – zwrot do publiczności, dydaktyzm, humor, groteska, makabryczny dowcip, wyśmianie konwencji literackich, humanizm, ataki na inteligencję; wpływ Boya-Żeleńskiego, klasycyzmu ( Kochanowski,. Horacy ); zainteresowanie dydaktyzmem oświecenia – Zielona Gęś; wpływ Norwida – rozluźnienie składni poetyckiej; muzyczność poezji – budowa partytur; przemienność stylów, sprawne operowanie wysokim i niskim w obrębie jednego tekstu; często nawiązanie bezpośredniego porozumienia z odbiorcą poezji.
Wybór poezji:
Szekspir i chryzantemy – inspiracje Rimbaudem, o tym, że kobieta nie powinna liczyć na miłość ze strony cygana-dekadenta;
Koniec świata Wizje Świętego Ildefonsa czyli Satyra na Wszechświat – astronom Pandafilanda o rychłym końcu świata; wszyscy z Bolonii ratują się ucieczki, oprócz studentów, którzy oddawali się rozpuście; rektor na świni na czele pochodu protestującego przeciwko końcu świata; nadchodzi koniec i świat tonie niczym Titanic;
Serwus, Madonna – utrzymany w klimacie Villona o poecie, który nie dba o sławę, a jego muzą i matką jest madonna;
Śmierć poety – diagnoza śmiertelnej schizofrenii u twórcy, cieszą się z tego sąsiedzi, a nawet żona, nazywając męża świnią; serce alkoholowe poety zabrali aniołowie;
...
volvoxglobator