Płodozmian - system zagospodarowania ziemi uprawnej, oparty na zaplanowanym z góry na wiele lat następstwie roślin po sobie, na wyznaczonym do tego celu obszarze podzielonym na pola, jednocześnie dostosowany do specyficznych warunków rolniczo-ekonomicznych gospodarstwa.
Płodozmian określa również strukturę zasiewów, będącą podstawą do ustalenia typu płodozmianu. Rotacja może następować w cyklach kilkuletnich lub kilkunastoletnich, wiążąc się z hodowlą zwierząt (płodozmiany paszowe, pastewne), czy też z przemysłem rolniczym (płodozmiany przemysłowe). Głównym celem stosowania płodozmianu jest uzyskanie dzięki odpowiedniemu zmianowaniu roślin wzrostu żyzności gleby, co wiąże się ze zwiększeniem ilości i jakości produkcji roślinnej oraz pośrednio zwierzęcej gospodarstwa. Odgrywa również dużą rolę jako jedna z metod zwalczania chwastów. A oto typy płodozmianów :
1. płodozmiany polowe- uprawia się głównie rośliny zbożowe, okopowe, przemysłowe i strączkowe na nasiona i inne rośliny towarowe. Uprawia się też wieloletnie rośliny pastewne jako plon główny zbierane na zieloną masę. Rośliny pastewne jednoroczne umieszcza się jako poplony. Wyróżnia się tu płodozmiany: zbożowy ( więcej niż 50% zbóż), okopowy (powyżej 25% powierzchni okopowych), przemysłowy (ponad 25% przemysłowych), mieszany, z polem wypadającym.
2. płodozmiany paszowe- rośliny pastewne uprawiane w plonie głównym zajmują ponad 50% powierzchni, liczba roślin towarowych nieduża. Wyróżniamy tu płodozmiany: pastewne (oprócz dużego udziału roślin pastewnych jest przedłużenie użytkowania mieszanki roślin motylkowatych z trawami), płodozmiany przemienne pastwiskowo- łąkowe (forma pośrednia między płodozmianami pastewnymi a użytkami trwałymi).
3. płodozmiany specjalne- np. płodozmian przeciwerozyjny, nasienny, warzywny. Płodozmiany przeciwerozyjne znajdują zastosowanie na stokach narażonych na procesy zmywne powodowane przez wody powierzchniowe. Płodozmiany nasienne- uprawia się ponad 50% roślin na nasiona przeznaczone do reprodukcji danego gatunku. Płodozmiany warzywne- uprawiane rośliny są pracochłonne, na mniejszych powierzchniach.
Funkcje płodozmianu
Poprawnie dobrany płodozmian do warunków siedliskowych i ekonomiczno-organizacujnych gospodarstwa, powinien:
* umożliwia utrzymanie możliwe wysokiej aktywności biologicznej gleby,
co ogranicza porażenie uprawianych roślin przez specyficzne choroby
i szkodniki przenoszone na rośliny następcze za pośrednictwem gleby
i resztek pożniwnych, których chemiczne zwalczanie jest trudne albo wręcz
niemożliwe;
* stwarzać warunki wzrostu lub przynajmniej zachowanie na stałym poziomie
żyzności gleby, dzięki utrzymaniu dodatniego bilansu glebowej substancji
organicznej;
* ograniczać nasilenie uciążliwych gatunków chwastów;
* ograniczać ujemne oddziaływanie rolnictwa na środowisko przyrodnicze
poprzez efektywne wykorzystanie przemysłowych środków produkcji (nawozy mineralne chemiczne środki ochrony roślin);
* zwiększać stabilność ekonomiczna gospodarstwa poprzez ograniczanie
wahań wielkości plonów i dochodów w latach;
* stwarzać warunki do możliwie pełnego wykorzystania zasobów
gospodarstwa (ziemia, zasoby siły roboczej i sprzęt).
1
ka_czor