zwiazki_nieorganiczne_kompendium gimnazjum.pdf
(
1233 KB
)
Pobierz
93417651 UNPDF
strona 1/7
Związki nieorganiczne
Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn
Treść podstawy programowej:
Typy związków nieorganicznych: kwasy, zasady, wodorotlenki, dysocjacja jonowa, odczyn roztworu,
pH – w ujęciu jakościowym. Sole: reakcje substancji o właściwościach kwasowych z substancjami
o właściwościach zasadowych, podstawowe właściwości i zastosowania wybranych soli.
Zagadnienia do powtórki
Budowa i podział kwasów.
2.
Wodorotlenki i zasady.
3.
Wzory i nazwy soli.
4.
Właściwości i zastosowanie wybranych kwasów, zasad i soli.
5.
Metody otrzymywania kwasów, zasad i soli.
6.
Dysocjacja elektrolityczna (jonowa) kwasów, zasad i soli.
7.
pH roztworu
Kompendium wiedzy
1. Budowa i podział kwasów.
Kwasy to związki chemiczne zbudowane z atomów wodoru i reszty kwasowej o ogólnym wzorze:
H
n
R
n
atom wodoru
reszta kwasowa
liczba atomów wodoru
(równa liczbowo wartościowości reszty kwasowej)
W zależności od obecności atomów tlenu w reszcie kwasowej dzieli się je na
tlenowe
i
beztlenowe
.
Data utworzenia: 2008-11-30
1.
strona 2/7
Nazwa kwasu
Wzór
sumaryczny
Wzór strukturalny
Wzór i ładunek jonu
reszty kwasowej
Kwas
y beztlenowe
chlorowodorowy (solny)
HCl
H Cl
Cl
–
siarkowodorowy
H
2
S
H
H
S
S
2–
Kwasy tlenowe
O
azotowy(V)
HNO
3
H O N
NO
�
O
siarkowy(IV)
H
2
SO
3
H O
H O
S
O
SO
2�
H O
S
O
siarkowy(VI)
H
2
SO
4
H O
O
SO
2�
węglowy
H
2
CO
3
H O
H O
C
O
CO
2�
H O
fosforowy(V)
H
3
PO
4
H O
P O
PO
3�
H O
2. Wodorotlenki i zasady.
Wodorotlenki to krystaliczne ciała stałe zbudowane z kationu metalu i anionu wodorotlenkowego,
które można opisać ogólnym wzorem:
symbol
atomu metalu
M
m
(OH)
m
wartościowość
metalu
grupa wodorotlenowa
Wodne roztwory wodorotlenków to zasady. Określenie to nie jest używane w stosunku do wodoro-
tlenków trudno rozpuszczalnych w wodzie.
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 3/7
Przykłady ważnych zasad i wodorotlenków:
•
– zasada sodowa,
KOH
NaOH
•
– zasada potasowa
Ca(OH)
•
2
– zasada wapniowa
•
3
– wodorotlenek żelaza(III)
Cu(OH)
•
2
– wodorotlenek miedzi(II)
3. Wzory i nazwy soli.
Sole to związki chemiczne zbudowane z jonów metalu (lub jonu
NH
+
, tzw. jonu amonowego) i jonów
reszty kwasowej o ogólnym wzorze:
M
m
n
R
n
m
Aby poprawnie zapisać wzór soli należy:
napisać symbol metalu i wzór reszty kwasowej,
•
zaznaczyć wartościowości metalu i reszty kwasowej,
•
dobrać indeksy we wzorze metodą „krzyżową”,
•
jeśli dobrane indeksy mają wspólny podzielnik to należy je uprościć.
Nazwy soli składają się z dwóch części:
nazwy reszty kwasowej (dla kwasów tlenowych mają końcówkę
-an
, a dla kwasów beztlenowych
•
– końcówkę
-ek
),
nazwy metalu (jeżeli metal posiada więcej niż jedną wartościowość, należy to uwzględnić
w nazwie).
Przykłady:
Wzór soli
z zaznaczoną wartościowością
Nazwa soli
systematyczna (chemiczna)
Ca
II
Cl
I
2
chlor
ek
wapnia
Al
III
2
S
II
3
siarcz
ek
glinu
Fe
III
(NO
3
)
I
3
azot
an
(V) żelaza(III)
Cu
II
SO
4
II
siarcz
an
(VI) miedzi(II)
Zn
II
3
(PO
4
)
III
2
fosfor
an
(V) cynku
Data utworzenia: 2008-11-30
Fe(OH)
•
•
strona 4/7
4. Właściwości i zastosowanie wybranych kwasów, zasad i soli.
Kwas chlorowodorowy (solny) HCl
– stężony to bezbarwna, dymiącą ciecz o ostrym, duszącym zapa-
chu, posiada właściwości żrące. Jako rozcieńczony roztwór występuje w soku żołądkowym ułatwiając
procesy trawienne. Jest powszechnie stosowany w laboratoriach chemicznych oraz różnych gałęziach
przemysłu - farmaceutycznym, chemicznym, włókienniczym.
Kwas siarkowy(VI) H
2
SO
4
– stężony to gęsta, oleista ciecz, higroskopijna, o silnie żrących właści-
wościach. Ma dużą gęstość, prawie dwa razy większą od gęstości wody - jego rozcieńczanie wymaga
dużej ostrożności. W przypadku tego kwasu słuszne jest hasło:
Pamiętaj chemiku młody, wlewaj
zawsze kwas do wody!
. Rozpuszczaniu towarzyszy wydzielanie ciepła. Powoduje zwęglenie substancji
organicznych. Kwas siarkowy(VI) ma bardzo duże znaczenie w wielu gałęziach przemysłu, mówi się
o nim –
krew przemysłu chemicznego
. Najważniejsze to przemysł petrochemiczny, farmaceutyczny,
tworzyw sztucznych, nawozów sztucznych.
Kwas azotowy(V) HNO
3
– stężony to ciecz bezbarwna, reaguje z metalami szlachetnymi, zmienia
zabarwienie białek na kolor żółty. Stosowany jest między innymi do wyrobu materiałów wybuchowych,
tworzyw sztucznych oraz nawozów sztucznych.
Kwas fosforowy(V) H
3
PO
4
– stosowany jest w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym. Jest skład-
nikiem coca-coli.
Kwas węglowy H
2
CO
3
– słaby, nietrwały kwas, jego rozcieńczony roztwór obecny jest w napojach ga-
zowanych, nasycanych tlenkiem węgla(IV).
Wodorotlenek sodu NaOH
– ciało stałe, barwy białej o właściwościach higroskopijnych, dobrze roz-
puszcza się w wodzie. Jego stężony roztwór ma właściwości żrące, dlatego nazwa zwyczajowa – soda
żrąca. Jest powszechnie stosowany w laboratoriach chemicznych, do produkcji mydła i środków piorą-
cych oraz w wielu gałęziach przemysłu.
Wodorotlenek wapnia Ca(OH)
2
– nasycony roztwór wodny to woda wapienne, wykrywa tlenek węgla(IV),
w postaci zawiesiny to mleko wapienne, służy do bielenia ścian, drzewek (ponieważ ma właściwości
bakteriobójcze), w postaci miękkiego ciała stałego to wapno gaszone, składnik zaprawy murarskiej.
Chlorek sodu NaCl
– biała, krystaliczna substancja powszechnie stosowana w gospodarstwie domowym.
Azotan(V) potasu KNO
3
– biała, krystaliczna substancja, podobnie jak inne sole azotowe(V) stosowa-
na jest do produkcji nawozów sztucznych, dawniej w gospodarstwie domowym służyła do peklowania
(konserwowania) mięsa.
Węglan wapnia CaCO
3
– biała substancja będąca składnikiem skał wapiennych, niezastąpiona w bu-
downictwie do otrzymywania wapna palonego.
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 5/7
5. Metody otrzymywania kwasów, zasad i soli.
Kwasy beztlenowe otrzymuje się przez rozpuszczenie w wodzie gazu, który jest związkiem
wodoru z odpowiednim niemetalem.
wodór + niemetal = kwas beztlenowy
H
2 gaz
+ Cl
2
gaz
= 2HCl
gaz
(chlorowodór, po rozpuszczeniu w wodzie kwas chlorowodorowy, zwany
też solnym)
H
2 gaz
+ S
c. stałe
= H
2
S
gaz
(siarkowodór, po rozpuszczeniu w wodzie kwas siarkowodorowy)
Kwasy tlenowe otrzymuje się w reakcji wody z odpowiednim tlenkiem niemetalu.
tlenek niemetalu + woda = kwas tlenowy
SO
2
+ H
2
O = H
2
SO
3
SO
3
+ H
2
O = H
2
SO
4
CO
2
+ H
2
O
H
2
CO
3
P
4
O
10
+ 6H
2
O = 4H
3
PO
4
Wodorotlenki litowców i berylowców (zasady) otrzymuje się w rekcji metalu lub tlenku
metalu z wodą.
metal + woda = zasada + wodór
2Na + H
2
O = 2NaOH + H
2
↑
tlenek metalu + woda = zasada
CaO + H
2
O = Ca(OH)
2
Sole można otrzymać wieloma sposobami:
Metal
nieszlachetny
+ kwas = sól
+ wodór
Mg + 2HCl = MgCl
2
+ H
2
↑
tlenek metalu + kwas = sól
+ woda
CaO + 2HCl = MgCl
2
+ H
2
O
zasada
+ kwas = sól
+ woda
2 NaOH + H
2
SO
4
= Na
2
SO
4
+ 2H
2
O
reakcja zobojętniania
Data utworzenia: 2008-11-30
Plik z chomika:
krukwik
Inne pliki z tego folderu:
chemia sierpień 2010.pdf
(358 KB)
chemia_model_A1_A2_A3_A4_A7.pdf
(296 KB)
chemia_PR_A1.pdf
(272 KB)
elektrochemia zad.pdf
(168 KB)
elektrochemia.pdf
(114 KB)
Inne foldery tego chomika:
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin