J%eazykoznawstwo%20og%f3lne_A_deskryptywizm.pdf

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

Behawiorystyczne tezy o jħzyku:

• zachowanie jħzykowe jest reakcjĢ na

bodziec (A. widzi jabłko na drzewie i mówi

Jabłko )

• zachowanie jħzykowe jest bodŅcem (B.

słyszy Jabłko , zrywa je z drzewa i podaje

• tylko zachowania sĢ obserwowalne –

znaczenie wyrazów tylko jako zachowanie.

• Prekursorzy – antropologowie, np. Boas.

• Podstawowe prace:

– Bloomfield Language ;

– Skinner Verbal behavior

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

Dwa rodzaje „zachowaı jħzykowych” i

wypowiedzi:

• takty – nazywanie obiektów w

rzeczywistoĻci

• mandy – działanie na odbiorcħ (np.

rozkazy, proĻby, pytania)

• W przykładzie powyŇej zachowanie A

moŇe byę taktem albo mandem

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

• NiesprawdzalnoĻę semantyki

• WieloĻę jħzyków

• „ZałoŇenia i oczekiwania” opisujĢcego

(Pierwsze opisy jħzyków – przyrównujĢce do

łaciny/greki/angielskiego – np. „odkrycie”

klasyfikatorów w trobriandzkim –

Malinowski)

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

• Jħzykoznawstwo ma za zadanie opisaę

jħzyk „od zera”

• Niezbħdne : korpus tekstów i informator

(moŇe znaę jħzyk badacza)

• Opis – uzyskanie inwentarza jednostek i

reguł ich łĢczenia -- stĢd nazwy

„deskryptywizm, dystrybucjonizm”

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

Przyjħcie wielopoziomowoĻci jezyka:

• poziom fonetyczny

• poziom morfologiczny

• poziom składniowy

opis od jednostek najmniejszych – fonemów

i głosek

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

Na poziomie fonologicznym:

1. Segmentacja tekstu (wyodrħbnienie głosek)

• przykłady zjawisk utrudniajĢcych segmentacjħ:

– wymowa asynchroniczna nosówek (polski)

– zwarta + szczelinowa vs. zwartoszczelinowa

– dyftongi

• kryteria – wystħpowanie segmentów osobno,

zmiana kolejnoĻci segmentów

Procedury:

• Stworzenie korpusu:

– Praca z informatorem – dwa moŇliwe pytania:

– „Czy tak moŇna powiedzieę w twoim jħzyku?”

– „Czy xxx znaczy to samo co yyyy?”

– (Hocket dopuszcza takŇe „Jak powiedzieę

„człowiek” w twoim jħzyku?”)

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

Przykłady za Hockettem

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

2. Opis dystrybucji i wnioskowanie z

dystrybucji:

• ‘kobieta’ [múga]? [múȳa]?

• ‘koperta’ [múga]

Typy dystrybucji:

• komplementarna

• swobodna

• kontrastowa

• ‘mħŇczyzna’ [tɕáli], [tɕári]

• ‘płotka’ [tóna], [dóna]

• ‘ale’ [pɕélo]

• ‘pies’ [pɕéro]

Dystrybucja komplementarna

Dystrybucja swobodna

Dystrybucja kontrastowa

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

Przykłady :

• Komplementarna : ang. [h] i [Ǜ], polskie [Ǚ]

i [Ǜ]

• Swobodna: polskie [r] i [ɶ]

• Kontrastowa: polskie [s] i [z]

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

Ustalanie inwentarza fonemów:

• głoski w dystrybucji kontrastowej naleŇĢ do

odrħbnych fonemów;

• głoski w pozostałych dystrybucjach – do jednego

fonemu

„Podobieıstwo fonetyczne” – tylko, Ňeby

zadecydowaę, do którego,

np. ang. aspirowane zwarte bezdŅwiħczne (tylko

przed samogłoskĢ): [pɕ, tɕ, kɕ], np. put, take, cut;

[ pɕ ]w dystrybucji komplementarnej do [p],[ t] [k] –

ale łĢczymy z [p]

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

Na poziomie morfologicznym – analogicznie

• Ale:

• morfemy swobodne i zwiĢzane

• klasy substytucyjne morfemów

Przykłady analizy:

• maj Ģ c, daj Ģ c, ….zaj Ģ c => maj-, daj-, zaj-, - Ģ c

• maj Ģ cy, daj Ģ cy … ; *zaj Ģ cy

• maj Ģ c// daj Ģ c co Ļ do zrobienia,… ; *zaj Ģ c co Ļ do

zrobienia

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

Przykład za Hockettem:

• /nkՂšatՂs/ ‘jestem szczħĻliwy’

• /kěiman/ ‘twoja łódka’

• /kkՂšatՂs/ ‘jesteĻ szczħĻliwy’

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

• Efekt – sam inwentarz jednostek

morfologicznych (morfemów)

• Wspólne dla poziomu fonologicznego i

morfologicznego:

• Przeciwstawienie fonemów alofonom,

morfemów alomorfom

Deskryptywizm (szkoła

ameryka ı ska)

Na poziomie składniowym:

Podział na składniki bezpoĻrednie – handout

a) przykład zdania hiszpaıskiego

b) oryginalny przykład Hocketta

Literatura:

• J. Apresjan, Koncepcje i metody współczesnej

lingwistyki strukturalnej , Warszawa 1971, PIW, cz. I,

rozdział 3.

• Ch. Hockett Kurs j ħ zykoznawstwa współczesnego ,

Warszawa, 1968, PWN, rozdział: „Analiza fonologiczna”,

czħĻci: „Fonologia i gramatyka: poziomy modelowania”,

„Systemy gramatyczne” (4 pierwsze rozdziały)

• R. S. Wells, „Składniki bezpoĻrednie” (w:) H. Kurkowska,

A. Weinsberg (red.) J ħ zykoznawstwo strukturalne,

Warszawa PWN 1979

Oraz prace Saloniego i ĺwidziıskiego wymienione w

informatorze

Zasady podziału – Wells; zawsze na ciĢgi o

najwiħkszej klasie substytucyjnej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: