OKREŚLENIE KIERUNKÓW ŚWIATA
W tym artykule, zajmiemy się wprowadzeniem do terenoznawstwa, a mianowicie określaniem kierunków świata. Wiedza którą możesz tutaj zdobyć, przyda się zarówno podczas wędrówek, wakacji, a także bardziej ekstremalnych sytuacji.
Mały spis treści:
· Wprowadzenie do tematu, pojęcia, kierunki świata.
· Jak określić kierunki świata bez kompasu.
· Jak samemu zrobić kompas.
· Określanie kierunków świata, za pomocą zegarka.
· Określanie kierunków świata, za pomocą patyka.
· Określanie kierunków świata, za pomocą gwiazd.
· GPS
Po co nam w ogóle kierunki świata? Przecież możemy iść cały czas prosto! Niestety, ale rzeczywistość nie wygląda tak kolorowo. Dlaczego? W terenie występuje wiele przeszkód które musimy omijać (drzewa, kamienie, błota) - już sama ta czynność, może sprawić że zbłądzisz z drogi. W dodatku, człowiek nigdy nie idzie całkowicie prosto! Jeśli jeździsz na rowerze, na pewno zauważyłeś, że jak chcesz wyprzedzić pieszego, on nie idzie prosto tylko lekko zbacza z drogi - nie robi Ci tego na złość, tak ludzie po prostu mają. Dlatego aby trafiać do celu, ludzie określili kierunki świata.
Zacznijmy od podstaw, a mianowicie od róży wiatrów, czyli od kierunków świata.
N- North lub inaczej Pł – PółnocRóża wiatrów - kierunki świata
E – East lub inaczej W – Wschód
S – South lub inaczej Pd. – Południe
W – West lub inaczej Z – zachód
W tym miejscu, dam Ci wskazówkę, jak łatwo zapamiętać angielskie skróty kierunków świata. Zapewne, znasz angielskie słówko "news". Widzisz je codziennie, w grach, w internecie, czasem w gazetach. Jeżeli zamienisz dwie ostatnie literki, będziesz wyjdzie Ci NorthEastSouthNews - NESW, proste prawda? Wystarczy pamiętać, jedynie żeby zamienić dwie ostatnie litery i proszę - teraz zawsze będziesz pamiętał kolejność!
Można się jeszcze spotkać z kierunkami Północy – Zachód , Południowy- Zachód, Południowy Wschód i Północny Wschód – co oznacza kierunek np. pomiędzy Północą a Wschodem.
Skoro już poznałeś róże wiatrów i kierunki świata, pora przejść do określania kierunków świata za pomocą kompasu, busoli. Ale na początku, pora odpowiedzieć sobie, czym się różni kompas od busoli. W kompasie porusza się tylko igła magnetyczna, a w busoli, obraca się cała tarcza - to najistotniejsza różnica - każdy z tych przyrządów, działa na tej samej zasadzie i służy do określania kierunków geograficznych. Przy określaniu kierunku za pomocą kompasu lub busoli, pamiętaj o kilku podstawowych zasadach:
Przyrząd musi być w pozycji poziomej (droższe modele, mają wbudowaną poziomice) - gdy będziesz trzymał kompas krzywo, będzie on błędnie wskazywać kierunki świata.
Wokół przyrządu nie może być części metalowych i urządzeń elektrycznych (pasków, noży, telefonów komórkowych) ich obecność zakłóca sprawne działanie kompasu. Najlepiej sprawdzać odczyty z dwóch różnych miejsc, upewniając się czy blisko przyrządu nie ma noża, czy innych wymienionych wyżej elementów.
Żeby zobrazować sobie kierunki świata, stań prosto z rozłożonymi rękami. Na wprost siebie masz północ (N), za Tobą jest południe (S), po prawej stronie masz wschód (E}, a po lewej zachód (W) – ta metoda przydaje się, gdy już zlokalizowałeś północ, i chcesz określić resztę kierunków świata!
Jak znaleźć (określić) północ bez kompasu czy busoli?
Matka ziemia, jest wielkim organizmem, a całe życie które na nim istnieje, działa według pewnych reguł, dzięki nim, możesz określić kierunki świata, bez użycia odpowiednich przyrządów. Dzięki poniższym wiadomościom, będziesz w stanie określić północ bez kompasu.
· Duże kamienie i wolnostojące drzewa, są intensywniej porośnięte mchem na północy.
· Kora samotnie rosnących drzew jest grubsza na północy
· Mrowiska zazwyczaj są bardziej spadziste od strony północnej
· Korony samotnie stojących drzew liściastych, są bardziej rozwinięte po stronie południowej (pamiętaj, że na wygląd i wzrost drzewa, ma wpływ wiele innych czynników)
· W ściętych pniach słoje są szersze na południu, a węższe na północy.
· Na południowych zboczach gór, śnieg szybciej topnieje.
Jak samemu zrobić kompas?
kompas najprawdopodobniej wymyślili Chińczycy około 3000 lat temu. Wykorzystując ich metodę, będziesz w stanie samemu zrobić kompas, czego potrzebujesz?
· Igły lub małego kawałka drutu
· Wody
· Liścia
Musisz znaleźć, lub samemu zrobić kałuże, na wodę kładziesz kawałek małego listka (tak żeby się swobodnie unosił), igłę pocierasz o ubranie, żeby ją namagnesować i kładziesz na listek. Igła obróci się wskazując kierunek Północ - Południe. Z tą wiedzą, wykorzystując wiedzę jak określić północ bez kompasu, ustalasz gdzie południe, a gdzie północ. kompas można jeszcze zrobić za pomocą igły (żeby ją namagnesować pocierasz igłę o bawełnianą szmatkę) lub żyletki (ją możesz namagnesować, pocierając jej płaską stronką o wewnętrzną część dłoni) i cieniutkiej żyłki. Namagnesowaną igłę lub żyletkę przywiązujesz za pomocą żyłki do gałęzi, a ona obróci się określając kierunek północ - południe.
Uwaga. Mówi się że słońce wschodzi na wschodzie, a zachodzi na zachodzie? Oczywiście, ale tylko 22 marca i 23 września. W pozostałe dni występują odchylenia (dlatego mamy krótsze i dłuższe dnie i noce). Jednak i na to jest metoda, mianowicie: Musisz zapamiętać tych kilka prostych informacji:
· O godzinie 6.00 słońce jest na wschodzie.
· O godzinie 12.00 słońce jest na południu.
· O Godzinie 18.00 słońce jest na zachodzie.
Określanie północy, za pomocą zegarka.
Aby określić północ (a właściwie południe) za pomocą zegarka musisz wycelować małą wskazówkę w słońce, a kąt który powstanie między małą wskazówką, a godziną 12.00, dzielisz na pół i w tym miejscu jest południe. Teraz zapewne wydaje Ci się to skomplikowane, ale gdy spojrzysz na poniższe rysunki, wszystko stanie się jasne.
Tutaj mamy godzinę 17.05. Małą wskazówką celujemy w słońce (żółte kółko). Kąt pomiędzy aktualną godziną (17.05) a godziną 12.00 (oznaczony zielonym kolorem) dzielimy na pół. W tym miejscu znajduje się południe (pokazane czerwoną strzałką). Analogicznie, po przeciwnej stronie mamy północ.
Na tym rysunku z kolei mamy godzinę 14.18. Małą strzałkę ustawiamy w kierunku słońca (żółte kółko). Kąt pomiędzy aktualną godziną, a godziną 12.00 (oznaczony zielonym kolorem) dzielimy na pół i tam mam południe (oznaczoną czerwoną strzałką). Analogicznie, po przeciwnej stronie mamy północ.
Tutaj na ostatnim już obrazku, dla odmiany mam godzinę 8.05. Jak łatwo zauważyć zielony obszar znajduje się po drugiej stronie, niż na poprzednich zdjęciach. I to musisz zapamiętać, jeżeli jest przed godziną 12.00 zielony obszar wyznaczasz, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Natomiast jeżeli jest po godzinie 12.00, zielony obszar tworzysz, w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Reszta, jak na zdjęciach powyżej, mała wskazówka, na słońce. Kąt pomiędzy aktualną godziną, a godziną 12.00, dzielmy na pół, a czerwona strzałka wskazuje nam południe.
Określanie kierunków świata, za pomocą patyka
Nazwa nie brzmi zbyt skomplikowanie i taka też jest ta metoda! Banalnie, wręcz powalająco prosta. Znajdź gałąź, długości około 1 metra odetnij z niej wszystkie gałązki i wbij pionowo w ziemie. W miejscu, w którym patyk kończy rzucać cień, połóż kamień. Odczekaj 15 minut i znów połóż kamień, w miejscu gdzie kończy się cień. Linia pomiędzy dwoma kamieniami, wyznacza nam kierunek wschód - zachód. A co z północą i południem? Tą informację musisz już zapamiętać: Jeżeli na półkuli północnej postawisz lewą stopę na pierwszym kamieniu, a prawą na drugim, Twoja twarz będzie wskazywała kierunek północny. Na półkuli południowej, przy tym samym ułożeniu stóp, Twoja twarz będzie skierowana w stronę południową. Uwaga, ta metoda działa również podczas pełni księżyca!
Określanie kierunków świata, za pomocą gwiazd.
Jak znaleźć gwiazdę polarną.Jeżeli jest noc, nie masz przy sobie kompasu, a chcesz ustalić kierunku świata, w tym celu musisz znaleźć gwiazdę polarną - ona wyznacza północ. Jak to zrobić? Musisz znaleźć duży wóz, i zwrócić uwagę, na jego dwie ostatnie gwiazdy, a konkretniej na odległość pomiędzy nimi (na rysunku oznaczoną symbolem "x"). Od dwóch ostatnich gwiazd, tworzysz w myślach linię, o długości 5x. Na końcu tej linii znajduje się gwiazda polarna (świeci jaśniej od pozostałych), która jest pierwszą gwiazdą małego wozu. Wadą tej metody jest to, że możesz jej używać jedynie w nocy, a jak wiadomo marsze nocne nie są zbyt efektywne (zobacz artykuł: Marsz nocą, aby dowiedzieć się więcej na ten temat). Co zatem zrobisz, jeżeli w nocy masz możliwość określenia kierunków świata tą metodą, narysuj patykiem na ziemi (lub ułóż patyki) w sposób obrazujący kierunki świata. Rano będziesz mógł znaleźć jakieś punkty charakterystyczne, które pomogą Ci mniej więcej zapamiętać kierunki świata, np. ta góra, bez drzew na szczycie jest na południu.
GPS
GPS czyli Global Positioning System nie jest czymś, co kojarzy się z survivalem. Musisz jednak pamiętać, że nie żyjemy w X wieku i podczas swoich wędrówek, powinniśmy korzystać z osiągnięć techniki i cywilizacji. Oczywiście, należy znać wyżej wymienione metody i umieć się nimi posługiwać, jednak wygodniej szybciej i bezpieczniej jest korzystać np. z GPS. Oczywiście, nikomu nie polecam chodzenia z nawigacją samochodową, z uwagi na fakt, że ich mapy są przygotowane pod samochody, a nie wędrówki piesze. Co zatem zrobić? W dzisiejszych czasach, większość modeli telefonów, posiada już wbudowany gps, wystarczy wgrać do niego odpowiednie oprogramowanie i gotowe. I tutaj pojawia, się problem, skąd wziąć dobre oprogramowanie, które nie zawiedzie nas w terenie? Sam mam taki telefon i większość programów na które trafiłem, wymagała połączenia z internetem, żeby pobrać aktualne mapy - co jest wyjątkowo niepraktyczne. Ale po długich poszukiwaniach, znalazłem program, który w pełni zaspokaja potrzeby każdego piechura (program jest przedsięwzięciem niekomercyjnym), mianowicie TrekBuddy polskie forum programu. Żeby łatwo z niego korzystać, musisz ściągnąć również program Mobile Atlas Creator ( stąd go ściągniesz). Na co pozwala ten zestaw? W programie mobile atlas creator, możesz tworzyć mapy dowolnych fragmentów, z bardzo różnych przybliżeniach (najbliższe (1 cm = 15m) pozwala, bez problemu chodzić po ulicach każdego miasta. W dodatku do wyboru mamy kilkanaście źródeł map między innymi google maps (zwykłe mapy, hybrydowe, zdjęcia satelitrane). W programie wybieramy interesujący nas fragment mapy (np. naszej przyszłej wycieczki) zaznaczamy go, wybieramy jakie przybliżenia nas interesują i tworzymy mapę. W dodatku mamy możliwość tworzenia punktów (waypoints), dowolnie przez nas wybranych, zarówno z już podczas tworzenia mapy, lub później w terenie z poziomu telefonu. Np. mamy obóz w lesie, wbijamy jego współrzędne, a potem bez problemu go znajdujemy. Dodatkowo w do programu możemy dograć język polski, oraz CMS - dzięki któremu, poznasz swoją aktualną, średnią i największą prędkość marszu, dowiesz się jak wysoko jesteś (to wskazanie, nie jest zbyt dokładne), jakie masz aktualnie współrzędne oraz ile km, pozostało Ci do danego punktu - jeśli oczywiście do jakiegoś zmierzasz. Aby nauczyć się w pełni obsługiwać program, musisz na to poświęcić kilka godzin ale naprawdę warto. Musisz jednak mieć na uwadze, że telefon również posiada baterie, dlatego musisz go możliwie jak najbardziej oszczędzać czyli: nie słuchać muzyki, nie grać w gry, uruchamiać gps, tylko wtedy kiedy jest Ci potrzebny (żeby określić aktualne położenia i kierunek marszu), a najlepiej włączać tryb samolotowy w telefonie - wtedy żywotność baterii wydłuża się o około 300%. W moim telefonie, z włączoną siecią i gps w zimie (wtedy bateria szybciej się zużywa) telefon wytrzymał 6,5 godzin - więc nie jest źle.
Gichon