syntetyczner.pdf

POLITYKA WOBEC NARKOMANII

Narkotyki syntetyczne

koncentracji kosztem wyczerpania si³ wital-

nych organizmu. Dzia³a ekscytuj¹co, pobudza

seksualnie, powoduje utratê ³aknienia. Po

ustaniu pobudzenia nastêpuje okres wyczer-

pania i przygnêbienia. Stosowana w d³u¿szym

okresie powoduje bóle i zawroty g³owy, bez-

sennoæ, halucynacje, delirium, utraty przy-

tomnoci i pi¹czki.

Typowymi objawami po za¿yciu amfe-

taminy s¹ rozszerzone renice, przypiesze-

nie mowy, pobudzenie psychoruchowe, bla-

doæ i nadmierna potliwoæ. Substancja ta

mo¿e równie¿ powodowaæ nudnoci, wy-

mioty i bóle brzucha.

Amfetamina uzale¿nia psychicznie i fizycz-

nie. Daje efekt kaca (objawy w nastêpnym dniu

po przyjêciu narkotyku) przejawiaj¹cego siê

uczuciem zmêczenia, sennoci¹, dra¿liwoci¹,

zmiennoci¹ nastroju, zwykle jego obni¿eniem.

Po zaprzestaniu brania amfetaminy w kil-

kudniowym ci¹gu wystêpuje zespó³ abstynen-

cyjny, którego objawami s¹: sennoæ, wzmo-

¿enie apetytu, adhedonia, dra¿liwoæ, zaburze-

nia snu. Objawy te zwykle ustêpuj¹ po ok. 3

tygodniach.

U niektórych osób mog¹ wyst¹piæ objawy

psychozy w postaci lêku, omamów s³uchowych,

urojeñ przeladowczych i myli samobójcze.

Niezbêdna jest wówczas pomoc lekarska.

Waldemar Krawczyk

Wród rodków odurzaj¹cych i psychotropowych najliczniejsz¹ gru-

pê stanowi¹ substancje syntetyczne. Narkotyki syntetyczne to takie,

które zosta³y wyprodukowane w laboratorium (najczêciej nielegal-

nym) z syntetycznych prekursorów. Ich stale rosn¹ca popularnoæ

rozpoczê³a siê w latach 80. XX wieku; w porównaniu z narkotykami

naturalnymi s¹ wiêc substancjami nowymi. Istniej¹ dwie podstawo-

we przyczyny ich popularnoci. Pierwsza to du¿a ró¿norodnoæ tego

typu narkotyków, z których wiêkszoæ, mimo, ¿e ma dzia³anie psy-

chotropowe, nie jest prawnie kontrolowana. Druga to ³atwoæ pro-

dukcji narkotyków syntetycznych. Wiêkszoæ z nich mo¿na otrzymaæ

prostymi metodami, w niewielkich laboratoriach, a nawet w warun-

kach domowych.

Doskona³ym przyk³adem na ró¿norodnoæ

narkotyków syntetycznych s¹ pochodne jed-

nego tylko zwi¹zku o nazwie fenetyloami-

na. W Polsce, podobnie jak w ca³ej Europie,

prawnie kontrolowanych jest oko³o 20 jej po-

chodnych, tymczasem w jednej tylko ksi¹¿-

ce PIHKAL, A Chemical Love Story Shul-

gin przedstawi³ receptury syntezy i opisa³

dzia³anie biologiczne oko³o 200 pochodnych.

Kilkanacie z nich stale pojawia siê na nie-

legalnym rynku narkotykowym.

Najwiêksz¹ popularnoci¹ wród narko-

manów cieszy siê amfetamina (w Europie)

oraz pochodne 3,4-metylenodiksyamfetami-

ny nazywane potocznie Ekstaz¹ i oznacza-

ne skrótami MDMA, MDA i MDEA.

Narkotyki syntetyczne przewa¿nie produ-

kowane s¹ dla potrzeb lokalnych, nie jest

wiêc konieczny ich transport na du¿e odle-

g³oci, tak jak ma to miejsce w przypadku

kokainy czy heroiny, co zmniejsza ryzyko

konfiskaty przez organa zwalczaj¹ce prze-

stêpczoæ narkotykow¹ i obni¿a koszty. Bar-

dzo czêsto produkowane s¹ w formie atrak-

cyjnych tabletek znosz¹cej barierê psycho-

logiczn¹ przed za¿ywaniem narkotyków,

zw³aszcza przez m³odzie¿.

by³a w tabletkach i stosowana jako rodek

zmniejszaj¹cy ³aknienie (rodek odchudzaj¹-

cy), preparat zwiêkszaj¹cy mo¿liwoæ d³ugiej

pracy (u¿ywali jej m.in. kierowcy ciê¿arówek

i sportowcy) i wzmagaj¹cy koncentracjê (za-

¿ywana by³a przez studentów w trakcie nauki

do egzaminów). Stosowano j¹ równie¿ jako

lek w stanach lekkiej depresji. W czasie dru-

giej wojny wiatowej, w niektórych armiach,

by³a podawana ¿o³nierzom przed rozpoczê-

ciem walki.

Polska jest nie tylko krajem konsumentów

amfetaminy, ale od pocz¹tku lat 90. równie¿

jej g³ównym wytwórc¹. Szacuje siê, ¿e pod

wzglêdem nielegalnej produkcji amfetaminy

zajmujemy czo³owe miejsce w Europie obok

Holandii, Belgii i Anglii, przy czym a¿ oko³o

60 proc. amfetaminy konfiskowanej w Skan-

dynawii pochodzi z Polski.

Siarczan amfetaminy najczêciej rozprowa-

dzany jest w postaci proszku koloru od bia³e-

go, poprzez be¿owy do ciemnobr¹zowego.

Bardzo czêsto s¹ to mieszaniny siarczanu am-

fetaminy z ró¿nymi dodatkami (np. glukoza,

kofeina, rodki przeciwbólowe) zawieraj¹ce od

20 do 30 proc. czystego narkotyku. W ostat-

nich latach coraz czêciej rozprowadzany jest

równie¿ w postaci tabletek. Przyjmuje siê go

doustnie, mo¿e byæ wstrzykiwany lub inhalo-

wany.

Tabletki Ekstazy

Tabletki s¹ obecne w ¿yciu cz³owieka od

wczesnego dzieciñstwa. Za¿ywa siê je przy

ró¿nych okazjach zarówno w chorobie (leki),

jak i w celach profilaktycznych (witaminy,

minera³y). Popularnoæ tabletek jako farma-

ceutyków i przyzwyczajenie cz³owieka do

ich przyjmowania wykorzystali producenci

nielegalnych tabletek zawieraj¹cych narko-

tyki zamiast leków. Oprócz braku psychicz-

nych zahamowañ przed przyjmowaniem ta-

bletek (kojarz¹cych siê pozytywnie z farma-

ceutykami), na rosn¹c¹ popularnoæ tabletek

narkotykowych ma równie¿ wp³yw ³atwoæ

ich za¿ywania (nie ma strzykawek, rurek,

wch³aniania przez luzówkê nosa) i eleganc-

ka forma.

Tabletki narkotykowe zawieraj¹ substancje

psychotropowe, ró¿nego rodzaju dodatki, takie jak

kofeina lub aspiryna oraz masê tabletkow¹. W jed-

nej tabletce mo¿e byæ od kilkunastu do 300 mg

substancji aktywnej, co w konsekwencji prowa-

dzi do zró¿nicowanych reakcji organizmu po jej

Amfetamina

Syntezê amfetaminy opracowano pod ko-

niec XIX wieku. Od 1930 roku, kiedy wypro-

dukowano pierwszy preparat zawieraj¹cy am-

fetaminê o nazwie Benzedrina do po³owy lat

60. by³a u¿ywana jako lek i funkcjonowa³a na

legalnym rynku farmakologicznym. Dostêpna

Objawy i efekt dzia³ania

amfetaminy

Amfetamina znosi poczucie zmêczenia i sen-

noci, zwiêksza czasowo uwagê i zdolnoæ

30 Remedium LISTOPAD 2005

POLITYKA WOBEC NARKOMANII

spo¿yciu. Najpopularniejsze s¹ tabletki Eksta-

zy zawieraj¹ce ró¿ne pochodne amfetaminy.

Tabletki Ekstazy maj¹ ró¿ne kszta³ty,

kolory i znaki (logo). Cechy te maj¹ zachê-

caæ potencjalnych nabywców do ich kupo-

wania i za¿ywania, stanowi¹ równie¿ swo-

ist¹ gwarancjê jakoci (tylko w zamyle pro-

ducentów, ale nie w praktyce). Nale¿y jed-

nak pamiêtaæ, ¿e podobny kszta³t i logo nie

maj¹ zwi¹zku z zawartoci¹ tabletek i dopie-

ro szczegó³owa analiza chemiczna pozwala

okreliæ, z jakiego rodzaju aktywn¹ substan-

cj¹ mamy do czynienia i jaka jest jej iloæ.

Na polskim rynku narkotykowym znajduje

siê ponad 100 rodzajów tabletek zawieraj¹-

cych kilkanacie ró¿nych pochodnych am-

fetaminy. Najczêciej spotykane (klasycz-

ne) zawieraj¹ MDMA, substancjê o stosun-

kowo ³agodnym dzia³aniu pobudzaj¹cym i ha-

lucynogennym. Cech¹ charakterystyczn¹

tych tabletek jest szybkie rozpoczêcie ich

dzia³ania (15-20 min. od chwili za¿ycia) oraz

du¿a odpornoæ organizmu cz³owieka na

przedawkowanie.

Coraz czêciej dealerzy oferuj¹ tabletki za-

wieraj¹ce ró¿ne pochodne amfetaminy, zarów-

no kontrolowane, jak i nie kontrolowane. Czêæ

z nich zawiera dobrze znane substancje jak me-

tamfetaminê czy MDA, w innych znajduj¹ siê

nowe i czêsto niebezpieczne dla zdrowia sub-

stancje psychotropowe, takie jak 4-MTA (para-

metylotioamfetamina), PMA lub PMMA. Nale-

¿y jednoczenie stanowczo podkreliæ, ¿e nie jest

mo¿liwe sprawdzenie prostymi metodami (do-

stêpnymi na ulicy czy w dyskotece), jaki rodzaj

substancji psychotropowej znajduje siê w tablet-

ce, a wiêc czy jej za¿ycie bêdzie bezpieczne.

nie psychoruchowe, bladoæ i nadmierna

potliwoæ. Mo¿e równie¿ powodowaæ nudno-

ci, wymioty i bóle brzucha.

MDMA powoduje uzale¿nienie psychiczne

i fizyczne. Wywo³uje efekt ,,kaca przejawia-

j¹cy siê uczuciem zmêczenia, sennoci¹, dra¿-

liwoci¹, zmiennoci¹ nastroju najczêciej

jego obni¿eniem. Mo¿e wyst¹piæ zjawisko ,,fla-

shback(nawrót dzia³ania narkotyku) w okre-

sie abstytnencji.

stancj¹ z powodu niewielkiej ró¿nicy po-

miêdzy dawk¹ wywo³uj¹c¹ po¿¹dany efekt,

a tak zwan¹ dawk¹ letaln¹, czyli powodu-

j¹c¹ zgon.

Dodatkowym czynnikiem prowadz¹cym

do przedawkowania jest to, ¿e PMA po za¿y-

ciu, zaczyna znacznie póniej oddzia³ywaæ na

organizm ni¿ MDMA. W efekcie narkoman

po po³kniêciu tabletki zawieraj¹cej PMA za-

miast spodziewanego MDMA, przez oko³o 40-

50 min. nie odczuwa ¿adnych efektów, siêga

wiêc po nastêpne co ³atwo prowadzi do mier-

telnego przedawkowania.

Objawy za¿ycia PMA i PMMA s¹ podobne

do wystêpuj¹cych po MDMA. Niepokoj¹ce

symptomy pojawiaj¹ siê oko³o 40-50 min po

za¿yciu tabletki. PMA i PMMA dzia³a pobu-

dzaj¹co i daje poczucie b³ogostanu. Jak ju¿

wczeniej podkrelono, w wiêkszych dawkach

mo¿e prowadziæ do hipertermii i zaburzeñ ryt-

mu serca, koñcz¹cych siê zgonem.

PMA i PMMA

PMA (para-metoksyamfetamina) i PMMA

(para-metoksymetamfetamina) s¹ pochodny-

mi amfetaminy, które pojawi³y siê na rynku nar-

kotykowym w roku 2000. PMA i PMMA roz-

prowadzane s¹ w postaci tabletek maj¹cych

identyczny wygl¹d (kszta³t, rozmiar, logo),

jak dobrze wczeniej znane tabletki zawie-

raj¹ce MDMA.

Obecnoæ w tabletkach PMA zamiast

MDMA okaza³a siê jednak tragiczna w skut-

kach dla kilkudziesiêciu osób w Europie i kil-

ku w Polsce, powoduj¹c ich mieræ. W Pol-

sce sprawa zgonów by³a nag³oniona przy

okazji tabletek okrelanych nazw¹ UFO.

Przyczyn¹ zgonów w ka¿dym przypadku

by³o przedawkowanie PMA, substancji po-

woduj¹cej gwa³towny wzrost temperatury,

zmiany cinienia krwi oraz arytmiê serca.

PMA jest szczególnie niebezpieczn¹ sub-

Tabletki gwa³tu

Od kilku lat narasta zjawisko wykorzy-

stywania leków psychotropowych zamiast ta-

bletek ekstazy. Leki te przeznaczone do le-

czenia cile okrelonych chorób, wywo³u-

j¹ podobne efekty jak zwyk³e narkotyki,

a dostêp do nich, mimo ¿e powinny byæ wy-

dawane tylko na receptê, jest stosunkowo

³atwy.

Tabletki ekstazy

Objawy i efekt

dzia³ania MDMA i jej

pochodnych

MDMA ma dzia³anie pobudzaj¹ce, przez

m³odzie¿ nazywana jest Narkotykiem dysko-

tekowym, gdy¿ czêsto za¿ywana jest podczas

dyskotek, daj¹c uczucie lekkoci i wspania³ego

nastroju. Znosi przy tym uczucie g³odu i zwiêk-

sza wydolnoæ fizyczn¹. Za¿ywana w wiêkszych

ilociach wywo³uje halucynacje i delirium, mo¿-

liwoæ utraty przytomnoci i pi¹czki. Powodu-

je równie¿ bóle i zawroty g³owy, brak ³aknienia

i bezsennoæ. Typowymi objawami po za¿yciu

Ekstazy, podobnie jak amfetaminy, s¹ rozsze-

rzone renice, przypieszenie mowy, pobudze-

LISTOPAD 2005 Remedium

POLITYKA WOBEC NARKOMANII

Rohypnol tabletki gwa³tu

Istniej¹ tysi¹ce syntetycznych substan-

cji o dzia³aniu psychotropowym, ale tylko

niektóre z nich (oko³o 100) podlegaj¹ kon-

troli z punktu widzenia ustawy o przeciw-

dzia³aniu narkomanii, a wiêc s¹ substancja-

mi psychotropowymi w sensie prawnym.

Oprócz omówionych najpopularniejszych

substancji na polskim rynku narkotykowym

sporadycznie pojawiaj¹ siê równie¿ inne.

Nale¿¹ do nich pochodne fenetyloaminy,

takie jak meskalina (naturalny sk³adnik

kaktusa rosn¹cego w USA i Meksyku), am-

fetaminy (np. N-hydroksyamfetamina),

fencyklidyny (PCP) oraz tryptaminy.

Osobn¹ grupê stanowi¹ tzw. designer

drugs narkotyki projektowane. S¹ to naj-

czêciej pochodne fenetyloaminy lub am-

fetaminy, których struktura zosta³a tak zmo-

dyfikowana, aby nie mog³y byæ zaliczone

do substancji kontrolowanych, a jednocze-

nie wykazywa³y silne dzia³anie psychotro-

powe lub odurzaj¹ce. G³ównym celem tych

modyfikacji jest unikniêcie odpowiedzial-

noci za produkcjê narkotyków. Mo¿liwo-

ci w tym zakresie s¹ bardzo du¿e, gdy¿

w literaturze opisanych jest oko³o 300 po-

chodnych z grupy fenetyloamin, które maj¹

dzia³anie biologiczne, a prawnie kontrolo-

wanych jest kilkadziesi¹t (w Polsce oko³o 20).

Nale¿y podkreliæ, ¿e wykorzystanie no-

wych substancji psychotropowych, a zw³asz-

cza leków zamiast tradycyjnych narkotyków,

jest zjawiskiem nasilaj¹cym siê. Za¿ycie leku

zamiast tabletek ekstazy wydaje siê bezpiecz-

niejsze i nie budzi oporów psychicznych.

Tymczasem wiele z nich powoduje silne

dzia³ania uboczne i mo¿e byæ wykorzystane

do dzia³añ przestêpczych jako tabletki gwa³-

tu. Dla w³asnego bezpieczeñstwa, zw³aszcza

m³ode dziewczyny i kobiety powinny uni-

kaæ picia na dyskotekach czy innych impre-

zach drinków, do których mia³y niekontro-

lowany dostêp inne osoby oraz nie za¿ywaæ

z pozoru niewinnie wygl¹daj¹cych leków,

które maj¹ je tylko rozluniæ i u³atwiæ dobr¹

zabawê. q

Do najpopularniejszych leków wykorzy-

stywanych jako narkotyk nale¿y Rohyp-

nol. Mo¿e on byæ u¿ywany doustnie w for-

mie tabletek, rozgnieciony i palony na alu-

miniowej folii, wdychany w formie sproszko-

wanej b¹d te¿ wstrzykiwany. Efekt jego dzia-

³ania zale¿y od iloci za¿ytej substancji. Stan

odurzenia po za¿yciu Rohypnolu przypomina

stan odurzenia alkoholowego z pojawiaj¹cymi

siê efektami agresywnoci i gwa³townego za-

chowania. W wiêkszych ilociach powodu-

je utratê samokontroli, sennoæ i amnezjê.

Rohypnol, jak równie¿ inne substancje,

takie jak GHB (kwas gammahydroksy ma-

s³owy) i etamina, coraz czêciej wykorzy-

stywane s¹ równie¿ do pope³niania prze-

stêpstw na tle seksualnym (najczêciej s¹

to gwa³ty dokonywane na kobietach). Ich

wspóln¹ cech¹ jest to, ¿e podane w wiêk-

szej iloci wywo³uj¹ sennoæ i amnezjê. Po

ich spo¿yciu osoba ca³kowicie staje siê bez-

bronna, nie pamiêta równie¿ okresu dzia³a-

nia narkotyku. W terminologii policyjnej,

jak i w ¿yciu codziennym, przyjê³o siê okre-

lenie (z ang.) DATE RAPE DRUGS od

s³ów: date randka, rape gwa³t, gwa³ciæ,

drugs narkotyki lub polskie TABLETKI

GWA£TU.

Jak ju¿ wspomniano, w Europie Rohypnol

wykorzystywany jest najczêciej jako tablet-

ki gwa³tu. Tabletki Rohypnolu produkowane

s¹ przez koncern ROCHE. Flunitrazepam za-

warty w Rohypnolu charakteryzuje siê szyb-

kim pocz¹tkiem dzia³ania (oko³o 20 minut)

prowadz¹cym do g³êbokiego snu trwaj¹cego

7 8 godzin, a zastosowanie go wraz z alko-

holem powoduje przyspieszenie i nasilenie

dzia³ania.

Gwa³t z wykorzystaniem Rohypnolu i in-

nych substancji o podobnym dzia³aniu prze-

biega nastêpuj¹co:

podanie leku w napoju (najczêciej alkoho-

lowym tzw. drinku),

odurzenie ofiary z ca³kowit¹ utrat¹ wia-

domoci,

wykorzystanie seksualne.

Po 72 godzinach od momentu spo¿y-

cia narkotyk nie jest mo¿liwy do wykrycia

w organizmie!

Oprócz Rohypnolu bardzo czêsto jako Date

Rape Drugs wykorzystywane jest GHB i keta-

mina. S¹ to bia³e krystaliczne substancje bez

smaku i zapachu, które czêsto wystêpuj¹ rów-

nie¿ w roztworach wodnych. Ze wzglêdu na

brak koloru, ³atw¹ rozpuszczalnoæ w wodzie

lub alkoholu i mo¿liwoæ u¿ycia roztworów,

ich wykorzystanie do celów przestêpczych jest

jeszcze ³atwiejsze ni¿ w przypadku Rohypno-

lu. S¹ one jednak cilej kontrolowane i przez

to trudniejsze do zdobycia.

Autor jest kierownikiem Zespo³u Badañ

Narkotyków w Centralnym Laboratorium

Kryminalistycznym Komendy G³ównej Poli-

cji, przedstawicielem Polski w Horyzontal-

nej Grupie Narkotyków Rady Unii Europejskiej

w Brukseli.

32 Remedium LISTOPAD 2005

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: