zabawy m.in edukacyjne.pdf

CZĘŚĆ I

Zabawa i gry jako formy pracy w świetlicy szkolnej

Świetlica szkolna jest miejscem, w którym dziecko spędza wiele godzin dziennie. Jest to więc

środowisko, mające znaczący wpływ na kształtowanie się jego osobowości. To tutaj powinny być

zaspokajane takie potrzeby wychowanka, jak poczucie bezpieczeństwa, szacunku i samorealizacji. Tu

właśnie istnieje możliwość stworzenia atmosfery domu rodzinnego, sprzyjającej kształtowaniu,

rozwijaniu i realizacji wszystkich potrzeb dziecka. Uzupełnia ona ponadto funkcje rodziny i nauczycieli

w klasach.

Działalność świetlicy skupia się wokół pięciu dziedzin:

1. wychowania zdrowotnego

2. społeczno – moralnego

3. umysłowego

4. plastyczno – technicznego

5. estetycznego

Wynika z tego, że podstawowymi funkcjami świetlicy są:

a) funkcja opiekuńcza ( czuwanie nad zdrowiem, bezpieczeństwem i prawidłowym rozwojem)

b) profilaktyczna ( zapobiega nieprawidłowościom rozwoju )

c) reedukacyjna ( wyrównywanie braków, korygowaniu wad)

d) kompensacyjna ( wyrównywanie niedoborów środowiska rodzinnego)

Moja działalność w świetlicy opiera się na planie pracy, który tworzę na każdy rok szkolny.

Główne zadania, jakie określone zostały przez grono pedagogiczne świetlicy, skierowane są na:

-kształtowanie postaw społecznych, sprzyjających współdziałaniu, nabywaniu umiejętności współżycia w

grupie i kierowania się ważnymi dla zbiorowości normami i kryteriami postępowania

-organizowanie pomocy w nauce, tworzenie warunków i przyzwyczajanie do samodzielnej pracy

-rozwijanie indywidualnych uzdolnień i zainteresowań

-upowszechnianie zasad kultury - edukacji prozdrowotnej

-kształtowanie świadomości ekologicznej i właściwych postaw wobec środowiska

-budzenie wrażliwości emocjonalnej i świadomości moralnej

-rozwijanie poczucia estetyki

-rozwijanie wyobraźni twórczej, inicjatywy, pomysłowości oraz umiejętności wyrażania ich w dostępnych

formach ekspresji

Treści przekazywane przeze mnie podczas zajęć dostosowane są do możliwości i wieku dzieci.

Różnorodność form pracy w świetlicy daje każdemu wychowankowi możliwość wszechstronnego rozwoju

i korzystania z bazy dydaktycznej, często niedostępnej w warunkach domowych.

Jedną z form pracy, którą często stosuję w świetlicy, jest zabawa. Dzieci bardzo chętnie biorą w

niej udział, bowiem mają możliwość przeniesienia się w świat fantazji. W świecie tym wszyscy są sobie

równi i potrzebni, w zabawie uczestniczy się dobrowolnie i dla przyjemności.

ZABAWY I GRY RUCHOWO - ZRĘCZNOŚCIOWE

Zabawy i gry ruchowo - zręcznościowe wykorzystuję, by zapewnić dziecku aktywny wypoczynek. Po przez

nie wzbogacam doświadczenia uczniów i nawyki ruchowe, którymi będzie posługiwać się podczas

codziennych czynności. Oto niektóre przykłady takich zabaw, które stosuję w świetlicy:

,,Krzesła”

Dzieci chodzą dookoła krzeseł (liczba krzeseł mniejsza od liczby dzieci o 1) w rytmie grającej muzyki. Z

chwilą przerwania melodii wszyscy siadają. To dziecko, które zostało bez miejsca zabiera jedno krzesło i

odchodzi. Zabawa prowadzona jest do momentu pozostania jednego dziecka, któremu udało się zdobyć

ostatnie krzesło.

,,Sałatka owocowa”

Wszystkie dzieci siedzą w kole na krzesłach, jedno stoi w środku. Uczniowie odliczają do trzech. Jedynki

mogą nazywać się „pomarańcze”, dwójki „gruszki”, trójki „winogrona”. Osoba w środku wywołuje

dowolne „owoce”, które muszą zmienić miejsca. Na hasło „sałatka owocowa” wszystkie dzieci zamieniają

się miejscami. Dziecko, które nie zdąży zająć krzesła wywołuje dalej.

,,Żywioły”

Dzieci siedzą na krzesłach w kole, jedno stoi w środku i rzuca piłkę do wybranego kolegi, wywołując jeden z

żywiołów. Dziecko, do którego był skierowany rzut, wymienia zwierzę żyjące w danym żywiole. Kto da

błędną odpowiedź, idzie do środka. Na hasło „ogień” wszyscy zmieniają miejsca, a dziecko, dla którego

zabrakło krzesła pozostaje w środku i prowadzi zabawę.

,,Wiewiórki, orzechy, żołędzie”

Dzieci stoją w kole twarzą do środka w zwartych trójkach, odległych od siebie o 3 kroki. Jedno dziecko stoi

w środku koła. Prawoskrzydłowe w trójce jest wiewiórką, środkowe jest orzeszkiem, lewoskrzydłowe jest

żołędziem. Wolne dziecko w środku wywołuje np.: orzeszki. Wtedy wszystkie dzieci będące orzeszkami

muszą zmienić miejsce, a z zamieszania korzysta to stojące w środku i zajmuje jedno z wolnych miejsc.

Osoba, która pozostała bez miejsca, prowadzi zabawę.

,,Talerz”

Dzieci siedzą w kole na podłodze, a jedno w środku kręci talerzem i wywołuje po imieniu kolegę lub

koleżankę. Zadaniem wywołanego dziecka jest złapanie talerza zanim się zatrzyma. Wywołany kręci dalej

talerz. Kto nie wykaże się refleksem, ten daje fant, którego później musi wykupić.

,,Wolne miejsce”

Dzieci siedzą w kole na krzesłach, jedno stoi w środku (liczba krzeseł większa od liczby siedzących dzieci o

1). Każde dziecko przedstawia głośno nazwę zwierzęcia, które lubi. Dziecko, obok którego jest wolne krzesło

mówi: krzesło po mojej prawej stronie jest wolne, zapraszam na nie kota. Wywołany kot siada na wolne

miejsce, natomiast osoba obok której zwolniło się krzesło musi je przyklepać prawą ręką, zanim zostanie

zajęte przez ucznia ze środka.

GRY I ZABAWY TYPU HARCERSKIEGO

Ten typ zabaw posiada ustalone, dawno wypróbowane wartości kształcące i poznawcze. Obecnie rzadko

stosujemy je w swojej pracy, a są one bardzo dobrym typem zabaw, ponieważ wymagają od zespołu

zdyscyplinowania i współpracy, czego często oczekujemy od naszych pociech.

,,Mocna głowa”

Dwoje dzieci z dwóch grup obraca się z zamkniętymi oczami. Po kilku obrotach zatrzymują się i na prośby

prowadzącego wskazują okno, drzwi, ławki itp. Wygrywa drużyna, która poprawnie wskazywała kierunki.

,,Szukanie zegara”

Na stole leży kilka czapek, pod jedną z nich znajduje się zegarek. Wygrywa ten, kto zorientuje się, usłyszy,

gdzie jest zegarek.

,,Duch”

Dzieci siedzą w ciszy, w kole i z zamkniętymi oczami. Jedno z dzieci chodzi poza kołem, starając się, by go

nikt nie usłyszał. Które z siedzących dzieci usłyszy, że „duch” stoi za nim, podnosi rękę. Jeśli rzeczywiście

miała rację, w nagrodę zostaje „duchem”, jeśli nie, „duch” krąży dalej.

,,Ciuciubabka”

Jedno wybrane dziecko staje na środku sali z zawiązanymi oczami, inne podchodzi i obraca je 4 razy. Gdy

straci orientację, ma za zadanie złapać po omacku jedno dziecko.

,,Kim”

Dzieci obserwują przez minutę kilkanaście przedmiotów, ułożonych na stole. Następnie przedmioty

zasłania się i dzieci (grupy) notują lub wyliczają te, które zapamiętały. Wygrywa dziecko (grupa), które

zapamiętało najwięcej.

„Podchody”

ZABAWY STOLIKOWE

Zabawy stolikowe kształcą takie umiejętności, jak: zdrowa rywalizacja, spostrzeganie,

porównywanie, myślenie, uwaga, pamięć, wzbogacają wiedzę z zakresu różnych dziedzin i doskonalą

zdobyte umiejętności. Najczęściej są to wszelkiego rodzaju gry planszowe, quizy, pchełki, bierki,

liczmany, puzzle itp. W tych grach może brać udział dowolna liczba osób. Często wykorzystuję

zabawy i gry stolikowe, w celu wyciszenia dzieci i skoncentrowania ich na określonej czynności.

powrót

CZĘŚĆ II

Zabawa i gry jako formy pracy w świetlicy szkolnej

Poprzez wprowadzanie zabaw i gier na orientację, dziecko w aktywny sposób przyswaja i utrwala nowe

wiadomości, które są tematycznie związane z hasłami tygodnia, zawartymi w dziale żywego słowa.

Wychowanek ćwiczy w ten sposób pamięć, spostrzegawczość i orientację. Uczestniczenie w tych

ćwiczeniach sprawia dzieciom wiele satysfakcji i wzbogaca, w sposób czynny, zakres ich wiedzy. Oto

przykład takiej zabaw, które cyklicznie wprowadzam w świetlicy:

,,Wyścig rodzin”

Dzieci siedzą na krzesełkach w dwu rzędach (liczba krzeseł jest jednakowa w obu rzędach). Każde

dziecko otrzymuje określoną rolę do odegrania (osoby lub zwierzęcia), podczas odczytywania

opowiadania, dzieci zmieniają swoje miejsca, okrążają swój rząd krzesełek i wracają na miejsce.

ZABAWY I GRY DYDAKTYCZNE

W dziale tym znajdują się zabawy, które spełniają funkcje poznawcze, wychowawcze i kształcące. Służą

one gromadzeniu materiału poznawczego oraz utrwalaniu i operowaniu zdobytymi informacjami. W

uczeniu się za ich pomocą rozwijają się procesy percepcyjno- motoryczne, spostrzegawczość, wyobraźnia,

uwaga, pamięć itd. Wychowawczynie w naszej świetlicy często stosują zabawy i gry dydaktyczne widząc,

że są one środkiem wiodącym do ukształtowania odpowiednich postaw wobec nauki, innych osób oraz

wobec otaczającej rzeczywistości społeczno – przyrodniczej. Przykładami tychże zabaw mogą być różne

zagadki, szarady, rebusy, krzyżówki, łamigłówki, kalambury oraz ćwiczenia umysłowe, oto przykłady:

I. Odpowiedz !

Co leci, mimo że nie posiada skrzydeł? / Gdzie są rzeki bez wody? / Dlaczego bocian stoi na jednej nodze? /

II. Znajdź ukryty wyraz !

Zupa w garnku jest gorąca (paw). / Kapitan rzucił kotwicę do wody (kot). / Ania myje żaluzje (jeż). / Mama

kupiła Uli palto na zimę (lipa). /

Dzisiaj będzie sos na obiad (sosna). / Podróż Ali była udana (róża). / Maciej karmi gołębie (maciejka). / W

tej rzece można złowić leszcze lub liny ( Lublin). / Słońce często chowa się za chmury ( Częstochowa). / Dziś

od rana pada deszcz ( Odra). / Na niebie zawisła ciemna chmura ( Wisła). / Tomek syknął z bólu

( Meksyk). / Wacek łowi raki (Irak). /

III. Zgaduj – zgadula !

Jakie „rzeczki” są w ogrodzie? / Jaką „kawkę” strażak niesie? / Jakie „gody” znajdziesz w lesie? / Jakie

„maki” chowają się w swoich domkach? / Jakie „osy” rosną na palmach? / Jaki „obraz” maluje malarz? /

Jaką „główka” można rozwiązać? / Jaka „szyna” służy do pisania? / Jaki „wóz” rozrzucają rolnicy na

polu? / Jaki „rządek” należy mieć w pokoju? / Jakie „zapominajki” kwitną na niebiesko? / Jaka „kładka”

chroni książkę przed zniszczeniem? / Jaki „lejek” jest do opalania? / Jaki „ ciąg” jeździ po torach? /

IV. Znajdź ukryte nazwy sprzętów sportowych.

Dębowy konar tyle ma sęków, ile gałązek obcięto. / Wiem, że sasanki kwitną wiosną. /

Dzieci lubią bawić się wyrazami, dlatego często proponuję im następujące zadania do wykonania:

utwórz nowe wyrazy z liter zawartych w podanym przykładzie / -podaj nowe wyrazy, w skład których wejdą:

lot (lotnisko, samolot, loteria...),las, tor... /

ułóż zdanie z wyrazami według kodu: k, d, m, l ( Karol dał mamie list ) / dokończ wyrazy: ma- ( mama,

materiał, mapa ...), wy- ( wycieczka, wyraz, wyskok...) / utwórz ciąg dowolnych wyrazów, rozpoczynających

się od ostatniej litery wyrazu poprzedniego ( las- sok- kij – jama) / uzupełnij przysłowia /

przedstaw nam, bez używania słów, to co masz napisane na kartce / ułóż zdania z rozsypanych wyrazów /

podaj hasło „głuchego telefonu”, które składać się będzie najpierw z jednego wyrazu, potem z dwóch, dalej

z trzech... / zagrajmy w,, państwa, miasta” /

Kolejną grupę zabaw stanowią te, które rozwijają wyobraźnię i ćwiczą pamięć:

ZABAWY I GRY NA ORIENTACJĘ I SPOSTRZEGAWCZOŚĆ

powiedz, co znalazłeś w pudle?- dziecko wkłada rękę do zamkniętego pudełka i dotyka przedmiotów, które

się tam znajdują; na podstawie dotyku ma określić, co to jest / odgadnij, o czym mówimy?- uczeń może

zadać 10 pytań o przedmiot, a grupa odpowiada tylko „tak” lub „nie” / znajdź ukryty przedmiot ! – grupa

naprowadza dziecko, mówiąc „ciepło”, gdy się zbliża do przedmiotu, a „zimno”, gdy się oddala / dzieci

siedzą w kole i obserwują się wzajemnie, starają się zapamiętać, gdzie kto siedzi; jedno z dzieci wychodzi z

sali, a po powrocie ma wskazać, kto zmienił miejsce ( w drugiej wersji zabawy dzieci obserwują swoje

ubrania, do odgadnięcia jest kwestia, kto z kim zamienił się ubraniem) /

ZABAWY TOWARZYSKIE

Zabawy te służą aktywnemu odpoczynkowi dziecka, dostarczają radości, zadowolenia, kształcą i wychowują.

Ponadto utrwalają koleżeństwo i przyjaźń.

,,Bum”

Dzieci siedzą w kole i odliczają kolejno. Każda osoba, na którą wypadnie liczba będąca wielokrotnością 5

ma powiedzieć bum ( jeden, dwa, trzy, cztery, bum, sześć, siedem, osiem, dziewięć, bum, jedenaście......). Gra

toczy się do 50, potem następuje zmiana liczb: bum mówimy zamiast wielokrotności np.: 4. Uczeń, który

pomyli się, daje fant.

,,Perskie oko”

Dzieci dobierają się parami. Biorą krzesło, jedno dziecko siada, a drugie staje za nim. Jeden uczeń bez pary

staje za pustym krzesłem i puszcza oko do wybranej, siedzącej osoby. Ta zauważywszy, powinna szybko

wstać i zająć krzesło osoby puszczającej oko. Osoba stojąca powinna udaremnić ucieczkę swojego partnera i

w nagrodę zająć jego miejsce na krześle. Natomiast jeśli nie uda się jej przytrzymać partnera, który zdąży

uciec, to ona dalej puszczo oko. Gdy nie uda się komuś zwabić partnera na swoje wolne krzesło, należy dalej

puszczać „perskie oczka”.

,,Ludzie do ludzi”

Dzieci stoją w parach. Jedno dziecko prowadzące wydaje komendy: nos do nosa, kolano do kolana, ręka do

ramienia, łokieć do łokcia...Wszyscy wykonują polecenia do momentu, gdy padnie hasło: ludzie do ludzi.

Wtedy uczestnicy zmieniają pary. Kto nie znajdzie partnera, ten prowadzi zabawę, podając kolejne hasła.

,,Zajączki”

Uczestnicy siedzą w kręgu. Począwszy od osoby prowadzącej, wszyscy odliczają kolejno. Prowadzący,

przykładając dłonie do głowy i machając nimi (robi zajączka), mówi:,, zajączek numer jeden wzywa zajączka

numer np.: osiem”. Wywołany zajączek kiwa swoimi „uszami” i woła następnego zajączka, wypowiadając

te same słowa. Zajączki sąsiadujące z tymi, które machają „uszkami”, muszą też machać tym „uchem”,

którym sąsiadują z wywołanym.

powrót

CZĘŚĆ III

Istotnym momentem w rozwijaniu mowy uczniów jest praca nad żywym słowem, nad doskonaleniem

wymowy pod względem wyrazistości, barwy i siły głosu. W czasie pracy nad tekstem, na zajęciach koła

teatralnego, muszę pamiętać o pięknej dykcji, nie powinnam dopuszczać do monotonii głosu. Nieocenioną

rolę odgrywa tu taśma magnetofonowa z dobrze nagranym tekstem. Jest ona wzorem poprawnego

mówienia. Oto kilka przykładów ćwiczeń dykcyjnych, które stosuję podczas pracy z dziećmi, ,,małymi

aktorami”:

Język to tancerz jest nad tancerze, tańczy łamańce w każdej literze.

Wiotki jak trzcina płata figielki, czasem ukłuje żądłem igiełki, prycha, wiruje, pruje i warczy, długi,

wypukły, wklęsły, rozwarty.

To w górę skacze, powrotem spada, jak zręczny szermierz, co szpadą włada, jak sztukmistrz biegły,

Zabawa i gry jako formy pracy w świetlicy szkolnej

ZABAWY I GRY DYKCYJNE

linoskok śmiały.

Tak ten języczek koniuszczkiem małym wywija, cofa, skręca, zawraca, zadaje cięcie, drga i kołata, rzeźbi,

maluje ten szczegół boski,

co nosi nazwę małej spółgłoski.

BA BE BI BO BU BY --- CA / DA / FA / GA / HA / JA / KA / LA / ŁA / MA / NA / PA / RA /

S.A. / TA / WA / ZA / ŻA / DZA / DŻA / SZA / CZA / SZCZA

Nie pieprz Piotrze wieprza pieprzem, bo przepieprzysz Piotrze wieprza. / Przyleciały trzy pstre

przepiórzyce przez trzy pstre kamienice. /

Nie marszcz czoła. / Trzech Czechów milczy mil trzy. / Włóż płaszcz w deszcz. / Trzech Czechów milczy mil

trzy. / Włóż płaszcz w deszcz./

Trzech Czechów szło ze Szczebrzeszyna do Szczecina. /

wat wet wit wot wut wyt --- bat / tas / dag / waź / bak / sat / kat / gaz / tak / łał

papka babka / tytus dydona / kukułka gagatek / rabarbar rarytas / saz zez / chochoł honor / szaszłyk żarzyć

/ żerdka furtka /

szarańcza pomarańcza / ceń cień / szerszeń żańszeń / łyżka piołunu / trzy cytrzystki / frak wrak / bal bał /

Tyfus Szprotek /

trzask gromu / kaczka dziwaczka / szuwaks szmaja /

dża dże dżi dżo dżu dży --- czma / dżwa / drzwa / wska / grma / hac / kszta / lra / łah / mam / psza /

rla / strza / ar / TPA/ wrza / żga / zrza / dzba

zapłać należność dentystce / aleś się rozsierdził / dla ciągu następstw / dwa zacietrzewione cietrzewie /

groch wre pod pokrywką /

szybszy niż strzała / Jola lojalna, Jola nielojalna / chrząszcz trzcinowy / łżesz łajdaku / grzebień zęby

szczerzy / zza zakręty alejki /

serce w tabakierce /

jest ta jest jest te jest ti jest tu jest ty --- jak kta jak kte jak kti jak kto jak ktu jak kty

futra furta / kadra garda / berła perła / czy cztery czy trzy mam, nie wytrzymam / cześć trzeszcz / wietrz

rzecz / czy trzy Czeszki czy / trzech Czechów / szczygła strzygła / piszcz mistrz / piszczał wystrzał /

poczmistrz z Tczewa / przemiał pszenicy na żarnach /dawniej jedno /

walka z najeźdźcą / w mistrzowskim płaszczu / wpadł ptak w dół / małpie ogony bez małp / uciec z zamku /

mutry bez śrub / zrzuciwszy płaszcze / klucze bez zamków /

10.

Chociaż żuczek rzecz malutka, mnie urzeka życie żuczka. Czy w Przysusze czy też w Pszczynie, życie żuczka

rześko płynie. Byczo mu jest i przytulnie, w przedwiosenny czas szczególnie. Szepce w żytku lub pszeniczce,

śliczne rzeczy swej księżniczce. Wtaszcza jej na przykład z dali maku wór na sznur korali. Albo rzuca

gestem szczodrym pod jej nóżki chabrem modrym. Żuczku, żuczku, co chcesz za to, być ewentualnie tatą?

Z tego wielka jest nauczka, choć sam żuczek, rzecz malutka.

11.

cacz cecz cicz cocz cucz cycz / bza / brza / drwa / fsa / gda / krza / rła / mna / kra/ ra ra ra / re re re / ri ri

12.

Od łyczka do rzemyczka, od rzemyczka do koziczka, od koziczka do koniczka a z koniczka - szubieniczka.

13.

Stół z powyłamywanymi nogami. / Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego. / Pełny

nocnik pełnomocnika. / Czarna krowa w kropki bordo żarła trawę, kręcąc mordą. / W czasie suszy szos

sucha. / Sasza suszy szare szorty. / Wsiadł do pętli tramwajowej. /

Dąb ławka dębowa, ząb proteza zębowa. / Wyłuszczarnia szyszek. / Ranek świta i króla już świt wita. / I po

cóż to zadęcie, panie eksprezydencie. / Nie każda prosta krzywej sprosta.

14.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: