Rozdział 4 - reszta.pdf - Logistyka - ulia.meow

Barbara Kozuch - Nauka o organizac;i

Cykl dzialania zorganizowanego zmodyfikowal J. Zieleniewski, podkreslajac

w dwóch etapach dzialania zbiorowe. Okreslone przez tego autora fazy oddaja naste-

pujace sformulowania (Zieleniewski 1975, s. 203):

1) "Uswiadomienie sobie (i w przypadku dzialania zbiorowego - uswiadomienie przez

kierownictwo czlonkom zespolu) rzeczywistych celów dzialania

i ich wzajemnego

da dazy do osiagniecia szczególowego celu i które to czesci utrzymuja sie dzieki wza-

jemnym powiazaniom, przystosowujac sie jednoczesnie do srodowiska zewnetrzne-

go i przez to utrzymujac stan wzajemnego powiazania czesci. Wedlug A. Etzioniego,

organizacje to jednostki spoleczne lub grupy ludzi, rozmyslnie tworzone i przeksztal-

cane dla realizacji okreslonych celów. Zatem organizacja w znaczeniu rzeczowym to

rezultat organizowania.

stosunku.

2) PlmlOwanie dzialania, czyli obmyslanie srodków i sposobów dzialmlia, dosto-

W "kole p,ilieolog","ej definieje o,g,ni,acji maja ehamk[c' ,dowo'eiowy, ,t

gdyz cel lub cele sa z góry okreslone, a tworzenie organizacji ma umozliwic realiza- !~

eje "lo;ony' h ,dów. Cde do[c'minuja takze ,"okwe ocg,ni,acii i kienmekjej d,i,· 5fJ

lan. Omawiana interpretacja nic zwraca uwagi na obustronnosc relacji miedzy calo- '.....Q

scia a tworzacymi ja czesciami, gdyz niedostatecznic akcentuje fakt, ze nie tylko cze- . (1

sci powinny przyczyniac sie do powodzenia calosci, ale tez calosc powinna przyczy- ~

niac ,i, do powod,enia """,h elementów, "yli dla i>lnienia i ,o,wojo o'ganizacji (;?

ni"bedn, jC't w"jemno" 'wiadmó i ko"y'" ("w. tcoda ,ówn"w,gi o,ganiwqj· -.fi

n,jl. C"ha ,ha"ktery,ty"na ,Aoly p"benlogi"n,j jC't oi,wY''''''·aja'' "jma· C::

wanie sie innymi aspektami zarzadzania niz organizowanie

to-

ku dzialan.

3) Po::.yskanie i ro::.mieszczenie zasobów potr~,ebnych do wykonania plmUl, a gdyby

ich pozyskanie (wbrew planowi) okazalo sie nienzo~liwe, dzialanie uboc::.ne zmie-

rzajace do takiego przeksztalcenia wewnetrznycII i zewnetrznyclz wantnków dziala-

nia glównego, aby glówny cel mógl byc osiagniety za pomoca zasobów bedacych

do dyspozycji (pozyskiwanie zasobów I1zo~na scharakteryzowac' równie~ jako orga-

nizowanie w znaczeniu statycznym).

4) Realizowanie plmlu; im bardziej jest udoskonalona stntklllra orgwzizacyjna, tym

banl::.iej powodzenie calego procesu ::.ale~yod doskonalosci realizacji ws::.ystkich,

clzoc'bv pozomie drobnych s::.c::.ególó\\·planu.

5) Kontrola reali::.acji, polegajaca IW porównaniu reali::.acji ::. odpowie/iIlimi w::.orami

i wyciagnieciu::. tego porówllilllia \\'Iliosków na pr::.ys::.lo.<c."

(Agryris 1965).

Rozwój nauki organizacji doprowadzil do wyodrebnienia nurtu systemowego,

w któ['v'm organizacje traktowane sa jako pewna klasa systemów, tj. wyodn;bnionych

z otoczenia wzgl\dnie autonomicznych calosci, posiadajacych wewnetrzne powiaza-

nia i sprz\zenia, a co za tym idzie, opisywanych przy uzyciu aparatury poj\ciowej

ogólnej teorii systemów i cybernetyki.

Definicji systemu jest bardzo wiele: jedni autorzy twierdza, ze ponad sto, inni, ze

Atrybutowe znaczenie zostalo przyj\te przez 1. Zieleniewskiego, który wyprowa-

dzajac okreslenie organizacji z definicji T. Kotarbinskiego uwaza!, ze jest to "pe\\'iell

s::.czególzlv rod::.aj stosunków c::.e.<cdo siebie i do ::.lo~onej ::. niclz calo.<ci; slOswlek lelI po-

lega IW tym, i~ c::.p'ci \vspólpr::,yc::'Ylliaja sie do pO\\'Od::.elziacalo.<ci" (Zieleniewski 1976,

s. 50). Interpretacja ta podkresla cechy zlozonej calosci, inaczej cechy rzeczy, jej atry-

buty, w tym przypadku "szczególny rodzaj stosunków". Organizacja w ujeciu atrybu-

towym jest rezultatem zorganizowania, a sposób wzajemnego powiazania jej cz\sci ze

soba i z caloscia odzwierciedlony jest 1'1i strukturze organizacyjnej.

Przypisywanie organizacji znaczenia rzeczowego mozna odnalezc w nast\Pujacej

definicji: organizacja to "pewien rod::.ajcalosci ze w::.gledu na stosunek do niej \\'lasll.\'cll

elenzell/Ów, //liil/zowicie taka calo.<c, której ws::.vstkie skladniki wspólpr::.yc::.yniaja sie

do pOlt'odzeflia calo.<ci" (Kotarbinski 1965, s. 75). Warto dodac, ze 1. Zieleniewski za-

miast poj\cia organizacja w znaczeniu rzeczowym stosuje termin "rzecz zorganizo-

wana" (Zieleniewski 1976, s. 51). Innymi przykladami rozpatrywania poj\cia Ol'gani-

zacja w uj\ciu rzeczowym sa definicje Ch. Agryrisa oraz A. Etzioniego (Agryris 1965;

Etzioni 1964). Pierwsza z nich ujmuje organizacj\ jako wielosc cz\sci, z których kaz-

jeszcze wi\cej. Za jedna z najbardziej znanych uwaza si~ dcfinicj\ R.L. Ackoffa. We-

dlug niej system to zestaw skladników, mi\dzy którymi zachodza wzajemne stosunki,

a kazdy skladnik jest bezposrednio lub posrednio polaczony z kazdym innym (Ac-

koff 1973). Systemy mozna podzielic na konkretne i abstrakcyjne. Warunkiem zalicze-

nia do systemów konkretnych jest wyst\powanie w nim co najmniej dwóch skladników

bedacych przedmiotami istniejacymi fizycznie, czyli rzeczami, np. maszyna. W sklad

systemów abstrakcyjnych natomiast wchodza tylko pojecia, np. teoria naukowa.

Charakterystyczna cecha systemu (Agryris 1965: Mynarski 1979) jest jego wyod-

rebnienie z otoczenia. Otoczenie systemu tworza elementy niewchodzace w jego

sklad, ale z nim powiazane. Innymi slowy, chodzi nie o wszystkie elementy zewn~trz-

ne systemu, lecz te, które oddzialuja na niego lub na które system oddzialuje. Drogi

i sposoby oddzialywania

na system to wejscia systemu, zas oddzialywanie systemu

'"V'N'-N.I:I r Il '.,VII.PI

IN'""vv.CEOE\NU.

Najkrócej rzecz ujmujac, na organizacje mozna patrzec, jak na proces, sposób i re-

zultat organizowania.

sowanych zarówno do celów, jak i do wanmków; albo inaczej: organizowanie

ii' r~ 82 ~:."kO

na otoczenie to jego wyjscia. Majac na uwadze relacje systemu z jego otoczeniem,

mozna wyróznic systemy otwarte, majace wejscia i wyjscia oraz wspóldzialajace

z otoczeniem poprzez wymiane materii, energii, informacji, a takze systemy zamknie-

te, izolowane od elementów zewnetrznych,

oo'go"'",;1

liczba sprzezen miedzy jego elementami, czyli jest to systeIll () liu,hil' "Pl/,;/lll /I I

System zlozony posiada wieksza liczbe sprzezen niz system prosty, ale nieplI.elu;!,/;\

jaca wielkosci n (n-l). Z kolei system szczególnie zlozony to taki, który ma IiClI>~'

sprzezen nie mniejsza niz n (n-l).

Z definicji systemu jako zbioru elementów wzajemnie na siebie oddzialuj<lcych

i tworzacych okreslona strukture wynika, ze systemy nie sa zwykla suma elemen-

tów, lecz tworza nowa jakosc. W tym kontekscie mówi sie o zjawisku synergii lub

efekcie synergetycznym, inaczej organizacyjnym, który stanowi róznice miedzy rc-

zultatem funkcjonowania organizacji a suma rezultatów indywidualnych ludzi. Uje-

cie to jest odmienne od zalozenia klasycznej filozofii kartezjanskiej, traktujacej ca·

losc jako sume czesci. W analizie systemów bowiem stosuje sie holistyczny (calI)

sciowy) punkt widzenia i rozpatruje sie podsystemy tylko w powiazaniu z systl'ml'llI,

a systemy w kontekscie ich otocz\nia oraz sposobu uporzadkowania

bedace tylko pod wplywem oddzialywania

elementów tego samego systemu.

Materia, energia i informacja sa przetwarzane

wewnatrz systemów, czyli zachodzi

w nich proces transformacji,

co mozna wyrazic nastepujaco:

WEJSCIE

••. TRANSFORMACJA

•. WYJSCIE

Inna wazna cecha systemów jest uporzadkowanie elementów, inaczej struktura

systemu. Wykorzystywane jest przy tym pojecie entropii, czyli miary nieuporzadkowa-

nia. W systemach zamknietych, podlegajacych drugiej zasadzie termodynamiki i stad

czasami nazywanych termodynamicznymi, \V)'stepuje naturalne dazenie do jednorod-

nosci, prowadzace - przy braku interwencji z zewnatrz - do zanikania struktury wy-

razajacej uporzadkowanie elementów i rozkladu sil w polu ukladu. Przykladem takie-

go procesu moze byc rozladowanie akumulatora.

Systemy otwarte, dzieki wspóldzialaniu z otoczeniem, sa w stanie osiagac wzrost

uporzadkowania, czyli entropie negatywna. Systemy te maja zdolnosc do utrzymywa-

nia stanu entropii - systemy zorganizowane - i do jej zmniejszania - systemy samoor-

ganizujace sie. a takze do eliminowania wplywu zaklócen prowadz<1cych do zmiany

systemu i przez to pozv,;alajacych na utrzymywanie stanu równowagi. Mozna zatem

mówic o stabilnosci systemu, co róvmiez wiaze sie z procesami regulacji opartymi

na zasadzie sprzezenia zwrotnego, czyli polaczenia dwóch elementów, powodujace-

go, ze stan jednego z nich wplywa na stan drugiego i odwrotnie. Proces samoregula-

cji, umozliwiajacy

i wzajclIlIll"',o

oddzialywania

podsystemów.

Organizacja w ujeciu systemowym to konkretny otwarty system spoleczno·tcl'h

niczny ukierunkowany na uswiadomione i sformulowane cele dzialania oraz majql'\'

okreslony sposób uporzadkowania. Organizacja jest systemem konkretnym, gdyz w ki

sklad wchodza co najmniej dwa elementy bedace rzeczami. Organizacja wchodzi

w interakcje z otoczeniem, wiec jej cecha jest otwartosc. Wlasciwoscia organizacji jest

polaczenie zasobów ludzkich oraz rzeczov<)'ch (technicznych) i dlatego jest ona okre-

slana jako system spoleczno-techniczny,

a czasem, w celu wyeksponowania

roli czyn-

nika ludzkiego, nazywana jest systemem spolecznym.

utrzymanie stanu równov,;agi systemu, nosi miano homeostazy.

,......

----

Podejscie systemowe do organizacji pozwala na wykorzystanie ogólnej teorii sys-

temÓw do zrozumienia istoty organizacji, poznania ich cech wspólnych dla wszyst·

kich systemów. Podejscie systemowe ma jednak pewne slabosci. Oparte na podejsciu

systemowym sposoby rozwiazywania problemów organizacji nie za\\sze daja przewi-

dywane rezultaty. Konieczne wiec okazalo sie wzbogacenie tego podejscia o elemen-

ty nowego sposobu myslenia i metodologii (Kozminski 1983, s. 91,98), czyli dalszego

rozwiniecia koncepcji systemowej (Bielski 1997, s. 41).

Podejscie sytuacyjne, wprowadzone do literatury przez P.R. Lawrence'a i lW.

Lorscha, zwraca uwage na to, co jest swoiste dla poszczególnych organizacji i do-

starcza podstawy do projektowania konkretnych organizacji. Zgodnie z tym podej-

sciem, zaprezentowanym w koncepcji F.E. Kasta i J.E. Rosenzweiga, organizacja jest

systemem zlozonym z podsystemó\\

Niektóre systemy otwarte maja takze zdolnosc do osiagania koncowego skutku

w odmiennych warunkach wyjsciowych i przy wykorzystaniu róznych sposobóv,;.

Zdolnosc ta zwana jest ek\vifinalnoscia. Oznacza to, ze nie ma jednego najlepszego

sposobu (olle besl Il'ay) na osiagniecie koncowego skutku, tj. na realizacje celu. Ko-

nieczne jest wiec poszukiwanie alternatywnych

rozwiazan, uwzgledniajacych

sytuacje

i warunki realizacji celu.

Innego podzialu systemów mozna dokonac na podstawie kryterium stopnia zlozo-

nosci oraz ze wzgledu na ich sposób zachowania sie. I tak, rozróznia sie systemy pro-

ste, zlozone i szczególnie zlozone. W systemie prostym istnieje mozliwie najmniejsza

i oddzielonym dajacymi sie zidentyfikowac gra-

nicami od otoczenia.

WWW.Cf··C)f"

•.vIJ.f·.l1

WVvw.CEOE'<VU,PL

, II

Barbaro Kozuch - Nauka o or!jolliwc;i

Rysunek 4.1. Organizacja i jej otoczenie

W podejsciu sytuacyjnym, przezwyclezajacym niedostatki podejscia systemowego,

istotna role odgrywa srodowisko zewnetrzne, czyli otoczenie organizacji, które tworza ele-

menty nie wchodzace w jej sklad, ale z nia powiazane, zwane otoczeniem zewnetrznym.

Poniewaz organizacja musi rozumiec i brac pod uwage to, co sie dzieje w jej oto-

czeniu i jaki charakter ma to otoczenie, uzasadnione jest rozpatrywanie

organizacji

wraz z jej otoczeniem (rys. 4.1).

To, co znajduje sie w wewnatrz organizacji nazywa sie srodowiskiem wewnetrz-

nym. Do niego zalicza sie wlascicieli, pracowników,

zarzad i kulture organizacja

oraz srodowisko fizyczne.

• O Otoczenie zewnetrzne

O Otoczenie celowe

Biorac za przyklad przedsiebiorstwo, elementy srodowiska wewnetrznego mozna

przedstawic nastepujaco. Wlascicielami moga byc moze posiadacze akcji przedsie-

biorstwa, czyli akcjonariusze, którzy z tej racji chca osiagac korzysci ekonomiczne.

Zatrudniaja oni pracowników, od których ci wlasciciele oczekuja uczestnictwa

w osiaganiu celów organizacji. Poniewaz zorganizowane dzialania ""'Ymagaja podej-

mowania wyspecjalizowanych czynnosci niezbedny jest zarzad. Ponadto, ludzie w or-

ganizacji maja pewne nawyki i sposoby myslenia, a takze przywiazuja wage do pew-

nych wartosci. Zatem w organizacji tworzy sie zwyczajowy sposób rozumienia spraw,

ich odczuwania i podejmowania dzialan, czyli - ujmujac rzecz w pewnym uproszcze-

niu _ kultura organizacyjna. Organizacje tworza takze fizyczne elementy wzajemnie

ze soba powiazane, nazywane struktura fizyczna organizacji. Struktura ta ma scisle

zwiazki z innymi elementami organizacji (rys. 4.2).

Rysunek 4.2. Struktura fizyczna organizacji i jej powiqzania

• __

•••

•• _ •• _.

•••••

• __

•• _

•••

•••••

_ ••••••••

._.

••••

••

__ •••

_ ••••••

._..

• •••

o ••

,--_._

••••••••

•

Otoczenie ogólne

Lokolizacje

I -1----

l I Interakcja

+-----II Koordynacja

Komunikacia

Nabór do pracy

Transport

c\L!i.lptO\\;.Ull' ;: (II

2UU:::::, ". 7:"'1

Sytuacyjny punkt widzenia próbuje zrozumiec zaleznosc mit;dzy organizacjami

a ich otoczeniem i okreslic wzorce tych zaleznosci i konfiguracje zmiennych. Podkre-

sla sie wielowariantO\\·a strukturt; organizacji i próbuje zrozumiec jak organizacje

funkcjonuja w rózmch warunkach i szczególnych okolicznosciach. Podejscie sytuacyj-

ne idzie w kierunku poszukiwania struktury organizacyjnej i sposobów funkcjonowa-

nia dostosowanych do szczególnych sy1uacji (Bielski 1997, s. 41-43). Realizacja tej kon-

cepcji prowadzi do powstawania sytuacyjnych dyrektyw praktycznych. zawierajacych

konkluzje, jakie w konkretnej sytuacji, przy okreslonym stanic otoczenia nalezy stoso-

wal' ty'PYstruktury, tvpy motywowania ludzi, style kierowania itp. Mozna przy tym za-

uwai:vl' dwil' gntpv zagadnien: otoczenie i technologit; oraz czlowieka i jego cechy.

Rozklad przestrzenny

Konflikt

Kontrola

,--

Architektura i wystrój

I Status

______

--.e__

-1 __

-ii Wizerunek

~~~mosc

\lLplO\\anc;: IbtLh

2U02. ''. 2-+-+

,', ,',','I,r":r"['''Jf-'Vvl I,PL.

WWw.CEOE\NLJ.PL

o Srodowisko wewnetrzne

•••

Barbara Kozuch - Nauka o organizacji

R~4

Organizacja jako obiekt badan

",o'"''~'''N:''/~''1'ii';,m:>'"~~~I11'%,",:~~~'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

••

Strukture fizyczna organizacji tworza (Hatch 2002, s. 244-250): lokalizacja, roz-

klad przestrzenny, architektura i wystrój.

Lokalizacja, czyli przestrzenne polozenie organizacji, zwane tez geografia organi-

zacyjna, to wszystkie miejsca na ziemi, w których dana organizacja prowadzi swa

dzialalnosc. Od niej zalezy, w jaki sposób ludzie sie ze soba komunikuja, jak bedzie

przebiegal nabór do pracy, czy w jaki sposób beda dostarczane gotowe produkty

do ich odbiorców.

Rozklad przestrzenny jako element struktury fizycznej organizacji to przestrzenne

uporzadkowanie przedmiotów fizycznych i dzialan ludzi, podporzadkowane wymo-

gom realizacji celów tej organizacji. Rozklad ten moze dotyczyc stanowisk pracy,

wnetrz budynków, budynków wzgledem siebie. Na wewnetrzny przestrzenny rozklad

skladac sie moga: przydzialy pomieszczen biurowych, stanowisk pracy, pokoi socjal-

nych, miejsc odpoczynku i sal zebran. Rozklad przestrzenny wplywa na to, jak ludzie

beda na siebie reagowali, jakie mechanizmy harmonizowania ich dzialan trzeba vvy-

korzystywac, jakie stosowac metody i techniki kontroli.

Architektura organizacji i jej wystrój to wnetrze i otoczenie nalezacych do niej za-

kladów produkcyjnych, biur i urzadzen, równiez tych niezaplanowanych. Innymi slo-

vvyto fizyczne elementy zwiazane z architektura i wystrojem, stanowiace wazne wska-

zówki dla uczestników organizacji i jej otoczenia. Organizacje bowiem maja pewne

wlasnosci estetyczne podlegajace wielostronnej interpretacji.

• klienci, odbiorcy wyrobów i uslug;

• dostawcy zasobów niezbednych do funkcjonowania organizacji (rzeczowych,

finansowych, ludzkich i informacyjnych);

• konkurenci, inne organizacje, wchodzace w podobne interakcje z otoczeniem;

• instytucje panstwowe (rzadowe, samorzadowe), majace bezposredni wplyw

na organizacje, a takze formulowane przez nie normy i warunki;

• regulatorzy, np. agencje rzadowe, grupy interesu, zwiazki zawodowe, stowa-

rzyszenia pracodawców;

• sojusznicy strategiczni, firmy wspólpracujace w ramach wspólnego przedsie-

wziecia, np. wspolne wytwarzanie wybranego produktu.

Organizacje podejmuja róz~e próby aktywnego oddzialywania na swoje otoczenie,

np. tworza prognozy rozwoju elementów otoczenia na temat zmian w postepie tech-

nicznym, ksztaltov\iania sie potrzeb i preferencji konsumentów, stosowanie lobbingu.

Istota organizacji i jej pojecie róznie sa rozumiane. Zalezy to od nurtu, kierunku,

czy podejscia lub perspektyvvy badawczej. Za najbardziej charakterystyczne elementy

organizacji, wystepujace mniej lub bardziej wyraznie we wszystkich definicjach orga-

nizacji mozna uznac zlozonosc i wspóldzialanie w realizacji wytyczonego celu. Zatem

mozna zaproponowac ogólna definicje·

Organizacja to zlozona calosc zdolna realizowac swoje cele dzieki wspóldzialaniu

w samej organizaeji oraz z elementami jej otoczenia.

W otoczeniu zewnetrznym organizacji wyodrebnia sie dwie warstwy, a mianowi-

cie otoczenie ogólne, zwane takze otoczeniem dalszym lub posrednim i otoczenie za·

daniowe, inaczej celowe, bezposrednie, lub krag zewnetrzny organizacji.

Otoczenie ogólne obejmuje warunki, w jakich dziala organizacja. Biorac pod uwa-

ge majace wplyw na organizacje okreslone aspekty rzeczywistosci - nazywane ele-

mentami otoczenia, otoczeniem vvznaczeniu wezszym (np. otoczenie prawne) lub wy-

miarami - mozna mówic o nastepujacych elementach otoczenia: politycznym, praw-

nym, ekonomicznym. kulturowym, technicznym i technologicznym, edukacyjnym, na-

turalnym. W literaturze spotyka sie nieco inne wyszczególnienia, wszystkie jednak

zgodne sa co do tego, ze otoczenie ogólne ma mniej zinstytucjonalizowany charakter

niz otoczenie celowe i jest wspólne dla wszystkich organizacji.

Otoczenie celowe ma bezposredni wplyw na organizacje. Tworza je inne organiza-

cje, grupy ludzi oraz poszczególne osoby powiazane z dana organizacja· W literaturze

wystepuja pewne róznice w definiowaniu otoczenia celowego, ale najczesciej zalicza

sie do niego nastepujace elementy:

4.2. Uniwersalne cechy organizacii

Zorganizowane dzialanie ludzi najczesciej posiada forme organizacji. Wlasciwosci

kazdej organizacji, czvli szczególne cechy, które musza je charakteryzowac przedsta-

wiaja sie nastepujaco (Krzyzanowski 1994, s. 164-176):

1) Utworzenie przez ludzi lub przez czlonków-zalozycieli, którymi moga byc za-

równo osoby fizyczne, jak i osoby prawne albo na podstawie decyzji zewnetrzne-

go organu zalozycielskiego.

2) Polaczenie ludzi jako podstawowego czynnika twórczego z materialno-tech-

nicznymi lub rzeczowymi srodkami dzialania, stad tez mozna im nadac miano

systemów spoleczno-technicznych.

w'vv',\/.r:f"'f:1r'\'vLJ.pL.

WWW.CEOE\.VU.PL

Barbara Kozuch - Nauka o organizacji

4.3. Og61ny model organizacji H.J. Leavitta

3) Celowe zorientowanie. tj. powolanie do realizacji indywidualnych i zbiorowych

celów swych uczestników oraz okreslonych w akcie zalozycielskim celów spo-

lecznych. realizowanie misji spolecznej. jaka jest wytwarzanie na rzecz otocze-

nia dóbr lub uslug materialnych albo uslug i wartosci niematerialnych.

4) Posiadanie wewnetrznej struktury (czyli zbioru regul organizacyjnych i oddzia-

lywan materialnych. energetycznych. informacyjnych), uksztaltowanej ze wzgle-

du na cele i zadania. a takze podzial pracy, funkcji. ról organizacyjnych.

wartosci

postawy

kwalifikacje

umiejetnosci

predyspozycje

motywacje

stosunki miedzyludzkie

misjo

wiazko celów

drzewo celów

zadania

5) Posiadanie wspólnego czlonu kierowniczego - zarzadu, inaczej systemu steru-

jacego. koordynujacego wspóldzialanie skladników poprzez podejmowanie

czynnosci planistycznych, organizatorskich. motywacyjnych i kontrolnych dla

zapewnienia sprawnej realizacji celów i maksymalizacji efektu organizacyjnego,

inaczej synergetycznego.

6) Rozmyslne zaehowanie sie. czyli zdolnosc do samodzielnego okreslania i mody-

fikowania celów oraz sposobów ich osiagania.

7) Ekwifinalnosc. zdolnosc do osiagania przyjetych tych samych celów koncowych

przy róznych warunkach poczatko\vych i przy wykorzystaniu róznych srodków.

8) Zdolnosc do utrwalania wzorców dzialan i do powtarzalnej. a czasami ciaglej

realizacji celów. czyli do tworzenia warunków sprzyjajacych instytucjonalizacji.

tj. wyodrebnienia przestrzennego, ekonomicznego i prawnego oraz formalizacji

celów. funkcji i struktury.

9) Wspóldzialanie z otoczeniem. prowadzenie z nim wymiany dóbr materialnych.

srodków pienieznych, energii i informacji, co jest uzasadnieniem dla naz\vy "sys-

tem otwarty".

10) Zdolnosc do samoorganizacji. do zwiekszania swojej sprawnosci i stopnia upo-

rzadkowania (negatywnej entropii).

hierarchio

schemat organizacyjny

zakres czynnosci

instrukcje

know-how

wytwarzanie

przetwarzanie

danych

Zn~)(Jlo: ..\tbrw\\ant: l: K.r;.\"i,~nu\\',ki lY9 ..L ". 173.

Czteroelementowy model odzwierciedla uklad czterech podstawowych czlonów

swoistej konstrukcji nosnej organizacji. które pozostaja w okreslonych relacjach ze so-

ba i z otoczeniem. Sa to: ludzie, zadania. technologia, struktura.

W modelu Leavitta ludzie to uczestnicy, inaczej czlonkowie organizacji z ich wie-

dza i umiejetnosciami. czyli posiadanymi kwalifikacjami, a takze hierarchia wartosci.

bedacymi zródlami ich postaw i motvwacji do dzialania. Sa oni spolecznym potencja-

lem organizacji. Ludzie i wystepujace miedzy nimi relacje oraz powiazania z cala or-

ganizacja tworza podsystem spoleczny. Czlon zadania jest definiowany jako cele orga-

nizacji. bedace zbiorem (v.;iazka)planowanych zamierzen, uwzgledniajacym potrzeby

otoczenia zewnetrznego i wewnetrznego organizacji, z którego wyprowadzane sa funk-

cje organizacji oraz zadania przewidziane do osiagniecia w okreslonym czasie. Czlon

technologia obejmuje zbiór metod i technik osiagania celów, realizacji funkcji i zadan

(szersze znaczenie) lub materialno-techniczne elementy organizacji. tworzace podsys-

tem techniczny. Czlon struktura obejmuje zbiór relacji miedzy wszystkimi czesciami

skladowymi i cala organizacja, a takze stosunki oraz oddzialywania zachodzace wc-

wnatrz i miedzy komórkami organizacyjnymi. powolanymi do realizacji wyznaczonych

celów, a ponadto relacje miedzy grupami lub zespolami tych komórek.

Miedzy kazda para czlonów modelu zachodza wzajemne relacje. Tworzacy pierw-

szy czlon "lucI::.ie jorl/lIlluja

Organizacje zatem maja wiele cech wlasciwych innym systemom. ale dwie z nich

sa cechami nieodlacznymi organizacji i tylko im wlasciwymi. Mianowicie, dzialaja

\v nich ludzie posiadajacy swiadomosc i umiejetnosc abstrakcyjnego myslenia. co po-

woduje zdolnosc organizacji do rozmyslnego zachowywania sie·

Poznanie istoty organizacji ulatwia schematyczne jej przedstawianie w formie

modeli organizacji. Zawieraja one cztery lub piec czlonów, przy czym wystepuja-

cym miedzy nimi relacjom nie zawsze nadaje sie jednakowa interpretacje· Do naj-

popularniejszych propozycji naleza: czteroczlonowy model organizacji H.J. Leavit-

ta (rys. 4.3) i piecioczlonowy model organizacji zaproponowany przez F. Kasta

i J.E. Rosenzweiga (rys. 4.4).

cele, a II' ich ramaclz \\\'::.nac::.aja ::.acIania sobie

i innym; ::.a-

";..l;".({~,~~\:M~I'~ifllI\~~Aa"',"'lII:11.·IlI<!:<aI;1'

r~ll'r.~<J)1:,,!I,~1L"·:Y'

I.,VVi"V.

r-_~E:. D F:\'t u. P L.

Rozdział 4 - reszta.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: