Artur Conan Doyle - Pies Baskervillów.pdf - Artur Conan Doyle - Alter-egoX

Artur Conan Doyle

Przygody Sherlocka Holmesa

Pies Baskervillów

Sherlock Holmes

Sherlock Holmes wstawał zazwyczaj późno, chyba, że — co zdarzało się dość

często — spędzał bezsennie całą noc. Tego dnia rano siedział przy stole w jadalni. Ja

stałem przy kominku, oglądając laskę, zostawioną poprzedniego wieczora przez

naszego gościa. Był to ładny, mocny kij z dużą gałką i przymocowaną u jej spodu

złotą, szeroką prawie na cal, obrączką z napisem: „Jakubowi Mortimerowi, M.R.C.S.,

od przyjaciół z C.C.H." oraz datą „1884”. Laska, pełna godności, poważna, budząca

zaufanie, była z rodzaju tych, jakie nosili lekarze domowi starej daty.

— I cóż, Watsonie — odezwał się do mnie Holmes — jakie wnioski wyciągasz po

obejrzeniu tego kija?

Holmes siedział obrócony do mnie plecami, a ja ani słowem, ani gestem nie

zdradziłem się, czym byłem zajęty.

— Skąd wiesz, co robię? Jestem gotów uwierzyć, że masz oczy z tyłu głowy.

— Nie, ale mam przed sobą wypolerowany jak zwierciadło srebrny imbryk — odparł.

— Chciałbym wiedzieć, co możesz powiedzieć o naszym gościu oglądając tylko jego

laskę? Skoro nie zastał nas wczoraj, a nie mamy pojęcia, jaki mógł być cel jego

wizyty, ta przypadkowa pamiątka nabiera znaczenia. Niech się dowiem, co myślisz o

jej właścicielu.

— Sądzę — odpowiedziałem, stosując, najlepiej jak tylko umiałem metodę swego

przyjaciela — że doktor Mortimer jest starym, bardzo wziętym i bardzo poważanym

lekarzem, skoro znajomi obdarzyli go takim dowodem uznania.

— Dobrze — powiedział Holmes. — Wyśmienicie.

— Sądzę także, że według wszelkiego prawdopodobieństwa, doktor Mortimer jest

wiejskim lekarzem, odwiedzającym swoich chorych przeważnie pieszo.

— Dlaczego?

— Dlatego, że ta laska, bardzo ładna gdy była nowa, wydaje mi się teraz tak

zniszczona, iż nie wyobrażam jej sobie w rękach lekarza miejskiego. Żelazne okucie

na końcu jest bardzo starte, co świadczy, że kij służy doktorowi do częstych

przechadzek.

— Doskonale, zupełnie słusznie! — przytakiwał Holmes.

— A wreszcie są tu jeszcze wyrazy „Od przyjaciół z C.C.H." Domyślam się, że

chodzi tu o jakieś lokalne stowarzyszenie łowieckie... Doktor leczył pewnie członków

tego stowarzyszenia, a oni, w dowód wdzięczności, ofiarowali mu ten drobny

upominek.

— Doprawdy Watsonie, przechodzisz samego siebie — rzekł Holmes, odsuwając

krzesło i zapalając papierosa. — Muszę przyznać, że we wszystkich raportach, w

jakich pisałeś o moich skromnych pracach, nie doceniałeś własnych zdolności. Nie

jesteś może sam przez się jaśniejącą pochodnią, ale doskonały z ciebie przewodnik w

poszukiwaniu światła. Są ludzie, którzy, sami nie będąc geniuszami, posiadają talent

pobudzania go u innych. Przyznaję, mój drogi, że jestem twoim dłużnikiem.

Holmes nigdy jeszcze nie przemawiał do mnie w ten sposób. Muszę przyznać, że

słowa jego sprawiły mi wielką przyjemność, gdyż często bywałem dotknięty jego

obojętnością, zarówno wtedy gdy podziwiałem jego talent, jak i gdy starałem się

rozpowszechnić jego metody. Byłem także dumny z tego, że tak dobrze poznałem

jego sposób rozumowania, iż używając go zdobyłem uznanie Holmesa.

Wziął z moich rąk laskę i zaczął ją pilnie oglądać. Nagle rzucił papierosa, podszedł

do okna i zabrał się do jej badania przez lupę.

— Ciekawe, chociaż proste — powiedział, siadając w ulubionym kącie kanapy. —

Dostrzegłem parę wskazówek, które doprowadzą nas do ciekawych wniosków.

— Czy czegoś nie zauważyłem? — spytałem z pewną zarozumiałością w głosie. —

Nie sądzę, żebym pominął jakiś ważny szczegół.

— Obawiam się, mój drogi, że większość twoich wniosków jest błędna. Gdy

mówiłem, że naprowadzasz mnie na ślad, to znaczyło, iż twoje pomyłki

doprowadzają mnie przypadkowo do odkrywania prawdy. W tym wypadku nie mylisz

się co do istoty rzeczy. Właściciel laski jest niewątpliwie wiejskim lekarzem i bardzo

dużo chodzi.

— Miałem zatem słuszność.

— Tak jest, pod tym względem.

— I to wszystko?

— Nie, nie mój drogi, nie wszystko... Tylko, widzisz, mnie się na przykład wydaje

bardziej prawdopodobne, że ofiarowany doktorowi podarunek pochodzi od

pracowników szpitala, a nie od członków stowarzyszenia łowieckiego. Jeśli więc

litery „C.C." umieszczone są przed literą, określającą ten szpital, wyrazy „Charing

Cross" nasuwają się same.

— Może masz słuszność.

— Moje wyjaśnienie ma wszelkie cechy prawdopodobieństwa. Jeśli przyjmiemy tę

hipotezę mamy nową podstawę, która pozwala odtworzyć postać naszego

nieznajomego gościa.

— Dobrze, przypuszczając zatem, że C.C.H. znaczy „Charing Cross Hospital”, jakie

inne wnioski stąd wysnujemy?

— Czyż nie nasuwa ci się żaden? Znasz moją metodę. Zastosuj ją!

— Jedynym oczywistym wnioskiem jest to, że nasz nieznajomy praktykował w

mieście, zanim przeniósł się na wieś.

— Posuńmy się dalej w naszych przypuszczeniach i idźmy ciągle tym śladem. Z

jakiej okazji najprawdopodobniej ofiarowano mu ten podarunek? Kiedy przyjaciele

Mortimera zebrali składkę, by mu dać upominek? Niewątpliwie w chwili gdy doktor

opuszczał szpital, żeby rozpocząć prywatną praktykę. Wiemy już, że był to

podarunek. Przypuszczamy, że przeszedł ze szpitala miejskiego do praktyki na wsi.

Czy zatem zbyt śmiałe byłoby nasze twierdzenie, że podarunek ofiarowano przy

pożegnaniu?

— Jest to bardzo prawdopodobne.

— A teraz zechciej zauważyć, że doktor Mortimer nie mógł być stałym lekarzem

szpitala. Na te posady przyjmowani są tylko najlepsi londyńscy lekarze, a ci nie

przenoszą się nigdy na wieś. Więc kim był? Lekarzem-asystentem, czyli zajmował

stanowisko niewiele wyższe niż starsi studenci. Szpital zaś opuścił przed pięciu laty...

masz datę na lasce. Tak więc, twój poważny doktor w średnim wieku znika jak

widmo, mój drogi, a na jego miejsce ukazuje się nam trzydziestoletni młodzieniec —

miły, skromny, roztargniony i posiadający psa, którego określiłbym mniej więcej jako

większego od jamnika a mniejszego od brytana.

Uśmiechałem się z niedowierzaniem, gdy Sherlock Holmes przechylił się w tył,

puszczając pod sufit kółka dymu.

— Nie potrafię podważyć twojego ostatniego wywodu — odparłem — ale nie ma nic

łatwiejszego niż dowiedzieć się szczegółów, dotyczących wieku i kariery zawodowej

doktora. Podszedłem do biblioteki, wziąłem z półki „Przewodnik lekarski” i

odszukałem literę M. Znalazłem kilku Mortimerów, jednym z nich mógł być nasz

gość. Przeczytałem głośno odpowiednią notatkę;

Mortimer Jakub, M.R.C.S, 1882; Grimpen, Dartmoor, Devon. Asystent-chirurg w

szpitalu Charing Cross od 1882 do 1884. Laureat nagrody Jacksona za pracę z

dziedziny patologii porównawczej p.t. „Czy dziedziczność jest chorobą?". Członek-

korespondent Szwedzkiego Towarzystwa Patologicznego. Autor „Kilku kaprysów

atawizmu" (The Lancet, 1882) „Czy postępujemy?" (Joumal of Psychology, marzec

1883). Lekarz rządowy gmin: Grimpen, Thomsey i High-Barrow.

— No, a o stowarzyszeniu łowieckim ani słowa — powiedział Holmes z drwiącym

uśmiechem — ale jest lekarz wiejski, jak sprytnie wywnioskowałeś. Zdaje mi się, że

moje wnioski się potwierdzą. Co do przymiotników, powiedziałem, jeśli się nie mylę:

miły, skromny, roztargniony. Otóż doświadczenie nauczyło mnie, że podarunki

otrzymuje na tym świecie tylko człowiek miły', jedynie skromny opuszcza Londyn

dla osiedlenia się na wsi, a tylko roztargniony zostawia laskę, zamiast karty

wizytowej, po godzinnym czekaniu w twoim salonie.

— A pies?

— Pies nosi zazwyczaj laskę swego pana. Ponieważ jest ciężka, pies trzyma ją mocno

na środku, a ślady jego kłów są wyraźnie widoczne. Wskazują, moim zdaniem, że

szczęka jest za duża na jamnika, a za mała na brytana. To może... tak, to jest wyżeł!

Mówiąc to Holmes wstał, zaczął chodzić po pokoju aż nagle zatrzymał się przed

oknem, a jego głos był tak stanowczy, że spojrzałem na niego zdumiony.

— Mój drogi, skąd ta pewność?

— Stąd po prostu, że widzę tego psa przed naszymi drzwiami, a oto i głos dzwonka

przyciskanego przez jego pana. Nie odchodź, Watsonie. To przecież twój kolega po

fachu, a twoja obecność może być pożyteczna. Oto dramatyczna chwila: słyszysz na

schodach kroki człowieka, wchodzącego w twoje życie i nie wiesz co przyniesie, złą

czy dobrą wiadomość. Czego może chcieć doktor Jakub Mortimer, człowiek nauki,

od Sherlocka Holmesa, specjalisty w dziedzinie kryminalistyki ?... Proszę!

Byłem zaskoczony wyglądem naszego gościa, spodziewałem się ujrzeć typowego

wiejskiego lekarza. Doktor Mortimer był zaś bardzo wysoki, chudy, miał długi

haczykowato zakrzywiony nos, wystający między parą szarych, blisko osadzonych

przenikliwych oczu, iskrzących się za okularami w złotej oprawie.

Ubrany był w tradycyjny, choć nieco zaniedbany strój, charakterystyczny dla lekarzy;

miał wytarty surdut, spodnie były obszarpane u dołu. Mimo młodego wieku plecy

miał zgarbione, a głowę pochyloną naprzód. Na jego twarzy malowała się wielka

dobroduszność.

Wchodząc spostrzegł laskę w ręku Holmesa i rzucił się ku niemu z radosnym

okrzykiem:

— Co za szczęście! — rzekł — Nie byłem pewien, gdzie ją zostawiłem, tutaj, czy w

biurze żeglugi. Za nic w świecie nie chciałbym jej zgubić.

— Podarunek, nieprawdaż? — zapytał Holmes.

— Tak jest.

— Od pracowników szpitala Charing Cross?

— Od kilku przyjaciół stamtąd... z okazji mego ślubu.

— Do licha! To niedobrze — odezwał się Holmes, potrząsając głową.

Doktor Mortimer przymrużył oczy i spojrzał ze zdziwieniem.

— Niedobrze? Dlaczego?

— Dlatego, że nasze wnioski okazały się błędne. Mówi pan zatem, że to podarunek z

okazji ślubu?

— Tak jest. Ożeniłem się i porzuciłem szpital, a wraz z nim wszelką nadzieję kariery.

Trzeba było założyć rodzinę.

— Co prawda — rzekł Holmes — nie pomyliliśmy się znów tak bardzo. A teraz,

doktorze Jakubie Mortimer...

— Proszę mnie tak nie tytułować... Jestem skromnym lekarzem.

— I widocznie człowiekiem o ścisłym umyśle.

— Jestem dyletantem w nauce, panie Holmes, zbieraczem muszelek na wybrzeżach

wielkiego nieznanego oceanu. Przypuszczam, że mówię do pana Sherlocka Holmesa,

nie zaś...

— Tak, a oto mój przyjaciel, doktor Watson.

— Bardzo mi przyjemnie. Słyszałem często pana nazwisko wymieniane razem z

nazwiskiem pańskiego przyjaciela. Panie Holmes, pan mnie niesłychanie interesuje.

Rzadko zdarza mi się widzieć czaszkę tak szeroką jak pańska i do tego stopnia

rozwinięte guzy nadoczodołowe. Czy pozwoli mi pan przesunąć palec po szwie

ciemieniowym? Odlew pańskiej czaszki, w zastępstwie oryginału, byłby ozdobą

każdego muzeum antropologicznego. Nie pragnę bynajmniej pańskiej śmierci, ale

przyznaję, że na pańską czaszkę mam wielką ochotę.

Holmes wskazał krzesło dziwnemu gościowi.

— Jest pan entuzjastą swojego zawodu, podobnie jak ja mojego — odrzekł. Pański

palec wskazujący mówi mi, że sam zwija pan swoje papierosy. Proszę, niech się pan

nie krępuje.

Nasz gość wyjął z kieszeni bibułkę i tytoń i ze zdumiewającą zręcznością zwinął

papierosa. Palce miał długie, zwinne i ruchliwe, jak macki owada. Holmes milczał,

ale jego wzrok, uparcie utkwiony w naszym gościu dowodził, do jakiego stopnia

przybysz budził jego zainteresowanie.

— Przypuszczam — odezwał się wreszcie — że nie tylko dla zbadania mojej czaszki

zaszczycił mnie pan swoimi odwiedzinami wczoraj i powrócił pan dzisiaj.

— Nie, proszę pana, chociaż bardzo się cieszę, że nadarzyła mi się taka sposobność.

Przyszedłem do pana, panie Holmes, bo wiem, że sam sobie nie poradzę, a znalazłem

się wobec sprawy równie poważnej jak i tajemniczej. Ponieważ uważam pana za

drugiego wśród najlepszych detektywów w Europie...

— Naprawdę! A czy wolno wiedzieć, kto ma zaszczyt być pierwszym? — spytał

Holmes z odcieniem goryczy.

— Prace pana Bertillona muszą robić wrażenie na człowieku o umyśle naukowca.

— A więc dlaczego nie uda się pan do niego po poradę?

— Mówiłem o umyśle naukowca, ale jeśli chodzi o podejście praktyczne jest pan

najlepszy. Spodziewam się. że nie uraziłem...

— Tylko trochę — przerwał Holmes. — Sadzę doktorze, że dobrze będzie, gdy damy

temu wszystkiemu spokój i wyjaśni pan dokładnie problem, którego bez mojej

pomocy nie może pan rozwiązać.

Przekleństwo rodu Baskervillów

— Mam w kieszeni rękopis — zaczął doktor.

— Zauważyłem to, gdy pan wszedł — odparł Holmes.

— Rękopis ten jest bardzo stary.

— Z pierwszej potowy XVIII wieku, jeśli nie jest podrobiony.

— Skąd pan wie?

— Papiery wystają z pańskiej kieszeni, a przez ten czas, gdy pan mówił, widziałem ze

dwa cale rękopisu. Byłbym marnym detektywem, gdybym na tej podstawie nie mógł

określić daty dokumentu, myląc się najwyżej o jakieś dziesięć kil. Może czytał pan

moją monografię na ten temat? Pański rękopis jest mniej więcej z 1730 roku.

— Dokładnie z 1742 roku — odparł Mortimer, wydobywając go z kieszeni. —

Papiery te powierzył mi sir Karol Baskerville, którego tragiczna śmierć trzy miesiące

temu wywołała takie wzburzenie w Devonshire. Byłem jednocześnie jego lekarzem i

przyjacielem. Był to człowiek stanowczy, przenikliwy, praktyczny, równie trzeźwo

myślący jak ja. Niemniej jednak wierzył w ten dokument, a wiara ta przywiodła go do

takiej śmierci jaką zginął.

Holmes wyciągnął rękę po rękopis i rozłożył go na kolanach:

— Spójrz Watsonie — powiedział, zwracając się do mnie — na to „s”, raz długie, to

znów krótkie. Jest to jedna ze wskazówek, które pozwoliły mi określić datę.

Spojrzałem przez jego ramię na pożółkły papier i prawie zatarte pismo. Jako

nagłówek widniał napis: „Baskerville Hall”, a poniżej wielkimi niekształtnymi

cytrami: „1742”.

— Widzę, że to jakby jakieś sprawozdanie.

— Tak. To opis pewnej legendy, krążącej w rodzinie Baskervillów.

— Sądziłem, że pan chce zasięgnąć mojej rady w sprawie bardziej aktualnej i

konkretnej.

— Niech mi pan wierzy, że jest to sprawa bardzo świeża i pilna, trzeba ja koniecznie

wyjaśnić w ciągu dwudziestu czterech godzin. Rękopis, który przyniosłem ze sobą.

jest krótki i ściśle związany ze sprawą. Pozwoli pan, że go przeczytam.

Holmes wsunął się w głąb fotela, splótł dłonie, zamknął oczy i przybrał postawę

pełną rezygnacji. Doktor Mortimer rozłożył rękopis przy świetle i donośnym, suchym

głosem zaczął czytać następująca stara opowieść:

O pochodzeniu psa Baskervillów krążyły różne pogłoski. Ponieważ jednak jestem

potomkiem Hugona Baskervilla w prostej linii, u historię niniejszą słyszałem z ust

mego ojca, któremu znów przekazał ją jego ojciec, przeto spijałem ją, przekonany

wierze o jej prawdziwości. I chciałbym, potomkowie moi, abyście wierzyli, ze ta sama

Sprawiedliwość, która karze za grzechy, umie również, przebaczać miłosiernie, i że

nie ma tak strasznego przekleństwa na świecie, którego nie można okupić skruchą i

modlitwą. Z opowieści niniejszej zatem wciągnijcie tę naukę, ze nie należy obawiać

się skutków przeszłości, lecz trzeba '.tac się baczniejszym w przyszłości i unikać tych

okropnych nałogów, które ściągnęły na naszą rodzinę lak wielkie nieszczęściu.

Wiedzcie więc, ze w czasach wielkiej rewolucji (której historię. napisaną przez,

wielce uczonego lorda Charendona polecam gorąco waszej uwadze), zamek

Baskerville był własnością Hugona tegoż nazwiska, człowieka dzikich namiętności,

bezbożnika i rozpustnika. Sąsiedzi wybaczyliby mu te błędy, wiedząc, że zamek nie był

nigdy siedliskiem świętych, ale okrucieństwa. jakie popełniał podczas hulaszczymi

zabaw, stały się przysłowiowe w całej okolicy.

Zdarzyło się. ze ów Hugon zapalał miłością (jeżeli określenie to, użyte w tym

przypadku, nie będzie profanacją) do córki ziemianina, którego grunta sąsiadowały z

posiadłościami Baskervillów. Panna, skromnie i pobożnie wychowana, unikała

wielbiciela, znając jego złą sławę.

Pewnego dnia, w wigilia świętego Michała, ów Hugon z pięcioma czy sześcioma

towarzyszami hulanek, wtargnął do folwarku i porwał pannę, podczas nieobecności

jej ojca i braci. Przywiózłszy brankę do zamku, osadził ją w wieży, a sam udał się do

jadalni, by, jak zwykle, spędzie noc na pijatyce. Nieszczęsna dziewczyna była bliska

Artur Conan Doyle - Pies Baskervillów.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: