Dostosowanie programu nauczania religii
dla uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną
opracowane na podstawie programu ”Przyjąć blask Bożej prawdy” nr AZ-3-02/2
autorstwa ks. J. Szpeta i D. Jackowak dla III etapu edukacyjnego (gimnazjum)
Opracowała: mgr Anna Nowak
Spis treści:
1. Wprowadzenie
2. Charakterystyka dziecka z lekką niepełnosprawnością intelektualną
3. Cele kształcenia
4. Cele rewalidacyjne
5. Cele rewalidacyjne
6. Treści kształcenia
7. Uwagi o realizacji programu
8. Realizacja treści nauczania i cele szczegółowe (osiągnięcia uczniów)
Komisja Wychowania katolickiego Komisji Episkopatu Polski podała w dniu 25 sierpnia 2008 roku (KWEP-C- 464/08) zasady oceniania osiągnięć edukacyjnych z religii rzymsko katolickiej w szkołach. Zgodnie z tymi zasadami:
§ 6. 1. Nauczyciel religii jest obowiązany, na podstawie opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej, dostosować wymagania edukacyjne, o których mowa w § 4 pkt 1, do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom.
2. Dostosowanie wymagań edukacyjnych, o których mowa w § 4 pkt 1, do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom, następuje także na podstawie opinii niepublicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym niepublicznej poradni specjalistycznej, o której mowa w art. 71b ust. 3b ustawy z 7 IX 1991 roku o systemie oświaty.
3. W przypadku ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego albo indywidualnego nauczania dostosowanie wymagań edukacyjnych, o których mowa w § 4 pkt 1, do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia może nastąpić na podstawie tego orzeczenia.
Zgodnie z tym zaleceniem oraz § 6.1. Rozporządzeniem MEN i S z dnia 7 września 2004 w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów dla uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną opracowany został plan wynikowy z religii.
Pomocą w opracowaniu tego planu służyły:
- Podstawa programowa osób niepełnosprawnych intelektualnie” określoną przez „Podstawę programową katechezy Kościoła katolickiego w Polsce” z dnia 20 czerwca 2001 roku
- program nauczania religii
- podręcznik dla ucznia,
-podręcznik metodyczny dla katechety,
-zamierzone osiągnięcia,
-treści realizowane na pozostałych przedmiotach i w ramach ścieżek edukacyjnych.
Konstruując wymagania programowe uwzględniono kierowano się następującymi kryteriami wyboru treści z programu nauczania:
· przystępność,
· wartość kształcąca,
· niezawodność, niezbędność
· wewnątrz przedmiotowa, między przedmiotowa
· użyteczność.
Ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim obowiązuje ta sama podstawa programowa, co uczniów z normą intelektualną. Realizuje on programy nauczania te same, które obowiązują w danym oddziale tylko odpowiednio dostosowane do jego indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych
Dzieci upośledzone w stopniu lekkim charakteryzują się osłabieniem w rozwoju psycho-motorycznym i umysłowym. Ich proces spostrzegania przebiega w wolniejszym tempie niż u dzieci w normie. Uwaga dzieci – chwiejna, o zwężonym zakresie – jest niepodzielna, co dodatkowo utrudnia spostrzeganie. Myślenie także przebiega w wolniejszym tempie niż u dzieci w normie. Największe problemy stwarza im porównywanie, dostrzeganie różnic i podobieństw. Dużą trudność sprawia również przyswajanie pojęć abstrakcyjnych i przeprowadzanie operacji logicznych. Uboga jest wyobraźnia dzieci. Często też nie rozumieją czytanego tekstu lub opowiadania, gdyż nie potrafią sobie go wyobrazić.
Kolejnym problemem jest słabsza pamięć, której powodem są wcześniej wymienione zaburzenia, które już w pierwszej fazie utrudniają proces zapamiętywania. Aby dzieci coś zapamiętały, nie wystarczą same powtórzenia. Konieczne jest posługiwanie się konkretnym przykładem. Niezwykle pomocne są tu wizualne środki dydaktyczne, które pomagają zobaczyć jakby na żywo poznawany i zapamiętywany obraz czy treść.
W rozwoju psychicznym dzieci dostrzegamy zachowania impulsywne, kierowane popędami i emocjami w znacznie większym stopniu niż to bywa u dzieci normalnie się rozwijających. Dzieci mają znacznie mniej zainteresowań, a te, które posiadają, są dość powierzchowne i charakterystyczne dla dzieci w młodszym wieku.
Dzieci mają także poważne problemy z opanowaniem umiejętności czytania i pisania. Stąd korzystanie z podręcznika opartego głównie o przekaz słowny, adresowanego do uczniów szkoły masowej, nie zdaje zupełnie egzaminu ze względu na zbyt obszerną treść, co powoduje szybkie zniechęcanie się uczniów do ich czytania. Fakt, że uczniowie nawet w klasach gimnazjalnych są na etapie sylabizowania i czytają bez zrozumienia należy do normalności. Także pomoce, takie jak ćwiczenia do podręcznika, wymagają innego typu ćwiczeń niż słowne czy te polegające na wykorzystywaniu zdolności analizy i syntezy, gdyż procesy myślowe u osób z lekkim upośledzeniem umysłowym są znacznie zaburzone.
Kolejną poważną trudnością bywa niechęć rodziców do współpracy z wychowawcą czy katechetą dziecka. Bardzo często zdarza się, że uczniowie żyją w środowiskach patologicznych, przestępczych czy niewydolnych wychowawczo. Nadto nie mają żadnego wsparcia ze strony naturalnych rodziców. Sytuacja taka pogłębia niedorozwój i naraża na wzmacnianie w dziecku postaw niepożądanych, obniżenie motywacji itp.
Najczęściej występujące trudności szkolne dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim to:
-zaburzenie orientacji przestrzennej,
-słaby poziom sprawności grafomotorycznej,
-częściej występujący niż u rówieśników słabszy rozwój motoryczny,
-słaba koncentracja uwagi,
-częściej występujące wady wymowy,
-wolne tempo pracy,
-zaburzenia rozumienia znaczenia wypowiedzi,
-zaburzenia analizy i syntezy ( wzrokowej, słuchowej, wzrokowo-słuchowej),
-trudności w rozpoznawaniu liter oraz w czytaniu,
-trudności w rozumieniu przeczytanego tekstu,
-istotnie zaburzony poziom rozumienia wszelkich reguł, zasad, definicji,
-utrudnione tworzenie pojęcia liczby,
-ograniczony poziom pamięciowego wykonywania działań matematycznych,
-brak zrozumienia treści zadań tekstowych i trudności w ich rozwiązywaniu,
-zaburzenia wyobraźni przestrzennej utrudniające rozumienie i wykonywanie
zadań geometrycznych,
-trudności w orientowaniu się w stosunkach czasowych i posługiwaniu się nimi,
-kłopoty w powiązaniu nowych informacji z poprzednio zapamiętanymi,
-słaby poziom stosowania umiejętności w praktyce,
-mała samodzielność w wykonywaniu wszelkich zadań,
-często występująca nadpobudliwość psychoruchowa lub zahamowanie,
-brak krytycyzmu, egoizm,
-brak antycypacji zachowań,
-znaczna impulsywność,
-podatność na negatywne wpływy otoczenia,
-niski poziom motywacji,
-mała wrażliwość na potrzeby innych,
3. Cele katechetyczne
Podstawa programowa katechezy Kościoła Katolickiego w Polsce mówiąc o celach podkreśla, że określają one, czemu ma służyć nauczanie i wychowanie religijne na terenie szkoły. W odniesieniu do katechezy w gimnazjum celem głównym jest wychowanie katolika świadomego i odpowiedzialnego za swoją wiarę, kochającego Boga, Kościół i własną Ojczyznę. Realizacja tego celu ma się odbywać poprzez:
1. Ukazanie sensu życia proponowanego przez chrześcijaństwo;
2. Wprowadzenie w świat pojęć religijnych przez poznanie języka i orędzia zbawczego Biblii oraz teologii, prawd wiary i zasad moralnych;
3. Przedstawienie osoby i odkupieńczego charakteru dzieła Jezusa Chrystusa;
4. Internalizację prawd wiary i katolickich postaw moralnych;
5. Wychowanie do udziału w liturgii roku kościelnego i sakramentów oraz do modlitwy liturgicznej;
6. Przygotowanie do umiejętnego wyboru dobra w konkretnych sytuacjach życiowych;
7. Wdrożenie do przestrzegania przykazania miłości w zakresie indywidualnym i społecznym;
8. Odniesienie działań człowieka do woli Boga;
9. Pomoc w osiągnięciu socjalizacji kościelnej (w odniesieniu do Kościoła powszechnego, jak i partykularnego);
10. Przygotowanie do podjęcia misji świadczenia o prawdach wiary i wartościach chrześcijańskich.
Aby proces usprawniania dziecka z lekką niepełnosprawnością intelektualna przyniósł pożądane efekty konieczne jest założenie celów rewalidacyjnych. W ten sposób katecheza wpisze się w działalność rewalidacyjną szkoły i wyniesie z tego wymierne korzyści.
Realizując cele rewalidacyjne należy wziąć pod uwagę:
· Wydłużenie czasu na koncentrację kiedy zadajemy pytania,
· Wprowadzanie ćwiczeń polegających na formułowaniu wypowiedzi w formie równoważników zdań, zdań prostych i złożonych.
· Stosowanie różnorodnych ćwiczeń mających na celu rozwijanie spostrzegania elementów rysunku, ilustracji.
· Stosowanie ćwiczeń na orientację w otaczającej przestrzeni.
· Ćwiczenia w utrwalaniu i zapamiętywaniu prostych znaków religijnych krzyża, pokoju, reagowania gestami na słowa pieśni o treści religijnej.
· Ćwiczyć analizę i syntezę słuchową,
· Stosować ćwiczenia polegające na kojarzeniu faktów oraz zależności przyczynowo- skutkowych.
· Ćwiczyć rozumowanie, myślenie i koncentrację na pytaniu, podanym zdaniu, wybranej ilustracji bądź tekście słownym.
· Wprowadzać urozmaicone czynności manualne wymagające określonego stopnia uwagi i koncentracji, np. kolorowanie obrazków, wybranych elementów ilustracji, komponowanie z podanych elementów pewnej całości, np. księga Pisma Świętego, obrazek, krzyż, symbole Eucharystyczne
.
· Pomagać w zrozumieniu znaczeń poszczególnego Przykazania Bożego, zachęcać do głośnej , słownej analizy.
4. Zadan...
KATECHEZA_DLA_DZIECI