Chemia-Nagrody Nobla.pdf

Nagrody nobla w dziedzinie chemii

”Nagrody Nobla”

Ustanowił je szwedzki wynalazca, chemik i przemysłowiec Alfred Bernhard Nobel (1833-

1896), przeznaczając na nie testamentem prawie caly swój majątek. Nobel opracował

również metody otrzymywania dynamitu i innych środków wybuchowych.

Nagrody Nobla - i w fizycie i w chemii - przyznaje się co roku tym, którzy wnieśli

największy wkład w rozwój tych nauk. Po raz pierwszy Nagrody Nobla (było ich pięć, a

teraz jest ich już sześć) przyznano w roku 1901. W fizyce Nagrody Nobla otrzymali m.in.:

w 1903 roku polacy: Piotr Curie i Maria Skłodowska-Curie * oraz francuz Henri Becquerel

za swoje cięzkie prace nad radioaktywnością. W 1921 r. Albert Einstein za badanie

zjawiska fotoelektryczności, a w roku 1922 Niels Bohr za odkrycie budowy atomu. W

Chemii Nagrodę Nobla w 1935 roku otrzymali Fryderyk i Irena Joliot-Curie (francuzi) za

badania nad sztuczną radioaktywnością.

Tryb przyznawania Nagród Nobla nie zmienił się od 1901 roku. Laureaci są wybierani

spośród osób zgłoszonych do 1 lutego każdego roku. Ich nazwiska ujawniane są w

październiku, a wręczenie nagród następuje 10 grudnia. W tym roku spośród 225

żyjących laureatów Nagrody Nobla z wszystkich dyscyplin, 162 uczestniczyło w

ceremonii wręczania nagród w Sztokholmie i 30 w Oslo, podczas wręczania Pokojowych

Nagród Nobla.

Oto ostatnie 5 lat wręczeń nagród:

1995 - Paul Crutzen (Holandia), Mario Molina (USA, Meksyk) i F. Sherwood Rowland

(USA)

- Określenie mechanizmów tworzenia i rozpadu ozonu w atmosferze ziemskiej.

1996 - Robert Curl (USA), Richard Smalley (USA) i Sir Harold Kroto (W. Brytania)

- Badanie fulerenów.

1997 - Paul Boyer (USA), John Walker (W. Brytania) i Jens Skou (Dania)

- Wyjaśnienie wytwarzania w komórkach podstawowego nosnika energii - ATP,

- Odkrycie enzymu transportującego na poziomie komórkowym jony sodu

i potasu.

1998 - Walter Kohn (USA) i John Pople (W. Brytania)

- Wkład w rozwój metod matematycznych w chemii kwantowej.

1999 - Ahmed Zewail (Egipt)

- Brak danych.

2000 - Alan Heegel (USA), Alan MacDiarmid (USA) i Hideki Shirakawa (Japonia)

- Brak danych.

W 2001 roku przypada stulecie pierwszej uroczystości wręczenia Nagród Nobla. Jak co

roku nagrody zostały wręczone 10 grudnia w Sztokholmie w rocznicę śmierci Alfreda

Nobla. W tym roku noblistami z dziedziny chemii dostał William S. Knowls (USA), Barry

Sharpless (USA) i

Ryoji Noyori (Japonia) za przełomowe odkrycia w produkcji leków oraz ich

skuteczne i bezpieczne stosowanie.

* - Maria Skłodowska-Curie (1867-1934) była fizykiem i chemikiem, wielką uczoną

pracującą we Francji. To ona była współodkrywczynią polonu i radu i współtwórczynią

nauki o promieniotwórczości. Przyczyniła się do rozwoju badań nad promieniowaniem w

Polsce. Otrzymała 2 Nagrody Nobla (fizyka i chemia).