9) Amyloidoza – patogeneza i metody diagnostyczne
Amyloidoza – patologiczne odkładanie się pozakomórkowych złogów patologicznie nierozpuszczalnych białek włókienkowych w jednym narządzie lub tkance.
Zidentyfikowano prekursory 2 głównych białek amyloidu, ale niektóre aspekty ich pochodzenia nie są do końca jasne. Prawdopodobnie w układowej skrobiawicy reaktywnej długotrwała reakcja zapalna oraz uszkodzenie tkanki prowadzą do podwyższonych poziomów SAA (serum amyloid-associated). SAA jest wytwarzane w komórkach wątroby pod wpływem IL-6 i IL-1. Wzrost produkcji SAA jest niewystarczający do odkładania się amyloidu. Podwyższone stężenia osoczowego SAA są częste w stanach zapalnych ale w większośći przypadków nie prowadzą do skrobiawicy. Zakłada się, że SAA jest prawidłowo degradowane do rozpuszczalnych produktów końcowych przez enzymy pochodzące z monocytów. Osoby, u których rozwija się skrobiawica mają defekt enzymatyczny powodujący niecałkowite rozfragmentowanie SAA, powstają rozpuszczalne cząsteczki AA (amyloid associated).
Metody diagnostyczne wyśle Grzesiu J
Badanie przyżyciowe:
Próba Benholda – próba kliniczna z czerwienią Kongo. Barwnik wstrzykuje się dożylnie. Łączy się on z amyloidem i w razie dużej ilości mas skrobiowatych jest uwalniany powoli i przez dłuższy czas wydalany z moczem. Jeśli amyloidu nie ma lub gdy jest go niewiele, czerwień Kongo jest wydalana z moczem w krótszym czasie. Obecnie metoda ta nie jest stosowana.
Preparat histologiczny + barwienie: w preparatach histologicznych amyloid wykrywa się czerwienią Kongo, albo barwieniem błękitem metylenowym lub błękitem toluidyny w celu ujawnienia metachromazji (barwa czerwono-buraczkowa zamiast niebieskiej), albo też empirycznie czerwienią Saturna.
Wycinki do celów diagnostycznych pobiera się z błony śluzowej dziąseł i odbytnicy. Trzeba wykonać barwienia swoiste.
Obecnie uznanie zyskuje badanie aspiratów tłuszczu z powłok brzucha, które następnie barwi się czerwienią Kongo. Jest to metoda prosta o niskim ryzyku.
W przypadkach podejrzanych o skrobiawicę AL powinno się wykonać elektroforezę i immunoelektroforezę.
Badanie sekcyjne:
Narządy zmienione są powiększone i cięższe niż w normie, dość twarde, na przekroju suche, o tłustym połysku, plastyczne.
Pyt. 22
a) anaplazja – skrajny wyraz niezdolności do różnicowania, zachowana zdolność do wzrostu, zaburzone dojrzewanie; jest charakterystyczną cechą złośliwości; występuje np. w nowotworach złośliwych; polega na pojawieniu się populacji komórek niewykazujących cech zróżnicowania właściwych dla ich macierzy; komórki anaplastyczne wykazują wyraźny pleomorfizm (różnice w wielkości i kształcie), posiadają duże i silnie hiperchromatyczne jądra, stosunek jądrowo-cytoplazmatyczny może osiągać wskaźnik 1:1, mogą powstawać komórki olbrzymie, które są wyraźnie większe niż otaczające je prawidłowe komórki i mogą mieć jedno olbrzymie jądro albo kilka jąder, jądra anaplastyczne są zróżnicowane pod względem wielkości i kształtu, chromatyna jest gruboziarnista i zbita, a jąderka mogą być znacznych rozmiarów, mitozy są często bardzo liczne i wyraźnie atypowe
b) atypia - zespół nieprawidłowych cech w budowie komórek; dotyczy zwłaszcza ale nie tylko komórek nowotworowych; stopień nasilenia atypii jest czynnikiem prognostycznym przebiegu choroby; nieprawidłowości budowy komórek atypowych:
- powiększenie się komórek (macrocytosis)
- zmiana kształtu komórek (heterocytosis)
- powiększenie się jądra ze zmianą proporcji wskaźnika jądrowo-cytoplazmatycznego na rzecz jądra (macronucleosis)
- nadbarwliwość jądra wskutek zwiększania się ilości chromatyny (liczby chromosomów) (hyperchromatosis)
- jednoczesne powiększenie się i nadbarwliwość jądra (hypernucleosis)
- jednoczesna nieregularność kształtu i nadbarwliwość jądra (heteronucleosis)
- zwiększona liczba jąder w komórce (polynucleosis)
- wydatniejsze jąderko lub większa liczba jąderek w jądrze (hypernucleolosis, polynucleolosis)
- nieprawidłowe figury podziału
- gromadzenie się chromatyny w postaci grudek w karioplazmie albo tworzenie przez chromatynę warstewki pod błoną jądrową (marginacja)
- kanibalizm – wchłanianie jednej komórki nowotworowej przez drugą
- w całym utkaniu niejednolitość obrazu komórek (anisocytosis, anisokariosis)
Pdpkt: c,d,e – w opracowaniu Kasi
lubernat