Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 24.04.pdf

Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 24.04.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/switekpow040424.html

przedmiot: Historia sztuki nowoczesnej powszechnej

powrót

drukuj

prowadzący: dr Świtek data: 24.04.2004 aktualizacja: 24.05.2004

kontakt

zapisz

9. Neoklasycyzm niemiecki

Brama Brandenburska

1789-91, Carl Gotthard Langhans. Inspirowana rekonstrukcją Propylejów, element działalności

Fryderyka II, który chciał uczynić z Berlina centrum Niemiec.

Proj. pomnika Fryderyka II Wielkiego

W 1797 r (10 lat po śmierci Fryderyka) idea wybudowania go w Berlinie, proj. Friedrich Gilly,

niezrealizowany. Planowano cały kompleks z bramą triumfalną, Panteonem umieszczonym na wysokim

podium.

Proj. teatru w Berlinie

Proj. 1798, Friedrich Gilly, niezrealizowany. Nawiązania do projektów Claude Ledoux.

Więzienie żeńskie w Würzburgu

1809-10, Peter Speeth. Na I kondygnacji boniowanie, II kondygnacja gładka, z portykiem

kolumnowym. Kołatka z głową lwa. Połączenie różnych elementów - pałac florencki, świątynia grecka

i in.

Proj. urbanistyczny dla Karlsruhe

Autor Friedrich Weinbrenner, jest to kolejny ważny projekt niemiecki - przekształcenie miasta w stylu

klasycystycznym. Styl klasyczny odzwierciedlał dążenie Niemiec do bycia centrum - miało nastąpić

przekształcenie z miasta dworskiego na klasycystyczny ośrodek burżuazji.

1797 - I projekt, 1806-26? - prace. Na Rynku: wybudowana piramida (po mnik miejski), ujednolicono

fasadę kościoła ewangelickiego. Ujednolicono fasady domów wzdłuż głównej alei i fasadę pałacu

margrabiego. Widok zamykała brama triumfalna (niezachowana), podobne założenie zrealizowano w

Monachium [patrz dalej].

inspiracje arch. niemieckiej I poł XIX w:

- starożytna Grecja i Rzym

- gotyk

- włoskie quattrocento

Rundbogenstil

Efekt takich inspiracji nazywano stylem arkadkowym, jego charakterystycznym elementem jest

stosowanie półkolistego łuku, szczególnie w otworach okiennych.

Uważano, że styl nie jest wiernym naśladowaniem jednej stylistyki z przeszłości, nowy styl może być

wynaleziony - ogłoszono nawet konkurs na to (uważano, że skoro panuje epoka wynalazków, to

również można w ten sposób stworzyć nowy styl). Taka postawa jest charakterystyczna dla

eklektyzmu, architektury Schinkla. Do powstania teoretycznej podstawy takiego podejścia przyczynił

się francuski architekt i wykładowca Jean-Nicolas-Louis Durand .

Plansza z jego Wykładu architektury (1802-05), przykład inwencji stylu - na przekrojach

architektonicznych ukazywał budowle w kolejnych epokach, w poszczególnych tomach analizował

elementy architektoniczne, typy budowli (np. teatr od starożytności d o współczesności). Takie

systematyczne podejście jest wynalazkiem dopiero XIX w - przejęcie metodologii z badań

biologicznych.

9.1 Karl Friedrich Schinkel (zm. 1841)

Architekt niemiecki działający głównie w Prusach, studiował w Berlinie u Speetha. Przyjaźnił się z

następcą tronu Fryderykiem Wilhelmem (książę, mecenas sztuki). 1803-05 był we Włoszech i w

Paryżu. Początkowo pracował jako malarz panoram, dioram - początek XIX w był złym okresem dla

architektów berlińskich (brak inwestycji z powodu okupacji francuskiej). Potem został architektem w

berlińskim departamencie budowli publicznych - jest odpowiedzialny za wygląd Berlina w I poł XIX

Pałac królowej nocy (z Czarodziejskiego Fletu Mozarta) - zajmował się także projektowaniem

1 z 4

2008-03-21 09:18

Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 24.04.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/switekpow040424.html

scenografii.

Katedra , ok. 1813 - ważnym elementem na początku jego twórczości były obrazy romantyczne, w

latach 1810-15 wykonał cykl wyobrażeń wzniosłych budowli gotyckich.

Proj. mauzoleum królowej Luizy

Proj. 1810, niezrealizowany, ale bardzo ważny. Mauzoleum dla królowej utożsamianej z pruską walką

przeciw Napoleonowi, miało być utrzymane w nurcie neogotyckim (ostatecznie powstała budowla

dorycka). Schinkel w stylu gotyckim widział ucieleśnienie stylu narodowego - powrót do teorii

Goethego (gotycki=niemiecki).

Pomnik walk wyzwoleńczych na Kreuzbergu

1818?, w jednej z dzielnic Berlina, jest to jedna z niewielu realizacji gotyckich. Wykonany z żeliwa, na

górze Krzyż Żelazny.

Neue Wache

1816-18, pierwszy zrealizowany projekt Schinkla. Jego debiut był nawiązaniem do stylu

grecko-doryckiego - był architektem elastycznym, korespondowało to z jego koncepcją stylu.

Widoczne nawiązania do romantycznego klasycyzmu ok. 1800, a nie do czystej klasyki. Formy

oszczędne, kubiczne.

Teatr berliński

1818-21, budowla monumentalna, konstrukcja słupowo-belkowa o greckim charakterze, jeden z

ważniejszych budynków berlińskich.

Altes Museum

1820-33, arcydzieło Schinkla. Budowa związana z debatą o roli muzeum, umieszczono w nim kolekcję

królewską, była to też manifestacja pruskiego nacjonalizmu. W budowli widoczna nowa koncepcja

muzeum - jest to wolnostojący budynek, od początku zaprojektowany na cele muzealne. Schinkel

zaprojektował budowlę samodzielną (początkowo planowano połączyć Muzeum z Akademią), ma to

wpływ na całą symboliczną wymowę obiektu. Na fasadzie 18 kolumn - nawiązania helleńskie, stoa

(wydłużona hala kolumnowa, którą zamykała z tyłu ściana, nierzadko zdobiona malowidłami).

Wnętrze - w środku nawiązanie do rzymskiego Panteonu.

główne wejście - rysunek Schinkla przedstawiający je od wewnątrz. Fasada kryje dwie kondygnacje,

nie zapowiada również schowanego w środku Panteonu.

część centralna - rotunda zwana przez Schinkla sanktuarium, przeznaczona na kolekcję

najwybitniejszych rzeźby antycznych, ustawionych bez chronologii. Muz eum nie ma tylko funkcji

edukacyjnej, chodzi o wyeksponowanie kanonu rzeźby.

Wewnątrz także galeria malarstwa.

Pałace dla rodziny Fryderyka Wilhelma IV:

- Poczdam , pod Berlinem, stylistyka klasyczno-romantyczna. Miał dużą swobodę - w Berlinie nie miał

takich możliwości urbanistycznych, nie mógł tworzyć od podstaw. Tutaj także brak wielkiej

urbanistyki, ale większe możliwości projektowania.

- Glienicke , 1824-26, dla syna króla - przekształcił budynek w stylu klasycystyc znym, powstał

elegancki pałacyk.

W ogrodzie m.in. Belweder (1835) - wzorowany na budowli z Aten.

- Charlottenhof , 1826-29, dla syna króla - współpracował z architektem ogrodów Josephem Lenné

(ogród w stylu angielskim), oprócz pałacu zaprojektował też zespół budowli ogrodowych (Dom

nadwornego ogrodnika, Pawilon Herbaciany, Rzymskie łaźnie). Pojawiają się nowe inspiracje - nurt

neorenesansowy, wykorzystany typ włoskiej willi wiejskiej, wzory z fl orenckiego quattrocenta, nawet

elementy wczesnobizantyjskie, także styl arkadkowy. Schinkel dużo czerpał z publikacji Duranda, jego

inwencji stylu. Był w Anglii, mógł inspirować się także angielskimi willami w stylu włoskim.

Główna część założenia położona u zbiegu dwóch kanałów, bryła budowli nieracjonalna

(wkomponował istniejącą, starszą budowlę), niesymetryczna, malownicza, w centrum wieża.

- Babelsberg , od 1833, dla syna króla - też założenie niesymetryczne, inspirowane nurtem

malowniczym architektury angielskiej - Robert Adam itd.

..................

Akademia Architektury

1832-35, Berlin, nieukończona. Bardzo ważna budowla Schinkla, siedziba Akademii i Departamentu

2 z 4

2008-03-21 09:18

Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 24.04.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/switekpow040424.html

budownictwa publicznego - Schinkel tam pracował i mieszkał. Budynek wolnostojący, jak pałac

florencki: cztery kondygnacje, inspiracje włoskim quattrocento, cztery fasady po osiem przęseł,

odpowiadają podziałom wewnętrznym. Na elewacjach wykorzystana czerwona cegła, dekoracje z

terakoty - nawiązania historyczne. Plan, formy elewacji są inspirowane Durandem.

Proj. pałacu na Akropolu

1834, niezrealizowany, w późnym okresie tworzył liczne projekty-wizje pałaców - tu połączenie

elementów greckich i malowniczych, "Partenon zredukowany do greckiej ozdoby".

Proj. pałacu Orianda

1838, na Krymie dla carycy (księżniczki pruskiej), podkreślenie elementów horyzontalnych.

Występująca u Schinkla wielorakość stosowanych stylów jest charakterystyczna dla architektury okresu

historyzmu. Idea stylu wiązała się dla niego z inwencją twórczą, a nie kompilowaniem elementów.

Uważał, że styl jest stopniowym rozwojem. Intencją architekta powinno być stworzenie prawdziwie

historycznego dzieła, czyli charakterystycznego dla swych czasów - celem nie powielanie, lecz

tworzenie nowego stylu. Grecja jest tezą, gotyk antytezą, a współczesność syntezą.

9.2 Ludwig Persius

Uczeń Schinkla, współpracował z nim w Charlottenhofie i Babelsbergu, był silnie związany z

neorenesansem, stylem arkadkowym.

Oranżeria w Poczdamie, 1851 - monumentalne formy, różne inspiracje, ale stylistyka ogólnie włoska.

Friedenskirche (Kościół pokoju), 1845 - jak bazylika wczesnochrześcijańska.

wnętrze - rozwiązania neorenesansowe, surowy styl baz. wczesnochrz.

Stacja pomp - architektura przemysłowa w obudowie wschodniej, stylistyka a la meczet.

9.3 Heinrich Hübsch

Bardzo ważny architekt, autor pytania: w jakim stylu powinniśmy budować? Był architektem i

teoretykiem, przeciwnikiem rygorystycznego klasycyzmu a la Winckelmann, podobnie jak Schinkel

opowiadał się za relatywizmem - celem nie powinno być niewolnicze naśladowanie, lecz rundbogenstil.

Interesował się architekturą średniowieczną i starożytną, uważał, że podstawą stylu nie jest jego

symboliczne znaczenie, lecz konstrukcja (w antyku konstrukcja belkowa, w średniowieczu żebrowa).

Ich połączenie daje nowy styl - rundbogenstil.

Pijalnia wód , Baden Baden, 1837.

BAWARIA

Drugi obok Berlina silny ośrodek jednoczących się Niemiec, główne miasto Monachium. Królem

Ludwik I Bawarski, mecenas sztuki - prowadził politykę antyfrancuską, co widoczne też w

architekturze - nawiązania do architektury Cesarstwa Niemieckiego.

9.4 Leo von Klenze

Studiował w Berlinie i w Paryżu u Duranda, od 1816 r był w Monachium u Ludwika I. Dogmatyczny

klasycysta o "greckiej duszy", styl grecko-dorycki stosował w konstru kcji, statyce, materiale - podejście

charakterystyczne dla tego pokolenia. Poza inspiracjami greckimi także neorenesansowe.

Gliptoteka (galeria rzeźby), Monachium, 1816-34 - jedno z wcześniejszych muzeów wolnostojących,

stylistyka grecka.

Walhalla nad Dunajem, proj. 1816-21, realizacja od 1830 r. Nazwa z nordyckiej mitologii - miejsce

chwały poległych wojowników. Ludwik I nazwał tak halę sławy pangermańskich bohaterów kultury

(też Kopernik). Forma Partenonu - model doskonałości, też dodatkowa interpretacja - początki

greckiego Partenonu kojarzono ze zwycięstwem nad Persami, początkiem zjednoczenia Grecji - miał

być symbolem zjednoczenia Niemiec.

wnętrze - barwne, nawiązania do polichromii - odrzucenie białej Grecji Winckelmanna.

Nowe skrzydła Ermitażu , Sankt Petersburg, od 1836 - stylistyka grecka, współpracował Vasily Stasov

- główny architekt Petersburga.

Gliptoteka i Propyleje , Monachium, od 1816 - realizacja późna, jak na tak czystą dorykę.

Pałac Leuchtenberg , Monachium, od 1816 - najwcześniejsza realizacja neorenesansowa w Niemczech.

Trzy kondygnacje, elewacja bez ornamentu, płaska, płaski dach - inspiracje pałacami Florencji XV w.

Plan syntetyczny, nawiązuje do architektury włoskiej.

Königsbau , 1826-35 - renesansowy, inspirowany Palazzo Pitti, wzorem publikacja z 1815 r o

3 z 4

2008-03-21 09:18

Historia sztuki nowoczesnej powszechnej 24.04.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/switekpow040424.html

architekturze Toskanii. Trzy kondygnacje, surowa fasada, na dole rustyka.

Alte Pinakothek Monachium - nawiązania neorenesansowe.

Monachium tego okresu to miasto-muzeum, będące przeglądem architektury

grecko-rzymsko-renesansowej.

9.5 Friedrich von Gärtner

Kolejny architekt odpowiedzialny za nadanie Monachium charakteru renesansowego.

Ludwigstrasse , 1829-44 - przebudowa, ujednolicenie budynków wzdłuż ulicy:

- kościół św. Ludwika - elementy renesansowe i gotyckie

- Biblioteka Państwowa - typ pałacu florenckiego, kompozycja surowa, za to ciepła kolorystyka (cegła,

kamień).

- Uniwersytet , 1835-40 - trzy kondygnacje, okna ujęte w biforia a la Palazzo Medici.

- Hala wodzów - zamyka perspektywę ulicy, jest kopią loggi florenckiej.

- Łuk triumfalny , 1843 - odpowiednik Hali, zamyka perspektywę drugiego końca ulicy.

Aschaffenburg - dom pompejański dla Ludwika I - ważny przykład inspiracji odkryciami

archeologicznymi.

I Opera Drezdeńska , 1838 - nowy model architektury neorenesansowej - sansovinowski: realizacja o

bogatej ornamentyce elewacji, brak surowości. Plan owalny.

II Opera Drezdeńska - nowy budynek po spaleniu I - wzory neorenesansowe, sansovinowskie, ale styl

bardziej barokowy.

powrót kontakt drukuj zapisz

4 z 4

2008-03-21 09:18

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: