Nauka o literaturze (inaczej: wiedza o literaturze, literaturoznawstwo) – nauka, której przedmiotem są dzieła i zjawiska literackie, obejmująca szereg dyscyplin i posługująca się różnymi metodami badań. W jej ramach wyróżnia się przede wszystkim teorię, historię i krytykę literatury.
Teoria literatury – nauka, której badania zmierzają do ujawnienia ogólnych prawidłowości w zjawiskach literackich; obejmuje teorię dzieła literackiego i teorię procesu historycznoliterackiego.
Historia literatury – nauka o zjawiskach literackich, porządkująca materiał chronologicznie wg przyjętych zasad metodologicznych, zmierzająca do ustalenie praw rozwoju literatury na tle ogólnego rozwoju kultury.
Krytyka literacka – ocena współczesnych zjawisk literackich, która w swych założeniach i sądach nie jest wyrazem metody naukowo-badawczej, lecz stanowiska ideowo-artystycznego, a wraz z twórczością literacką składa się na bieżące życie literackie epoki.
Socjologia literatury – nauka o zjawiskach społecznej genezy twórczości i zasadach jej odbioru w systemie komunikacji społecznej.
Metodologia badań literackich – nauka zajmująca się opisem i analizą metod prowadzenia badań literackich oraz historią tych metod.
Poetyka – dawniej utożsamiana z teorią literatury, obecnie traktowana jako jej część – teoria dzieła literackiego, nauka o środkach artystycznych, językowych, kompozycyjnych, typowych strukturach dzieł literackich, rodzajach, gatunkach i odmianach.
Określenie to używane jest też na oznaczenie nauki o poezji w przeciwieństwie do prozaiki.
Poetyka to także określony typ praktyki twórczej, właściwej pewnemu okresowi, prądowi, rodzajowi, gatunkowi, odmianie, indywidualnemu twórcy lub jednemu dziełu.
· poetyka klasyczna – poetyka o zasadach ustalonych w starożytności (Arystoteles, Horacy) i w okresie klasycyzmu francuskiego (N. Boileau)
· poetyka normatywna – poetyka zmierzająca do ustalenia reguł stylistycznych i kompozycyjnych, do ograniczania przepisami swobody twórczej; taki charakter miała poetyka klasyczna i pesudoklasyczna
· poetyka opisowa – poetyka zmierzająca do charakterystyki konkretnych utworów i ustalająca swe sądy na podstawie analizy dzieł
· poetyka porównawcza – poetyka badająca poprzez analizę dzieła literackiego powtarzanie się i wzajemne zależności w stosowaniu środków językowych, stylistycznych, kompozycyjnych i całostek treściowych (tematów, wątków, motywów, układów motywowo-wątkowych).
Działy poetyki:
· stylistyka – zajmuje się stylem, środkami artystycznymi
· wersologia – zajmuje się ukształtowaniem wiersza, formą utworów literackich, bada historyczne postacie wiersza, jego przemiany i prawidłowości
· genologia – zajmuje się rodzajami, gatunkami literackimi, typologizacją zjawisk literackich, próbując uporządkować odmiany literackie; zajmuje się też kryteriami, które pozwalają oddzielić od siebie rodzaje literackie i podzielić je na gatunki literackie itd.
isabela3