Karol May - Chińska triada.pdf - May Karol - rupson

Karol May

“Chinska triada”

WSTFĘP

Przedstawiamy naszym czytelnikom nową książkę Karola Maya.

Składają się na nią trzy utwory znane tylko niektórym bibliofilom. Pierwszy to „Old Shatterhand i

triada”, które May napisał w 1880 roku. W Polsce pierwszy i ostatni raz został wydany w roku

1910 pod tytułem „Kianglu”. Drugi to „Kara Ben Nemzi i przemytnicy”, który powstał w 1907

roku, a po Polsku ukazał się również tylko raz, około 1918 roku jako „Abdan Effendi”.’Ii~zeci,

„Śmierletlna zemsta” powstał w roku 1893, a w polskim przekładzie wyszedł w tomie „Hadżi

Halef Omar” w roku 1925.

W tytułowej powieści Old Shatterhand, czyli Kara Ben Nemzi występuje pod imieniem Charley,

jakim zwali go przyjaciele. W to-warzystwie kapitana Fricka ‘Iiirnersticka, znanego Czytelnikom z

innych książek autora („Nad Rio de la Plata”, „W Kordylierach”, „Błękitno-purpurowy

Matuzalem”) odwiedża Chiny. Przypomnijmy jak autor w jednej ze swych powieści opisuje dziel-

nego marynarza:

Kapitan Frick Ti~rnersticl~ ist~ry fiyzyjski wilk morski, od diugich lat 5 prncował wśród

nowojorskich reefers (mar~mnrzy) i obcując pneważnie z Jankesami zamienił swoje dziwnezne

nazwisko Derehslerstock na równoznaczne angiełskie Turnerstick Pnybrał zwyczaje i maniery

ame-rykańskie, lecz w gruncie necry pozostał Niemcem najcrystszej próby. (...) Pomimo znaczriej

wiedry marynarskiej nie miał zbyt dowcipnego wyrazu twarry. Pośrodku tej szlachetnej części ciała

siedziało coś, co miało uchodzić za nos. Na skutek ciosu doznanego w młodości, cenny ten organ

już z prryrodzenia zadarty ku góne, skręcił się pod dość mocnym kątem na lewo, co nadawało

twarry kapitana wysoce niespo-kojny wyraz. Potężna broda podkreślała smieszność i nec można,

n:ło-dzieńezą naiwność tego płaskiego noska. Na próżno starał się ten kontrast zatuszować

ogromny kolonialny hełm, zazwyczaj pokrywający głowę kapitana. W srogiej rozprawie z

malajskimi piratami stracił ka-pitan Turnerstick prawe oko. Zastąpił je sztucznym, doskonale

imitują-cym prawdziwe. (...) Lądował na wsrystkich wybneżach i wszędzie prryswajał sobie po

kilka hyrażeń. Chociaż różnorodne słowa tak się pomieszały w jego głowie jak na prrykład szezątki

rozbitych pociągów po katastrofie, był niezłomnie pneświadczony, że włada doskonałe dzie-

siątkiem tuzinów rozmaitych jęryków i diałektów W czasie podróży obaj wędrowcy nie mogą

narzekać na brak przygód. Statek na którym płyną, musi pokonać straszny tajfun; szko-dy

wyrządzone przez burze muszą być naprawione w najbliższym porcie na jednej z wysp Bonin, więc

korzystając z wolnego czasu Old Shatterhand wybiera się z kapitanem Turnerstickiem na

polowanie. Przy okazji ratuje życie młodemu Chińczykowi, narażając swoje w karkołomnej

wspinaczce nad przepaścią. Od wdzięcznego młodzień-ca otrzymuje talizman, który później

okazuje się znakiem tajnej organizacji. Jego posiadanie umożliwia zwycięstwo nad bandą. Znaki

takie częsta spotykamy w powieściach Maya i pełnią one ważną rolę. Może to być pierścień z

napisem silłan na ośmiokątnym polu złotym lub srebrnym, po jakim rozpoznają swoje rangi

przemyt-nicy w „Kraju srebrnego Iwa”, kopcza - spinka z wygrawerowanym 6 toporem z

„Wąwozu Bałkanów”, czy litery AL w „Gum”. Czasami posiadanie takiego znaku pozwala na

penetrację bandy, a innym razem ratuje z opresji.

May w tej powieści pisze tak: W podróżach swoich spotykałem się z bandami różnych narodów i

byłenz nawet ciekawy jak wyglądają rozbój-nicy chińscy ; a w innym miejscu znów: „Należałem

do bandy, która jak już wspomniałem miała stosunki we wsrystkich warstwach społecznych.

Znajdowaliśmy się widocznie w rękach piratów, którry potrafili wciąg-nąc nas w pułapkę,

prrysyłając swoich ludzi jako mniemanych pnewod-ników Oczywiście Old Shatterhand już

wcześniej odkrył, że członka-mi bandy są i syn czcigodnego manadaryna, i bonza ze świątyni

wiejskiej, i prosty rybak. Postępując chytrze i wypytując ostrożnie naiwnego bonzę poznaje znaki,

za pomocą których rozpoznają się bandyci: specjalny sposób trzymania filiżnanki z harbatą,

odpowied-nią intonację przy wymawianiu słów powitania czy inne. I tu dochodzimy do sprawy

najistotniejszej, May posługuje się nazwami: bandyci, piraci, ale nie używa właściwego słowa

„triada”, nazwy znanej obecnie policjom całego świata i wymawianej przez nieskorumpowanych

policjantów z pewnym strachem, a przez wy-działy do walki z narkotykami ze szczerym

obrzydzeniem i nienawi-ścią. Czym są triady? Aby odpowiedzieć na to pytanie musimy się cofną~

w czasie o tysiąc lat.

W Chinach, które zawsze były targane wojnami z najeźdźcami, wewnętrznymi walkami o władzę i

lokalnymi walkami o prymat po-między władcami mniejszych czy większych obszarów - panował

w przybliżeniu od XI wieku p.n.e. ustrój feudalny z elementami niewol-nictwa. Życie ludzkie było

tam zawsze bardzo tanie, prawo zwłaszcza na prowicji, daleko od władzy dawało się nagiąć

zależnie od okolicz-ności, a kary były niewyobrażalnie okrutne. Mieszkańcy Państwa Środka

zakładali tajne organizacje, które miały różne cele i tak np:

Związek ‘Ii~iady walczył o uwolnienie Chin spod panowania dynastii Mandżurskiej i przywrócenia

dynastii Ming. Miał on wiele odłamów o różnych nazwach. Biały Latois, istniejący od XII do XIX

wieku bronił początkowo chłopów i drobnych producentów przed feu-dalnym wyzyskiem, później

był zaangażowany w walkach dynastycz-nych i kierował powstaniami chłopskimi.

W setnych latach naszej ery istniał Związek Żółtych Turbanów, walezący o polepszenie doli

chłopów, a Czewrone Turbany w XIV wieku toczyły wojnę z Mongołami.

W różnych czasach istniały: Związek Starszych Braci, Związek Bokserów, Związek Nieba i Ziemi,

Związek Małych Mieczy i wiele innych tego typu stowarzyszeń. Całe nieszczęście polegało na

tym, że niektóre z tych organizacji przechodziły z biegiem czasu przeobraże-nia.

Zjawisko takie można zaobserwować w czasach nam bliższych i zupełnie współezesnych. Na

początku XIX wieku na Sycylii powstała Mafia, jako organizacja mająca chronić ludność i jej

mienie przed grabieżą dokonywaną przez obce wojska i zbójeckie bandy. W krót-kim czasie,

zaledwie kilkudziesięciu lat Mafia stała się mafią, czyli organizacją zbrodniczą, powodującą

niezliczone nieszezęścia ludzkie i świadomie niszczącą społeczeństwo oraz dezorganizującą

państwo przez rozpowszechnianie narkotyków, korumpowanie aparatu wła-dzy i stopniowe

obezwładnianie prawa i wymiaru sprawiedliwości. Związki zawodowe w USA, które miały

zajmować się obroną interesów i praw robotniczych, stały się odskocznią do robienia karier i

osiągania brudnych zysków dla ich liderów, niejednokrotnie mają-cych powiązania z mafią.

Przywódcy innych związków posługując się demagogicznymi i populistycznymi hasłami, dbając

wyłącznie o włas-ne korzyści, dążąc do osiągniecia wpływów politycznych wykorzystują cynicznie

złą sytuację materialną członków związku, na czele których stoją, ryzykują nawet destabilizację

państw w których działają, byle tylko dorwać się do władzy i napełnić swoje kieszenie.

Przykładów na taką degenerację organizacji, mających początko-wo szlachetne cele jest na świecie

wiele. Nic też dziwnego, że i w 8 Chinach wystąpiło to samo zjawisko. Związki o celach

społecznych czy wyzwoleńezych przekształciły się w organizacje przestępcze o znakomitych

strukturach, mających hierarchię władzy oraz rzesze członków-wykonawców. Szczyty władzy żyły

w luksusie, hierarchia bardzo dobrze, a zwykli bandyci o wiele łepiej niż chłop, drobny kupiec czy

rzemieślnik, z trudem utrzymujący się przy życiu morder-czą pracą. W XIX wieku zaczęła się

masowa emigracja chińskiej biedoty do Stanów Zjednoczonych. Wśród tzw. chińskich kulisów

przeniknęły na amerykański grunt triady, które początkowo działały wyłącznie w środowiskach

chińskich emigrantów.

Pierwszy oficjalny raport o działalności triady w USA został złożo-ny w 1871 roku w San

Francisko. Od tego czau zmieniło się wiele. Po upadku Czag Kai Szeka i objęciu władzy przez

komunistów, niedo-bitki wojsk Kuomintangu pozostały na niedostępnych terenach gór-skich w

tzw. Złotym Ti~ójkącie, na pograniczu Laosu, Birmy i Chin, znanym z producji opium. Wtedy to

triady przejęły cały handel tym narkotykiem. Początkowo sprzedawano go w stanie surowym,

później zaczęto produkować z niego czystą heroinę, która transportowana jest do USA i do

Amsterdamu, skąd rozprowadza się ją po całej Europie. Zyski triad idą w miliardy dolarów rocznie,

toteż stają się one coraz potężniejsze, wypierając powoli z narkotykowego biznesu mafię.

Członkami najwyższych władz w triadach są ludzie na bardzo wysokich stanowiskach w

przemyśle, bankowości, aparacie poszcze-gólnych państw, z reguły dobrze wykształceni, poligloci,

mający na swych usługach armię prawników umiejących manipulować prawem i znających

wszelkie możliwe kruczki prawne, zapewniając bezkar-ność ich mocodawców w razie wpadki.

Kiedyś modne były powieści o „żółtym niebezpieczeństwie”. Auto-rzy (wśród nich i polscy)

opisywali najazd żółtej rasy na Europę. Dziś każdy autor powieści sensacyjnych wie, że jedynym

prawdziwym nie-bezpieczeństwem zagrażającym reszcie świata ze Wschodu jest biały proszek

niosący ~mierć i degradujący człowieka do roli gotowego na 9 wszystko, pozbawionego wszelkich

ludzkich uczuć i dążeń narkoma-na.

O walce Old Shatterhanda z triadą, nieokrzepłą jeszcze, ale już mającą wszelkie atrybuty dojrzałej

organizacji przestępczej, a więc posiadającej hierarchię władzy, posługującą się tajnymi znakami i

hasłami, utrzymującą wszędzie i na wszystkich szczeblach władz swo-ich oficjalnych

współpracowników, organizującą wywiad i podlegają-cych bezwzględnej dyscyplinie

wykonawców pisze May. Czytelnik nie będzie zawiedziony.

Nowela „Kara Ben Nemzi i przemytnicy” została napisana w roku 1907, a więc w okresie, kiedy

sposób pisania Maya uległ już pewnej zmianie. W utworach Maya dominuje stylistyka

symboliczno-mora-lizatorska, jednak w tym opowiadaniu pisarz wraca do dawnego stylu. Kara

Ben Nemzi z pomocą Halefa wykrywa szajkę przemytników, działających na pograniczy persko-

tureckim, ratuje fałszywie oskar-żonych oficerów straży granicznej i doprowadza do ukarania

winnych. Kara jest straszna, zostaje wymierzona jednak nie przez głównego bohatera czy jego

pomocnika Halefa, lecz przez Persów i ‘Ii~rków. Największy przestępca Abdan Effendi, zostaje

ukarany w inny spo-sób. Rozwój wydarzeń i szydercze uwagi perskiego oficera, poczucie winy i

strach przed wykryciem zbrodniczych poczynań powoduje powstanie w jego umyśle natręctwa

psychicznego, a wewnętrzna wal-ka z nim i silny stres prowadzą do ataku serca czy też udaru

mózgu, a potem zgonu. Sytuacja zupełnie prawdopodobna, przy współczesnym stanie wiedzy

medycznej udowodniłby ją każdy lekarz. Trzecie opowiadanie tego tomu- „Śmiertelna zemsta”,

powstało 1893 roku. Prawie do samego końca jest to dzieło zupełnie w stylu Maya. Kara Ben

Nemzi z wiernym Halefem, przeżywają niebezpiecz-ne przygody, gromią arabskich rozbójników i

odnoszą wspaniałe zwycięstwo. Wszystko byłoby w porządku, gdyby nie zakończenie, łzawe,

ckliwe i zupełnie nieprawdopodobne. Jeden z towarzyszy podróży, znany nam już Omar Ben Sadek

składa świętą przysięgę krwawej zemsty krwi na szejku wrogiego plemienia, na którego roz-kaz i

przy jego współudziale został zamordowany i ograbiony bliski jego krewny. Ów groźny wojownik,

zobowiązany świętą przysięgą do śmiertelnej zemsty rezygnuje z niej, wzruszony błękitnymi

oczami niemowlęcia, synka zbójcy. Rezygnuje z zemsty i nie chce nawet okupu za przelaną krew,

ktbry to okup pozwoliłby mu bez utraty honoru wycofać się z zemsty.

‘Pakie zakończenie jest zupełnie niepradopodobne dla dziesiej-szych Czytelników, którzy widzą w

telewizji krwawe hekatomby na ulicach miast Bliskiego Wschodu, gdzie arabscy terroryści nie

zwra-cają uwagi na to, że giną nawet niewinne dzieci i kobiety z ich własnej nacji, ważne jest

tylko, by seria ze smiercionośnej broni, czy wybuch z samochodu-pułapki pozbawił życia chociaż

jednego wroga! ‘Idk więc opis rezygnacj i z okupu krwi, grzeszy wielką przesadą. Sto wielbłądów,

które miał zapłacić zbójca, stanowily dla Omara majątek. Jak niezwykle silna musiałaby być

motywacja takiego czynu, wyrze-czenia się możliwo~ci zdobycia bogactwa i sławy? I to wzystko

dlatego, że synek zbrodniarza miał błękitne oczy i kilka razy pociągnął Omara za brodę. Jedynym

wytłumaczenie tego niecodziennego miłosierdzia, może być chyba tylko to, że May drukował

„Śmiertelną zemstę” w „Regensburger Marienkalender“, czyli „Regensburskim kalendarzu

Maryjnym”.

Tych nowel pisanych na zamówienie było więcej i wszystkie w podobnym duchu, sławiące

chrześcijańskie cnoty takie jak: miłosier-dzie pobożność, umiejętność przebaczania wrogom. W

niektórych opowiadanich grzesznicy karani byli szybko i w sposób adekwatny do ich grzechów.

Moźemy o tym przeczytać na przeylcład w noweli „Blizzard”,czy „Sąd na prerii”. Ogólnie biorąc,

nowele te są słabsze od innych utworów Maya, stanowią dowód, że pisanie na zamówienie w

sposób narzucony przez zamawiającego, nie często wychodzi pisa-rzowi na dobre. A jednak...

Przecież na tym świecie wszystko jest możliwe.

Baczny obseiwator życia codziennego widzi tyle dziwnych i zaska-kujących przemian

światopoglądowych i politycznych u różnych osób, że nie będzie w stanie go zadziwić najbardziej

nawet niespodziewane przekształcenie się arabskiego wojownika-jastrzębia w gołąbka poko-ju!

Sporo, dziwnejszych jeszcze przemian widzi o wiele bleżej! Mimo tych wszystkich zastrzeżeń

„Śmiertelna zemsta” warta jest przeczytania. Czytelnik ma sposobność jeszcze raz spotkać się z

Kara Ben Namzim i jego wiernym - na dobre i złe - przyjacielem, Hadżi Halefem Omarem.

Mam nadzieję, że Czytelnicy z zadowoleniem przyjmą tę książkę, składającą się z utworów Karola

Maya, znanych tylko mocno już leciwym osobom i chętnie ustawią ją na swojej półce.

Aleksander Okruciński

^ld Shatterhand i triada

Dziwnym, pełnym czarów i tajemnic krajem są Chiny. Gdyby moż-na było wznieść się tak

wysoko, aby jednym spojrzeniem ogarnąć cały rysunek jego granic, to byłyby one podobne do

olbrzymiego smoka, który ogon swój kąpie w Oceanie Spokojnym, jedno skrzydło wyciąga aż ku

lodowym kraficom Syberii, a drugim otula duszne, pełne nie-zdrowych wyziewów, dżungle

indyjskie. Potworne cielsko tego smoka legło nieruchomo na górach i dolinach, na lasach i rzekach,

a łeb olbrzymi uniósł się ponad najwyższe szczyty, aby odetchnąć wichrami i śnieżnymi burzami

pustyni Gobi i napić się wody z najwyżej na kuli ziemskiej położonego, górskiego jeziora

Manasarowar. Nie ma więc w tym nic dziwnego, że Chiny pociągały mnie zawsze i gorąco

pragnąłem je zwiedzić. Wiedziałem jednak, że kraj ten jest prawie zamknięty dla cudzoziemców,

że potężny „Syn Słofica”, jak zwykle nazywa się cesarza chifiskiego, przed którego obliczem czte-

rysta milionów poddanych pada na twarz, niechętnie widzi, jak stopy cudzoziemców depczą

„Kwiat Wschodu”. ‘Pdk bowiem Chińczycy na-zywają swój kraj. Wprawdzie pochodziłem z

narodu, który nigdy żadnym wrogim czynem im się nie naraził, jestem bowiem Niemcem, jednak

wiedziałem, że Chificzycy równą niechęcią otaczają wszystkich obcych przybyszów i często

surowo każą śmiałków, którzy nieopatrz-nie zapuszczają się poza granice okręgu dozowolnego im

do przeby-wania. Pomimo to ciekawość moja była tak wielka, że postanowiłem skorzystać z

pierwszej nadażającej się sposobności, aby znaleźć sięjak najbliżej tego zaczarowanego kraju, o

którym słyszymy i czytamy tak 15 wiele, a znamy go tak mało.

Po krótkim pobycie na wyspach Towarzyskich, gdzie nasz wspania-ły „Wicher” stał czas jakiś na

kotwicy, puściliśmy się w dalszą drogę i opłynąwszy kilka pomniejszych wysp olbrzymiego

polinezyjskiego archipelagu, skierowaliśmy się ku wyspom Mariańskim, za którymi leżą wyspy

Bonin, stanowiąc;e najbliższy cel naszej podróży. Te ostatnie przedstawiają nieliczną grupę

drobnych, lecz nadzwy-czaj malowniczych wysepek, które dzięki swemu położeniu, tuż przy

wielkiej drodze pomiędzy Azją a Ameryką, stały się ważnym punktem handlowym, pomiędzy tymi

kontynentami. Niestety, razem z przyby-ciem ludzi, wysepki te straciły po~tyczny urok i stały się

zwyczajnym, pokrajanym na kawałki ogrodem, w~ród którego leżały wsie, miasta i osady,

przepełnione przedstawicielami wszystkich krajów i narodów. Kto kiedyś przepływał Ocean

Spokojny, kto przez długie tygodnie i miesiące szukał znużonym wzrokiem choćby drobnego

zielonego punktu, na którym mógłby zatrzymać znużone jednostajnością spoj-rzenie, ten zrozumie

Karol May - Chińska triada.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: