WYKŁAD 5, 24.11.2010
TOPOGRAFIA TRADYCYJNA – topografia a geomatyka; topografia tradycyjna; orientacja w terenie, treść mapy topograficznej, pomiary na mapie topograficznej.
TOPOGRAFIA, GEODEZJA I GEOMATYKA
Topografia
- dział łączący geodezję i kartografię zajmujący się wykorzystywaniem pomiarów szczegółów sytuacyjnych i rzeźby terenu w celu sporządzania map topograficznych
- zespół cech zewnętrznych terenu mogących podlegać pomiarom geodezyjnym (rzeźba terenu i szczegóły sytuacyjne)
Geodezja
Nauka o pomiarach Ziemi, wykorzystywanych w celu:
- wyznaczania kształtu i wymiarów jej części lub całości, (geodezja wyższa)
- sporządzania planów i map geodezyjnych oraz zastosowania do prac inżynierskich i gospodarczych (geodezja niższa)
Geomatyka – ogół działań naukowo-technicznych mających na celu: pozyskiwanie, porządkowanie, zarządzanie, planowanie, projektowanie, przechowywanie oraz prezentację informacji o obiektach przestrzennych znajdujących się na Ziemi (Kavanagh, 2003)
(Zapis danych geograficznych w standardach informatycznych – bmg)
Podstawowe pojęcia w topografii
Szczegóły sytuacyjne – obiekty punktowe, liniowe i powierzchniowe w terenie, których położenie można przedstawić w skali mapy jako obiekty graficzne, np. drogi, zabudowa, las, pomnik, kaplica
Rzeźba terenu - całokształt nierówności na pow. Ziemi
Pomiary topograficzne noszą nazwę zdjęć topograficznych
Zdjęcia topograficzne wykonywane SA metodami bezpośrednimi w terenie lub pośrednimi na podstawie zdjęć lotniczych (fotogrametria)
Mapy topograficzne – szczegółowe przedstawienia terenu w skalach od 1:10 000 do 1:200 000
Róża kierunków.
Podziałka liniowa – graficzne przedstawienie odległości (graficzny obraz skali , dzięki niej możemy dokonywać szybkiego podziały na mapie)
Podziałka kątów nachylenia:
Podziałką kątów nachylenia (spadku) nazywany specjalny diagram umieszczony na południowym marginesie mapy. Cyfry opisane przy poziomej podstawie określają wielość nachylenia w stopniach. Linie pionowe oznaczają odstępy między sąsiednimi warstwicami. Podziałkę kątów nachylenia skonstruowano w formie diagramu umożliwiającego interpolację wartości pośrednich. Na mapach przedstawiony jest diagram do podwójnej wysokości warstwowej; jeden dotyczy wysokości między warstwicami zasadniczymi, drugi - wysokości między warstwicami pogrubionymi. Ma to miejsce wtedy, gdy warstwice przebiegają bardzo gęsto. Sposób określenia nachylenia (spadku) stoku pokazuje rysunek. Cyrklem lub paskiem papieru mierzy się odległość między dwiema warstwicami zasadniczymi (lub pogrubionymi). Odcinek ten przykłada się do odpowiedniej linii prostopadłej na diagramie i odczytuje wartość nachylenia stoku (na rysunku odcinek AB=1o40', CD=8o50'
Sposób wykonywania profilu terenu
1. Wykreślić na mapie linie profilu (np. Łącząca punkty triangulacyjne 414,5 i 498,1)
2. Na linii tej osi zaznaczyć punkty przecięcia się linii profilu z punktami wysokościowymi i warstwicami oraz zaznaczyć punkty i wysokości w miejscach załamania profilu na grzbietach iu ciekach.
3. Do linii profilu przyłożyć pasek papieru i przenieść na niego punkty przecięcia się linii profilu z liniami wysokościowymi i warstwicami, odpowiednio opisując ich wysokość.
4. Na podstawie profilu przenieść z paska papieru punkty profilu z wysokościami,.
5. W punktach profilu wstawić prostopadłe-rzędne i wyznaczyć na nich punkty końcowe ustalając wysokości rzędnych w wybranej skali pionowej.
6. …
Geometryczne:
1. Orientowanie mapy wg przedmiotów liniowych
Jeżeli nasze miejsce stania znajduje się na przedmiocie terenowym liniowym (np. na torze kolejowym, drodze, itp.) przykładamy na mapie do znaku tego przedmiotu linijkę i obracamy w poziomie mapę, dopóki kierunek danego przedmiotu nie pokryje się z jego linią w terenie. Należy przy tym uważać, aby położenie sąsiednich przedmiotów względem linii odpowiadało ich położeniu w terenie. W przeciwnym razie orientacja może być odwrócona o 180o. Jako linia terenowa może też być wykorzystana linia łącząca w myśli dwa przedmioty terenowe.
2. Orientowanie mapy wg przedmiotów terenowych i form rzeźby terenu
Jeżeli na mapie znane jest położenie miejsca stania (na rysunku - most), to do linii orientacyjnej łączącej nasze stanowisko z dowolnym przedmiotem terenowym lub formą rzeźby terenu (na rysunku - kominem, wzgórzem) przykładamy linijkę i obracamy w poziomie mapę, dopóki linia orientowania na mapie nie pokryje się z linią orientowania w terenie. Zorientowanie sprawdzamy według innego jeszcze przedmiotu terenowego (formy rzeźby terenu lub linii).
3. Określenie własnego miejsca stania wg pobliskich punktów orientacyjnych za pomocą szacunku
Wybieramy punkty leżące w najbliższym otoczeniu:
I. Orientujemy mapę (np. przy pomocy busoli)
II. Wybieramy w najbliższej okolicy 2 lub 3 punkty orientacyjne znajdujące się także na mapie.
III. Określamy odległość tych punktów szacunkowo lub pomiarem przybliżonym - krokami.
IV. Na mapie rysujemy linie kierunków na punkty orientacyjne według celowych.
V. Na wyrysowanych kierunkach odkładamy pomierzone (oszacowane) odległości.
VI. Otrzymany punkt jest naszym miejscem stania. Wskutek niedokładności pomiaru, zarówno kątów jak i odległości, może powstać tzw. trójkąt błędów. Miejsce stania znajdzie się w środku ciężkości tego trójkąta. W terenie falistym lub górzystym, położenie miejsca stania można uściślić według położenia formy rzeźby terenu (wzgórza, góry), na której miejsce stania się znajduje.
4. Określenie własnego miejsca stania wcięcia w bok (na jeden punkt)
Stanowisko nasze znajduje się na liniowym przedmiocie terenowym (drodze, potoku, grzbiecie).
I. Mapę należy zorientować.
II. Na kierunku wybiegającym w przybliżeniu pod kątem prostym z liniowego przedmiotu terenowego wyszukujemy w terenie przedmiot (punkt orientacyjny), który można też zidentyfikować na mapie.
III. Nie poruszając mapy, wykreślamy prostą (kierunek) przez punkt orientacyjny celując na przedmiot w terenie. Punkt przecięcia się prostej z liniowym przedmiotem terenowym jest naszym miejscem stania.
IV. Dla kontroli celujemy dodatkowo na inny punkt orientacyjny.
Istota orientacji topograficznej
Przez orientację topograficzna rozumiemy porównanie terenu z mapą, tj. dokładne zidentyfikowanie przedmiotów terenowych oraz form rzeźby terenu, które są widoczne w terenie, z ich oznaczenia na mapie.
Określenie skali mapy:
- wg godła mapy
- wg siatki kilometrowej
- wg długości minuty szerokości geograficznej
gienia-1709