Odczytywanie godzin na zegarze jest dla dzieci zadaniem stosunkowo trudnym dlatego też zagadnienie to realizowane jest od pierwszej do trzeciej klasy szkoły podstawowej. W nowej ustawie programowej odnajdujemy następujący zapis dotyczący kształcenia tej umiejętności: „Edukacja matematyczna. Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz kształtowanie wiadomości i umiejętności matematycznych dzieci. Uczeń kończący klasę I:[...] 3) w zakresie pomiaru:[...] d) czasu: nazywa dni w tygodniu i miesiące w roku; orientuje się, do czego służy kalendarz, i potrafi z niego korzystać; rozpoznaje czas na zegarze w takim zakresie, który pozwala mu orientować się w ramach czasowych szkolnych zajęć i domowych obowiązków[...]; Uczeń kończący klasę III:[...] 15) odczytuje wskazania zegarów: w systemach: 12- i 24-godzinnym, wyświetlających cyfry i ze wskazówkami; posługuje się pojęciami: godzina, pół godziny, kwadrans, minuta; wykonuje proste obliczenia zegarowe (pełne godziny);[...]”
Odczytywanie godzin na zegarze należy realizować w każdej sytuacji. Zegar lub tarcza zegarowa w klasie, zegarki uczniów, zegar szkolny itp. pobudzają naturalną potrzebę uczniów do odczytywania godzin na zegarze. Na lekcjach matematyki możemy nawiązać do zegara przy okazji wprowadzenia monografii liczby 5. proponujemy wtedy uczniom proste ćwiczenia na tarczy zegarowej podzielonej na minuty. Do obliczeń zegarowych nawiązujemy również przy liczbie 10 i przy działaniach w zakresie pierwszej dziesiątki oraz przy rozszerzaniu numeracji do 20 szczególnie przy liczbie 12. Obliczenia zegarowe wymagają od uczniów opanowania nowych umiejętności rachunkowych, zamieniania godziny na 60 minut oraz przekraczania progów dwunastkowego i sześćdziesiątkowego.
Próg dwunastkowy przekraczany jest przy obliczeniach typu: samochód wyjechał o 7 rano jechał 8 godzin. O której przyjechał na miejsce? Przy wprowadzaniu tego typu zadań konieczne jest posługiwanie się modelem tarczy zegara i przesuwanie wskazówek od 7 do 12 a później od 12 do 3. Należy też wykonać obliczenie 7+8=15 i wyjaśnić, że godzina 15 to 3 po południu.
Przy przekraczaniu progu sześćdziesiątkowego również należy posłużyć się modelem tarczy zegara. W tym przypadku proponujemy dzieciom zadania typu ile czasu upłynęło od godziny 4:47 do 6:15? Przesuwamy wskazówki na modelu zegara i zapisujemy obliczenia. Dopiero po takich praktycznych i obrazowych działaniach należy przejść do metod czysto rachunkowych, w szczególności rozmieniania godziny na 60 minut.
Pojęcia minuty i sekundy należy kształtować w bezpośrednich doświadczeniach. Można np. zorganizować 30 sekund ciszy. Dzieci odliczają w myśli sekundy, gdy któreś z nich sądzi, że 30 sekund upłynęło podnosi rękę. Nauczyciel kontroluje czas sekundnikiem i mówi kto był najbliżej.
PRZYKŁADY ĆWICZEŃ
· Tomek poszedł do kolegi o 10 rano. Wrócił do domu po 4 godzinach. O której Tomek wrócił do domu?
· Pociąg wyjechał ze stacji o 8 rano, do celu dojechał o 15. Ile godzin pociąg jechał do celu?
· Ile czasu upłynęło od godziny 7:14 do godziny 11.35?
ela.su