Ślusarstwo.doc

3. Wymagania bezpieczeństwa pracy w branży ślusarskiej

3.1. Wymagania dotyczące pomieszczeń pracy

Główne wymagania stawiane dla pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi dotyczą przede wszystkim zapewnienia takich czynników jak :

- odpowiedni metraż i kubaturę,

- oświetlenie naturalne i sztuczne,

- odpowiednie warunki mikroklimatu

- zabezpieczenie przed uciążliwymi dźwiękami i drganiami,

- zabezpieczenie przed szkodliwymi wyziewami, gazami, pyłami i promieniem,

- właściwą odporność ogniową elementów pomieszczeń,

- prawidłową ewakuację w przypadku pożaru lub katastrofy.

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami pomieszczenie, w którym wykonuje się prace związane z mechaniczną obróbką metali, powinno spełniać wymagania opisane w dalszej części  tego rozdziału.

Wysokość pomieszczenia w świetle nie może być mniejsza niż 3m, jeżeli w nim nie wykonuje się robót, przy których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia człowieka, a także gdy do tego pomieszczenia nie przedostają się czynniki szkodliwe z innych pomieszczeń. Gdy w pomieszczeniu występują czynniki szkodliwe lub gdy przedostają się one do niego z innych pomieszczeń, wysokość pomieszczenia nie może być mniejsza niż 3,3m.

Na jednego pracownika zatrudnionego, powinno przypadać co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni, która nie może być zajęta przez jakikolwiek sprzęt bądź maszyny i urządzenia techniczne. Podłoga powinna znajdować się co najmniej 0,3m nad poziomem otaczającego ją terenu. Powinna mieć nawierzchnię szczelną, wykonaną z materiału nie wytwarzającego pyłu, umożliwiającego łatwe utrzymanie czystości, źle przewodzącego ciepło, nie powodującego poślizgu. Jeżeli nawierzchnia podłogi nie jest wykonana z materiału będącego złym przewodnikiem ciepła, pracodawca ma obowiązek zapewnić w inny sposób zdrowe warunki pracy, np. przez pokrycie przejść i miejsc do stania materiałem źle przewodzącym ciepło. W wyjątkowych przypadkach, po wcześniejszym uzyskaniu zgody Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, przepisy dopuszczają odstępstwo od wymogu, aby podłoga znajdowała się co najmniej 0,3m ponad poziomem otaczającego terenu, jeżeli w pomieszczeniu jest zapewnione prawidłowe oświetlenie naturalne i sztuczne,  skuteczna izolacja przeciw wilgoci, odpowiedni mikroklimat  oraz możliwość prawidłowej ewakuacji ludzi.

Ściany i sufity powinny być pomalowane farbami o jasnych kolorach. Wskazanym jest pokrycie ścian farbą olejną o ciemniejszym kolorze do wysokości co najmniej 1,5m od podłogi, ułatwiające utrzymanie czystości.

Powierzchnia okien w świetle ościeżnic, nie powinna być mniejsza od 1/8 powierzchni podłogi pomieszczenia, lecz nie wskazane aby przekraczała 1/5  powierzchni. Szyby w oknach należy utrzymywać na bieżąco w stanie czystym. W tym celu powinny one mieć zapewniony dogodny dostęp do ich oczyszczania od wewnątrz i z zewnątrz, pozwalający na bezpieczne wykonywanie tej czynności. Okna powinny posiadać urządzenia umożliwiające otwieranie ich z poziomu podłogi oraz ustawienie w żądanym położeniu. Część otwierana powinna mieć powierzchnię nie mniejszą niż 50% powierzchni okna. Jeżeli w pomieszczeniu jest zastosowana wentylacja mechaniczna, otwierana  część może być zmniejszona do 30% powierzchni całego okna.

Ogrzewanie pomieszczeń pracy, zgodnie z wymogami obowiązujących przepisów prawa, musi spełnić następujące warunki:

-   urządzenia do ogrzewania pomieszczeń pracy powinny być tak wykonane, aby nie zagrażały powstaniem pożaru lub wybuchu oraz nie wydzielały do tych pomieszczeń szkodliwych wyziewów,

- urządzenia te powinny posiadać konstrukcję należycie zabezpieczającą pracowników przed nadmiernym promieniowaniem źródła ciepła oraz przed zetknięciem się z gorącymi powierzchniami tych źródeł, aparatur i przewodów.

Przy stosowaniu powietrznego strumienia nagrzanego powietrza nie może on być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy, a jego temperatura nie może przekraczać 700C jeżeli powietrze jest tłoczone na wysokość powyżej 3,5 m od poziomu podłogi oraz 450C gdy powietrze jest tłoczone na wysokość poniżej 3,5 m od poziomu podłogi. Jeżeli w pomieszczeniu są wytwarzane duże ilości pyłu, grzejniki powinny mieć konstrukcje umożliwiającą łatwe ich oczyszczenie.

Zgodnie z Polską Normą PN-82/B-02402 - „Ogrzewnictwo”, temperatury ogrzewanych pomieszczeń w budynkach powinny mieć wartości dodatnie i wynosić jak podano w tabeli 1.

Bardzo ważna rolę w pomieszczeniach pracy pełni wentylacja, która ma na celu dostarczenie do pomieszczeń dostatecznej ilości świeżego powietrza, utrzymanie w pomieszczeniu właściwej temperatury, oraz nie dopuszczenie do przekroczenia norm stężeń substancji szkodliwych, jeżeli takie wydzielają się w trakcie przebiegu procesów produkcyjnych. Jeżeli wentylacja jest wyposażona w urządzenia uzdatniające powietrze, zapewniające zachowanie odpowiednich jego parametrów niezależnie o

Tabela 1. Wartości temperatur dla poszczególnych rodzajów pomieszczeń

Źródło : Opracowanie własne na podstawie PN-82/B-02402

zmienności tych parametrów na zewnątrz pomieszczenia, nosi nazwę klimatyzacji. Wymianę powietrza w pomieszczeniu pracy można realizować poprzez, wykorzystanie naturalnego ruchu powietrza, wynikającego z różnic temperatur panujących w tym pomieszczeniu i na zewnątrz jego, lub dzięki wykorzystaniu różnicy ciśnień wywołanych wiejącymi wiatrami na zewnątrz budynku, wentylację taką nazywamy naturalną. Jeżeli wentylacja naturalna nie zapewnia żądanej intensywności wymiany powietrza, uzyskujemy ją przez zainstalowanie specjalnych urządzeń (wentylatorów lub eżektorów), wentylację taką nazywamy mechaniczną.

Wentylacja wyposażona wyłączenie w urządzenia usuwające powietrze z pomieszczenia, przy założeniu dopływu odpowiedniej jego ilości z zewnątrz przez naturalne otwory i nieszczelności nosi nazwę wywiewnej lub wyciągowej. Wentylacja wyposażona jedynie w urządzenia doprowadzające powietrze do pomieszczenia, przy założeniu dopływu odpowiedniej jego ilości na zewnątrz poprzez naturalne otwory i nieszczelności nosi nazwę nawiewnej. Wentylacja wyposażona zarówno w urządzenia odprowadzające zanieczyszczone powietrze z pomieszczenia, jak i doprowadzające do tego pomieszczenia powietrze świeże, nosi nazwę wyciągowo-nawiewnej i stanowi najwłaściwszy system wentylacyjny. Wentylacja zapewniająca równomierną wymianę powietrza w całym pomieszczeniu nazywana jest ogólną. Jeżeli system wentylacyjny zapewnia usuwanie powietrza z miejsca jego zanieczyszczenia mówimy o wentylacji miejscowej[1].

W pomieszczeniach pracy, w których nie wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia pracowników, należy zapewnić następując wymianę powietrza, zależnie od kubatury pomieszczenia i ilości zatrudnionych w nim osób (por. tabela  2).

Tabela 2. Minimalne ilości wymiany powietrza.

Źródło: Opracowanie własne

Powietrze świeże, doprowadzone z zewnątrz za pomocą wentylacji, nie powinno powodować uciążliwych dla zdrowia pracowników przeciągów oraz obniżenia temperatury w wentylowanym pomieszczeniu strefy roboczej poniżej temperatury przewidzianej dla danego pomieszczenia. Jeżeli w procesie produkcji emitowane są do otoczenia substancje trujące lub szkodliwe dla zdrowia ludzkiego, a także pary, pyły i gazy tworzące z powietrzem mieszaniny wybuchowe, substancje te powinny być chwytane w miejscu ich emisji i odprowadzone poza pomieszczenia przy pomocy wentylacji miejscowej.

Drogi i przejścia dla pieszych na terenie każdego zakładu pracy oraz na poszczególnych stanowiskach pracy spełniają wielorakie funkcje. Drogi i przejścia powinny zapewnić warunki nie tylko swobodnego dojścia na poszczególne stanowiska pracy, przejścia pomiędzy stanowiskami pracy, ale również w poszczególnych przypadkach gwarantować bezpieczeństwo ewakuacji. Stąd też w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi należy uwzględnić tzw. powierzchnię ruchu- tj. powierzchnię pomieszczeń oraz wydzielonych części pomieszczeń i części kondygnacji na wszystkich kondygnacjach budynku, a w tym korytarze, szyby dźwigów i galerie.

Przejścia służące do stałej komunikacji powinny mieć co najmniej 2 m szerokości, a przejścia przeznaczone do transportu szerokość odpowiednią do danego rodzaju transportu, nie mniejszą jednak niż 1,2 m. Przejścia między maszynami a innymi urządzeniami lub ścianami, przeznaczone tylko dla obsługi tych maszyn i urządzeń, powinny mieć szerokość co najmniej 0,75 m. Jeżeli w przejściach odbywa się ruch dwukierunkowy - szerokość ta powinna wynosić min. 1 m. Wszystkie przejścia powinny być stale wolne w czasie pracy. W pomieszczeniach, w których znajdują się takie urządzenia, że zetknięcie z nimi może spowodować wypadki, to przejście dla komunikacji lub transportu należy zorganizować w sposób omijający miejsca niebezpieczne.

Szerokość dróg transportowych dla pieszych w pomieszczeniach pracy na odcinkach prostych i na zakrętach powinna wynosić:

-  szerokość ładunku +30 cm przy ruchu jednokierunkowym,

-  podwójna szerokość ładunku +60 cm przy ruchu dwukierunkowym.

Niezależnie od powyższych warunków minimalna szerokość drogi transportowej dla pieszych powinna wynosić 1,2 m. Szerokość drogi lub zatoki transportowej dla silnikowych lub bezsilnikowych środków transportu powinna być dostosowana do używanych lub przewidywanych środków transportowych, przy czym winna uwzględnić skrajnie podane w przepisach szczegółowych dla grup określonych środków transportu. Nawierzchnia dróg transportowych powinna być utwardzana, odporna na zużycie, odznaczać się dobra przyczepnością, nie wytwarzać kurzu przy ruchu pojazdów, być nienasiąkliwa i łatwo zmywalna oraz dawać się szybko i łatwo naprawiać. Jeżeli na drogach transportowych są usytuowane tory, to górne powierzchnie główek szyn powinny pokrywać się z górną powierzchnią dróg, a przestrzeń między szynami powinna być wypełniana. Dopuszczalne podłoże pochylenie dróg transportowych nie powinno przekraczać 5%.

3.2. Organizacja stanowiska pracy

Podstawowymi warunkami zapewnienia bezpiecznej pracy na stanowiskach obróbki metali jest:

-              zachowanie porządku zarówno na stanowiskach pracy jak i jego otoczeniu,

-              stałe utrzymanie w należytym stanie dróg i przejść komunikacyjnych,

-              stosowanie narzędzi i przyrządów wyłącznie o właściwym stanie technicznym,

-              stosowanie przy pracy przydzielonych: odzieży i sprzętu ochrony osobistej, zgodnie z ich przeznaczeniem,

-              przestrzeganie zasad i higieny osobistej przez pracowników.

Jeżeli w jednym pomieszczeniu znajdują się stanowiska obróbki ręcznej i mechanicznej, to powinny być one wzajemnie od siebie oddzielone co najmniej wolnym przejściem o szerokości minimalnej 1,2 m. Ponadto stanowiska pracy, gdzie występuje hałas o natężeniu przekraczającym dopuszczalne normy powinny być oddzielone od pozostałych stanowisk ścianami lub ekranami dźwiękochłonnymi.      

Pracownicy zatrudnieni przy warsztatach ślusarskich, obsłudze maszyn i urządzeń technicznych, służących do obrabiania metali, narażeni są przede wszystkim na:

-              porażenie prądem elektrycznym,

-              zagrożenie urazami mechanicznymi,

-              działanie pyłów, gazów, par itp.,

-              działanie szkodliwych cieczy,

-              działanie hałasu i wibracji,

-              działanie pól elektroenergetycznych wysokiej częstotliwości,

-              działanie niesprzyjającego mikroklimatu.

W celu zapewnienia bezpieczeństwa i higieny podczas wykonywania omawianych prac należy przestrzegać niżej opisanych zasad.

Maszyny lub urządzenia techniczne powinny być wyposażone w środki ochrony przeciwporażeniowej, zgodnie z wymogami zarządzania Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 17 lipca 1987 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinna odpowiadać ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu do 1kV (MP Nr 25, poz. 200 z 1987 r., zm. Dz. U. Nr 54, poz. 348 z 1997 r.). Maszyny te powinny również posiadać wyłącznik lub system wyłączników łatwo dostępnych ze stanowiska roboczego, o konstrukcji uniemożliwiającej przypadkowe włączenie.

Wszelkie części wykonujące ruch; jeżeli względy techniczne nie stoją temu na przeszkodzie, w szczególności: elementy przekładni pasowych, zębatych, łańcuchowych, ciernych, wrzeciona, wały, sprzęgła, korbowody i inne wykonujące ruch obrotowy oraz elementy wykonujące ruch posuwisto-zwrotny i części narzędzi nie wykonujące bezpośrednio pracy muszą posiadać skuteczne osłony uniemożliwiające dostęp do elementów ruchomych.

Wszędzie tam, gdzie to jest możliwe, obrabiarki powinny posiadać urządzenia do samoczynnego smarowania celem ograniczenia lub wyeliminowani konieczności ingerencji człowieka podczas czynności związanych z obsługą produkcyjną. Jednocześnie urządzenia te muszą być tak skonstruowane aby chroniły człowieka przed bezpośrednim kontaktem człowieka z płynami smarującymi i chłodzącymi. W miarę technicznej możliwości wskazane są urządzenia do mechanicznego odprowadzania wiórów i odpadów obróbkowych.

Jeżeli zachodzi taka potrzeba, obrabiarka winna być wyposażona w urządzenia do zakładania i zdejmowania obrabianych ciężkich przedmiotów, jak również posiadać uchwyty przytrzymujące obrabiany przedmiot i wykluczające możliwość wyrwania go pod wpływem siły skrawania lub bezwładności.

Obrabiarki szybkobieżne i wielonarzędziowe muszą być wyposażone w wyłączniki odległościowe lub przeciążeniowe, a zaleca się równoczesne zastosowanie obu rodzajów tych wyłączników; ponadto obrabiarki szybkobieżne należy wyposażyć w hamulce zapewniające szybkie ich zatrzymanie.

Do samodzielnej obsługi maszyn lub urządzenia może być dopuszczona tylko osoba posiadająca należyte wiadomości teoretyczne i umiejętności praktyczne, a także odpowiedni stan zdrowia potwierdzony świadectwem lekarskim. Naprawa i konserwacja omawianych maszyn i urządzeń może być przeprowadzona tylko przez osoby posiadające właściwe kwalifikacje. Przed przystąpieniem do wykonywania omawianych prac należy sprawdzić przede wszystkim czy napęd maszyny lub urządzenia został wyłączony w sposób uniemożliwiający  przypadkowe uruchomienie oraz czy urządzenia do włączania zostały stosownie oznakowane np. poprzez umieszczenie czytelnych tablic z napisem „Naprawa – nie uruchamiać”

Przy ustawieniu maszyny i urządzeń technicznych w ramach organizacji stanowiska pracy należy przestrzegać by:

-              wszystkie czynności związane z ich obsługą wykluczały zagrożenia dla obsługującego i otoczenia,

-              zachowane były drogi o szerokości uwzględniającej potrzeby transportu, lecz nie węższe niż 1,2 m oraz przejścia o szerokości co najmniej 0,75 m przy ruchu jednokierunkowym i 1 m przy ruchu dwukierunkowym,

-              miejsce pracy było należycie oświetlone w sposób nie powodujący olśnienia lub odblasków utrudniających pracę; w miarę możliwości należy stosować oświetlenie dzienne,

-              podłoga była równa i wykonana z materiału nie powodującego poślizgów,

-              instalacje elektryczne były należycie zabezpieczone przed działaniem smarów i wilgoci.

Najważniejszym jednak „elementem” stanowiska pracy jest człowiek dlatego też w szczególności należy przestrzegać wymogów dotyczących właśnie pracownika. Osoba obsługująca warsztat, maszynę lub urządzenie powinna ściśle przestrzegać postanowień instrukcji stanowiskowej bezpiecznej obsługi lub wytyczonych przekazanych przez producenta z dokumentacji techniczno- ruchowej. Przed rozpoczęciem pracy każdy pracownik zobowiązany jest sprawdzić stan techniczny stanowiska, w szczególności czy osłony i zabezpieczenia są sprawne i umieszczone na właściwych miejscach, stan instalacji elektrycznej oraz ochrony przeciwporażeniowej.

Wszelkie nieprawidłowości zauważane przed rozpoczęciem oraz podczas trwania pracy pracownik ma obowiązek zgłaszać niezwłocznie swojemu bezpośredniemu przełożonemu, natomiast kontynuować pracę po naprawie może rozpocząć po uzyskaniu zgody przełożonego. Przed uruchomieniem urządzenia operator musi sprawdzić, czy nie grozi to wypadkiem, uprzedzić wszystkie osoby pracujące przy danej maszynie lub urządzeniu o zamiarze uruchomienia oraz otrzymać od nich wiadomość, że można tego dokonać bez spowodowania zagrożenia wypadkowego.

W branży metalowej bardzo istotne jest przestrzeganie podstawowych obowiązków pracowniczych zawartych w art. 211 Kodeksu Pracy zwłaszcza dotyczące używania przedzielonej odzieży ochro...