Bariera przeciwpowodziowa na Tamizie.pdf

hit numeru

Przyczyną powodzi w Londy-

nie nie są ani roztopy,

ani ulewne długotrwałe

deszcze, ale spiętrzenie wody

w południowej części Morza

Północnego, które powstaje

w wyniku wyjątkowo nieko-

rzystnego zbiegu zjawisk

meteorologicznych.

Olbrzymia masa wody gnana

wichurą może uformować

falę i zostać wepchnięta

w lejkowate ujście Tamizy.

Wraz ze zwężaniem się

akwenu fala powodziowa

rośnie i może stanowić

zagrożenie dla miasta.

Filary widziane z południowego brzegu Tamizy, z miejsca nieco powyżej barie-

ry, widoczne jest również pierwsze południowe nieżeglowne przęsło bariery.

dzi przewija się z dużą regu-

larnością. Na przestrzeni wie-

ków, od kiedy dysponujemy spisa-

nymi kronikami, zalania nasilały się

i stawały coraz bardziej niebez-

pieczne dla miasta i jego mieszkań-

ców. Narastanie tego procesu było

powolne, a składały się na niego

czynniki klimatyczne, geologiczne,

i pomiędzy salami poruszano się

łódkami. Szczegółowymi danymi

o maksymalnej wysokości lustra

wody dysponujemy już od końca

XVIII wieku. Od tego czasu, przy

London Bridge, w latach 1791,

1834, 1852, 1874, 1875 i 1881, 1928

i 1953 zanotowano maksymalne

wysokości fal powodziowych

i stwierdzono niemal liniowy

Bronisława Średniawa

na Tamizie,

czyli historia, przyczyny

i zapobieganie powodziom

w Londynie

a także wpływ gospodarki

człowieka. Jednakże rozmiar

tego zjawiska najlepiej wi-

dać, uzmysłowiwszy sobie,

że od czasów najazdu Rzy-

mian na Brytanię nadbrzeża

w Londynie zostały podnie-

sione o ponad 4,5 m.

Średniowieczne księgi

opisują między innymi po-

wodzie w latach 1099, 1236

i 1242. Co ciekawe, w 1236

roku woda wdarła się do Pa-

łacu Westminsterskiego

wzrost tego poziomu od 4,27 m

w 1791 roku do prawie 5,5 m po-

wyżej zestandaryzowanego śred-

niego poziomu morza w Newlyn

w Kornwalii (OD) w czasie ostat-

niej klęski żywiołowej. W powodzi

w 1928 roku zginęło 14 osób. Ofia-

rami byli głównie ludzie śpiący we

własnych łóżkach w mieszkaniach

zwanych „basements”, czyli w su-

terenach. Niestety, niemal w każ-

dym domu takie lokale dalej są za-

mieszkane z powodu braku dosta-

tecznej liczby mieszkań, ich prze-

ciętnie niskiego

standardu oraz

horrendalnych

i ciągle rosną-

cych cen nieru-

chomości

w Londynie.

Bariera i żółte

ramiona obraca-

jące bramy ba-

riery widziane

z wałów prze-

ciwpowodzio-

wych nieco

wdół rzeki.

W historii Londynu wątek powo-

HISTORIA POWODZI

Bariera przeciwpowodziowa

Zbliżenie dwóch filarów i między nimi zamkniętej bramy bariery (porównaj ).

Prawdziwym alarmem dla

czynników decyzyjnych był rok

1953, kiedy powódź w Anglii poch-

łonęła 300 istnień ludzkich. Klęska

nawiedziła wschodnie wybrzeża

W. Brytanii, a w Londynie dotknę-

ła dzielnicę Docklands; natomiast

centrum miasta bardzo nie ucier-

piało. Tej samej nocy tragedia

w Holandii przybrała znacznie

większe rozmiary. Utonęło kilka ty-

sięcy ludzi, a straty materialne by-

ły olbrzymie. W 11 lat później zda-

rzyła się katastrofalna powódź

w Hamburgu i okolicach (312

Bariera przeciwpowodziowa na Tamizie z oddali.

ofiar). W tym czasie władze angiel-

skie z trwogą uzmysłowiły sobie,

co by było, gdyby przy kolejnej fali

powodziowej woda wdarła się do

wszystkich suteren w zagrożonych

dzielnicach Londynu, do piwnic

muzeów i archiwów, do metra,

zatruła wodę pitną, zalała kable

telefoniczne, odcięła dopływ gazu,

prądu i wszystko, co napotka, spo-

wiła warstwą mułu itp. itd. Jed-

nakże upłynęło jeszcze dużo wody

w Tamizie, zanim wiele lat później

rozpoczęto budowę bariery. Na

szczęście po 1953 roku, a do za-

kończenia budowy w 1982 r. żaden

tego typu kataklizm się nie wyda-

rzył dzięki podniesieniu wałów

przeciwpowodziowych, choć re-

kordowy poziom wody zdarzył się

jeszcze w 1965 i aż dwukrotnie

w 1978 roku. Pomimo tego, potrze-

ba wybudowania bariery była dla

Gładkie brzegi Tamizy przy Parla-

mencie.

hit numeru

Gładkie brzegi Tamizy przy Millenium Bridge, łączącym Tate Gallery

z City of London, na zdjęciu widoczna kopuła katedry św. Pawła.

Budynek obsługi bariery i boczne południowe

nieżeglowne przęsło bariery.

inżynierów i polityków jasno wi-

doczna. Przez te długie lata prze-

dyskutowano różne pomysły, pro-

jektowano, kilkakrotnie zmieniano

lokalizację, ale politycy woleli

przeznaczać pieniądze na budowę

autostrad, mieszkań komunalnych

i walkę z zanieczyszczeniem Tami-

zy niż na budowę bariery. Jednak-

że trzeba przyznać, że czas praco-

wał na korzyść dobrego projektu

bariery przeciwpowodziowej. Po

pierwsze, tak naprawdę lepiej zro-

zumiano nie tylko złożone mecha-

nizmy składające się na przyczyny

powodzi, ale także konsekwencje

dla środowiska naturalnego budo-

wy różnych proponowanych rodza-

jów barier w kilku lokalizacjach. Po

drugie, gwałtowny postęp techno-

logiczny umożliwił znacznie lepsze

rozwiązania techniczne niż kilka-

naście lat wcześniej. Po trzecie,

całkowicie zmienił się charakter

portu w Londynie po wprowadze-

niu kontenerowców, które nie za-

wijają już do doków samego mias-

ta. Wielki port zbudowano dla nich

w Tilbury, 30 km w stronę ujścia.

Z tej przyczyny plany bariery w la-

tach siedemdziesiątych XX wieku

nie musiały uwzględniać już tak

szerokiego, jak wcześniej, toru

wodnego dla wielkich statków.

SKĄD TE POWODZIE?

Spróbujmy chociaż wymie-

nić czynniki powodujące powódź

w stolicy Wielkiej Brytanii. W tym

celu cofnijmy się jeszcze raz do

czasów podboju Brytanii przez

Rzymian. Wówczas Londyn ogra-

niczał się do niewielkiego obszaru

Filar bariery, w oddali widok na Canary Wharf i Millenium Dome w Greenwich.

brzeg północny

31,5 m

się, ludności przybywało. Wyni-

kiem tego stało się ograniczenie

naturalnych rozlewisk rzeki przez

wznoszenie nadbrzeży dla łodzi

i statków oraz osadnictwo ludzi

na tych terenach, gdzie wcześniej

woda mogła swobodnie się rozle-

wać. W konsekwencji coraz dalej

od centrum budowano wały prze-

ciwpowodziowe. Im dalej sięgały

w dół rzeki, tym mniej rzeka miała

możliwości rozlać się na terenach

niezagrażających gęstej populacji

ludzkiej. Co więcej, tak chroniony

przed wodą i przed nanoszeniem

materiału rzecznego ląd zbudowa-

ny głównie z mułu, gliny, żwiru

i piasku, wysychając, zapadał się

coraz niżej. Na tym nie koniec

przyczyn obniżania się gruntu, po-

nieważ szczególnie w II połowie

XIX wieku przemysł i mieszkańcy

znacznie intensywniej niż dawniej

pozyskiwali wodę z wód grunto-

wych. W wyniku tego nastąpiło

znaczne obniżenie poziomu tych

wód z 6–9 m do 60–90 m poniżej

OD, a co za tym idzie, postępowa-

ło zapadanie się wysychającego

podłoża. Kolejnym niebagatelnym

czynnikiem zwiększającym zagro-

żenie powodziowe były gładkie

bulwary i wyrównane brzegi rzeki,

które przyspieszyły przepływ wo-

31,5 m

nurt Tamizy

9,15 m

fala powodziowa

31,5 m

11 m

61 m

11 m

61 m

520 m

11 m

61 m

11 m

do centrum Londynu

61 m

do ujścia rzeki

11 m

31,5 m

9,15 m

31,5 m

brzeg południowy

Plan bariery widzianej z góry.

City położonego na wznie-

sionym brzegu rzeki. Niko-

mu wtedy nie przeszkadza-

ło, że rzeka występowała

z brzegów co jakiś czas,

gdzieś bliżej lub dalej od

miasta. Wkrótce wybudo-

wano pierwszy most – Lon-

don Bridge. Z biegiem cza-

su London Bridge stał się

targowiskiem, budowano

na nim domy, most stawał

się więc cięższy, zatem po-

szerzano jego filary. Wresz-

cie zamontowano tam na-

wet koła wodne dostarcza-

jące wodę do City. Zatamo-

wanie w pewnych miej-

scach nurtu rzeki spowodo-

wało zwiększenie szybkoś-

ci przepływu wody pomię-

dzy filarami, a ponieważ

dno Tamizy zbudowane

jest z miękkiego materiału,

pojawiły się zmiany w uk-

ształtowaniu dna rzeki,

przede wszystkim jego

pogłębienie poniżej mostu.

Na przestrzeni wie-

ków stolica coraz większe-

go kraju kwitła i rozrastała

Urządzenia zewnętrzne filara w zbliżeniu.

hit numeru

dy zarówno w kierunku nurtu rze-

ki, jak i bieg ewentualnej fali po-

wodziowej i .

Od czasów schyłku epoki

lodowcowej północno-zachodnia

część płyty tektonicznej, na której

leżą Wyspy Brytyjskie, wynurza

się, gdyż staje się lżejsza z powo-

du topnienia lodowców, za to po-

łudniowo-wschodnia część się

obniża. Oś tego obrotu przebiega

ukośnie, mniej więcej od źródeł

rzeki Severn do ujścia Tyne, czyli

w kierunku północno-wschodnim.

Londyn zapada się, a wezbrania

wody stają się dla ludzi i ich mie-

nia coraz bardziej niebezpieczne.

Pozycje bram bariery,

górna – pozycja otwarta,

NW – niska woda (6 m

nad dnem), czyli poziom

wody w czasie odpływu,

WW – wysoka woda

(15 m nad dnem), czyli

poziom wody w czasie

przypływu, Maks – naj-

wyższy poziom wody, ja-

ki bariera może całkowi-

cie zatrzymać (ok. 20 m

nad dnem), 1953 – po-

ziom fali powodziowej

w 1953 roku, GB – po-

ziom wody w górę rzeki

od bariery, PD – poziom

dna.

Maks

1953

CZYNNIKI KLIMATYCZNE

się i opadania pozio-

mu morza, nawet

o kilka metrów, zwią-

zane z przyciąganiem

mas wodnych przez masy Księży-

ca i Słońca. Najwyższe pływy ob-

serwuje się w chwilach, gdy Księ-

życ i Słońce znajdują się w jednej

linii, po tej samej stronie Ziemi.

Wyżej wymienione czynniki,

choć część z nich nieznaczna czy

nawet ledwo zauważalna, dodają

się do siebie. Jednakże nic złego

nigdy by się nie stało, gdyby nie

pływy na Morzu Północnym oraz

niże atlantyckie. Pływy są to zja-

wiska okresowego podnoszenia

Fala pływu na Morzu Północnym

ma około 500 mil długości, a okres

11 godzin 40 minut, i potrzebuje

12 godzin na pokonanie drogi ze

Szkocji do ujścia Tamizy.

A w Holandii...

zalew Zuider Zee, dzięki czemu

Amsterdam ma dostęp do morza.

Podczas tego kataklizmu zginęło

koło 50 tysięcy ludzi. W 1953 roku

w trakcie burzy trwającej całą do-

bę w Holandii zginęło prawie 2 ty-

siące mieszkańców.

Aby takim tragediom zapo-

biec, w 1957 roku opracowano na-

rodowy projekt Deltawerken

i w jego ramach rozpoczęto zakro-

jone na szeroką skalę działania

mające na celu stworzenie wielu

różnorakich urządzeń, które po-

winny zatrzymywać fale. Tworzo-

no projekty zwykłych grobli, jak

też skomplikowanych ruchomych

zapór wodnych.

cierającymi na nią silnymi

wiatrami i wysokimi falami.

Żywioł nie tylko utrudnia życie

i powoduje straty materialne, ale

nawet radykalnie zmienia linię

brzegowa tego nizinnego kraju.

Najbardziej dokuczliwy jest tak

zwany sztormowy napływ wody

spotykany zwłaszcza na terenach

depresji (położonych poniżej po-

ziomu morza) – kiedy zaczyna się

burza, wiatr wieje w kierunku

brzegu, dociskając do niego wodę

w postaci wysokiej, niecofającej

się fali. Pojawia się różnica ciśnień

pomiędzy okoliczną atmosferą

a strefą przybrzeżną, co dodatko-

wo nasila przenoszenie mas wody

na brzeg.

W czasie sztormu 1287 roku,

wskutek powodzi utworzył się cały

H olendrzy też stale walczą z na-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: