> > 1. Jakie metody aktywizujące stosujesz na swoich lekcjach?> > Metoda, to taki sposób pracy z uczniami, podczas którego osiąga się> zaplanowane cele nauczania.> W zreformowanym procesie nauczania ważne miejsce zajmują metody> aktywizujące, które stwarzają możliwość zabawy na lekcji a tym samym> pobudzają aktywność uczniów. Pozwalają one łatwiej przyswoić nowe> wiadomości.> > Uczą m.in.:> > -współdziałania w zespole,> -komunikowania się,> -planowania, organizowania,> -stosowania zdobytej wiedzy w praktyce.> Sprawiają, że lekcje stają się ciekawsze. Różne badania wykazały, że> najlepiej uczymy się poprzez pracę, działanie w zespole.> Stosowanie metod aktywizujących wymaga od nauczyciela bardzo dobrego> przygotowania oraz pochłania dużo czasu na przygotowanie odpowiednich pomocy> dydaktycznych.> > Do aktywizujących metod nauczania i technik kształcenia, można zaliczyć:> > 1. rozmowę dydaktyczną - przy pomocy tej metody możemy wprowadzić nowy> materiał, utrwalić pewne partie materiału, doskonalić zdobytą wiedzę.> Wykorzystanie tej metody opiera się na założeniu, że uczniowie posiadają już> znajomość pewnych elementów wiedzy, którą nauczyciel poda na lekcji.> Stawiając wiele pytań nauczyciel pobudza uczniów do odkrywania,> uporządkowania czy doskonalenia swojej wiedzy.> > 2. metodę projektów - ta metoda może być zastosowana w pracy dydaktycznej> oraz wychowawczej. Polega na tym, że uczniowie samodzielnie realizują> obszerne zadanie wg podanej instrukcji. Praca może być wykonywana> indywidualnie lub zespołowo. Celem tej metody jest kształtowanie> umiejętności planowania i organizowania pracy, zbierania i selekcjonowania> informacji, rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji, pracy w grupie,> oceniania, komunikowania się.> > 3. gry dydaktyczne - możemy zastosować na lekcjach ćwiczeniowych, w> części końcowej lekcji. Wprowadzenie do nauczania gier dydaktycznych, nie> tylko uatrakcyjnia lekcję, ale poprzez pobudzenie ambicji ucznia, który> pragnie wygrać z kolegą, powoduje zwiększenie wysiłku intelektualnego. Uczeń> chcąc wygrać z kolegą musi sobie przyswoić określone pojęcia, jak również> poprzez realizację zasad gry zdobywa nowe wiadomości. Przy wykorzystaniu tej> metody nawet słabi uczniowie uzyskują lepsze oceny i bardziej interesują się> wychowaniem komunikacyjnym. Gra dydaktyczna uczy dążenia do racjonalizacji,> usprawnienia i uproszczenia działania w celu zwiększenia jego efektywności,> łatwiejszego i szybszego osiągnięcia pożądanego wyniku.> > 4. mapy mentalne - jest to metoda wizualnego opracowania problemu z> wykorzystaniem pojęć, skojarzeń, symboli. Pomaga uaktywnić wiedzę uczniów,> pobudzić ich fantazję i wyobraźnię, uczyć się od koleżanek i kolegów z> klasy. Nauczyciel przedstawia cel lekcji. Następnie rozdaje uczniom kartki z> zaznaczonym hasłem wywoławczym w centrum oraz z promieniami odchodzącymi od> hasła. Uczniowie na promieniach dopisują swoje skojarzenia. Po prezentacji> sporządzonych map wykorzystujemy metodę kuli śniegowej. Uczniowie łączą się> w małe, a potem stopniowo w coraz większe grupy aż stworzą na plakatach> wspólną definicję pojęcia podanego przez nauczyciela.> > 5. burzę mózgów - jest to metoda twórczego rozwiązywania problemów.> Rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed> przedstawianiem własnych pomysłów, pobudza wyobraźnię. Stosując tą metodę> uczniowie zostają pobudzeni do aktywności, uczą się oni powściągliwości w> ocenianiu wypowiedzi innych, słuchania innych. Można ją stosować n.p.> podczas wprowadzania nowej partii materiału.> > > Zasady burzy mózgów:> 1. każdy pomysł jest dobry, nawet ten najbardziej szalony> 2. ważniejsza jest liczba pomysłów, niż ich jakość> 3. inspirujemy swoimi pomysłami innych> 4. każdy pomysł zapisujemy w formie podanej przez autora> 5. nie komentujemy pomysłów> 6. nie krytykujemy pomysłów> 7. nie wtrącamy własnych propozycji do pomysłów innych> 8. zabieramy głos na znak nauczyciela> 9. wszyscy na równych prawach bierzemy udział w zgłaszaniu pomysłów> 10. zgłaszamy pomysły przez ............... minut> > Metody aktywizujące rozumiemy jako wskazówki, sposoby działania, które> pomogą uczniom:> - pogłębić zainteresowanie wspólną sprawą> - przyswoić bez trudu nową wiedzę> - rozwinąć własne pomysły> - komunikować się> - dyskutować i spierać się na różne tematy> > Bardzo ważną rolę odgrywa przygotowanie nauczyciela do lekcji. Nauczyciel> pracujący metodami aktywizującymi po pewnym czasie odchodzi od roli> nauczyciela - eksperta w kierunku nauczyciela:> - doradcy - który jest do dyspozycji uczniów, gdy mają problem z> rozwiązaniem zadania> - animatora - który przygotowuje materiał do pracy, inicjuje metody i> objaśnia ich znaczenie, przedstawia cele uczenia się> - obserwatora i słuchacza - który obserwuje uczniów podczas ich pracy na> lekcji oraz dzieli się z nimi swoimi spostrzeżeniami> - uczestnika procesu dydaktycznego - który musi być wzorem dla swoich> uczniów> - partnera - który modyfikuje przygotowaną wcześniej lekcję w zależności od> zaistniałej sytuacji w klasie> Z punktu widzenia przyszłego dorosłego życia ucznia, ważne jest by:> - umiał on współpracować i współdziałać w każdym zespole> - potrafił nie tylko rozsądnie mówić, ale przede wszystkim słuchać co mówią> inni> - potrafił słuchać samego siebie> - potrafił kierować, przewodniczyć pracy w grupie, ale potrafił też> podporządkować się kierującemu> - umiał rozmawiać, dyskutować używając argumentów> - potrafił przekonywać i umiał docenić wagę padających kontrargumentów> > W procesie dydaktycznym nie ma idealnych rozwiązań. Każda metoda ma swoje> mocne i słabe strony. Nauczyciel i uczeń potrzebują zweryfikowanych w> praktyce wskazówek, jak optymalnie wykorzystać dany pomysł, na co zwracać> uwagę, czego unikać. Metody bez powiązania z celami, treściami, ramami> organizacyjnymi, a przede wszystkim z potrzebami ucznia i preferencjami> nauczyciela nie mają wartości. Efektem tego może być na lekcji:> - hałas> - brak czasu na sporządzenie notatki do zeszytu> - brak kontroli nad pracą uczniów> - rozmowa uczniów nie na temat> - praca tylko uczniów zdolniejszych, (słabsi będą przeszkadzać)> > Należą do nich następujące metody:> > . twórcze rozwiązywanie problemów (np. "burza mózgów", "technika> 635"),> > . projekt,> > . drama, odgrywanie ról,> > . diagramy przyczynowo- skutkowe,> > . piramidy priorytetów,> > . drzewka decyzyjne,> > . mapy pojęciowe,> > . analizy gwiazdy pytań, pola sił...> > . działania terenowe,> > . przeprowadzanie doświadczeń,> > . ekspresja plastyczna, muzyczna, literacka, ruchowa,> > . i wiele innych.> > Do bliższego omówienia wybrałam kilka ciekawszych metod.Jako pierwszą> przedstawię metodę "TWÓRCZEGO ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW". Wszyscy ludzie mają> pewien potencjał twórczy wyrażający się w każdej dziedzinie życia.> Nauczyciel powinien pomagać uczniom w rozpoznawaniu ich potencjału twórczego> i stylu wyrażania twórczości oraz w pełnym urzeczywistnieniu ich możliwości.> W metodzie twórczego rozwiązywania problemów ważne jest, aby wiedzieć z> której z 5 zasad twórczego myślenia chcemy skorzystać.> > 1. Zasada wartościowania z perspektywy czasowej (odroczonej oceny).> > 2. Zasada wielości - im więcej skojarzeń, tym lepiej.> > 3. Zasada wolnych skojarzeń.> > 4. Zasada kombinacji pomysłów .> > 5. Zasada stosowania analogii i metafor.> > Jedną z technik twórczego rozwiązywania problemów , w której wykorzystuje> się zasadę wielości skojarzeń jest "TECHNIKA 635". Polega ona na tym, że:> 6 osób wypisuje na formularzach po> 3 pomysły rozwiązania danego problemu> 5 razy podaje się formularz z wypisanymi pomysłami sąsiadowi (z lewej> strony).> Sesje generowania pomysłów trwają początkowo po 6 minut, później o minutę> dłużej (7,8,9) Możliwość odczytania pomysłów już zapisanych wcześniej jest> czynnikiem stymulującym powstawanie nowych. Zaletą tej metody jest łatwość> stosowania, a jednocześnie intensywność pracy .> "BURZA MÓZGÓW" jest metodą grupowego atakowania problemów, opracowana> została przez A.Osborna, ma ona charakter sesji, podczas której> uczestniczące w niej osoby zgłaszają wszystkie nasuwające się pomysły> rozwiązania problemu{ zgodnie z zasadą wolności skojarzeń) , powstrzymując> się od ich wartościowania i oceniania (zastosowana jest tu zasada odroczonej> oceny). Metoda ta pobudza i ułatwia proces twórczego myślenia. Należy tutaj> dodać, że jest to metoda niesłychanie żywiołowa, głośna i spontaniczna,> dlatego nauczyciel podejmujący ją musi posiadać cechy organizatorskie,> doskonałą podzielność uwagi i wielki takt pedagogiczny.> > W technice 635 i "burzy mózgów" pomysły po zakończeniu fazy podlegają> ewaluacji, czyli analizie, interpretacji i formułowania wniosków oraz ocenie> i refleksji.> > Inną ciekawą metodą pracy z uczniem jest "DRAMA". Jest to z kolei metoda> bazująca na zachowaniach szczególnie bliskich dzieciom: zabawie, grach,> umiejętności życia fikcją, improwizacji słownej, muzycznej, plastycznej i> ruchowej. Drama to sposób pracy z uczniem, którego podstawą jest fikcja,> wyobrażeniowa sytuacja, powstająca, gdy kilka osób we wspólnej przestrzeni> przedstawia coś, co nie jest w danym czasie obecne, używając jako środków> wyrazu swoich ciał i głosów. Istotą dramy jest odgrywanie ról. Wprowadzając> na swoje zajęcia dramę nauczyciel musi dokładnie wiedzieć w jakim celu to> robi. Drama służy realizowaniu celów związanych z rozwojem dziecka i nie> może być "sztuką dla sztuki". Może w niej uczestniczyć cała klasa, powinna> się odbywać w pomieszczeniach przestronnych i wolnych od mebli, albo w> otwartej przestrzeni, która bardzo pobudza wyobraźnię i inspiruje dzieci do> działania.> > Sama drama jest formą improwizacji, lecz wymaga od nauczyciela starannego> przemyślenia musi on ustalić wcześniej:> > . Jaki jest cel podejmowanego tematu?> > . Czy drama stanowić będzie tylko fragment analizy tematu, czy też> cały blok zajęciowy?> > . Jak zaplanowana została struktura zajęć ?> > . Jakich użyje się technik podstawowych ?> > . Z jakich materiałów pomocniczych trzeba skorzystać ?> > > Drama opiera się na wyobrażeniu sobie określonych sytuacji. W celu> wzmocnienia lub pobudzenia wyobraźni dobrze jest dodać realnie istniejący> przedmiot, który do naszej rzeczywistości przedostał się jakby ze świata> kreowanego. Na przykład przygotowując dramę na temat odkryć geograficznych> można przynieść do klasy starą, omszałą butelkę, wewnątrz której znajduje> się znaleziony po latach list, informujący o odkryciu nowej wyspy... Lekcję> historii można rozpocząć od wykorzystania dokumentu, fotografii, fragmentu> pamiętnika lub przedmiotu związanego z danym tematem. Na lekcjach nauczania> zintegrowanego omawiając baśnie wykorzystać element stroju baśniowej postaci> itp. Elementy te natychmiast pobudzą zainteresowanie uczniów. Na lekcjach> matematyki przedstawiając wielokąty przygotować modele figur, a dla uczniów> role wcielające się w poszczególne figury jako rodzinę.> > W trakcie rozwijania dramy należy "iść za uczniem" śledząc jego tok myślenia> i przekładanie go na działanie. Jeśli zdarzy się sytuacja, że kreowana> sytuacja nie jest zgodna ze scenariuszem, jednak za jej pomocą można uzyskać> ważne efekty wychowawcze czy poznawcze należy odejść od koncepcji. Natomiast> kiedy sytuacja wymyka się spod kontroli należy zareagować, ale w taki> sposób, aby uczniowie nie poczuli, że im coś zostaje narzucone wbrew woli.> > Podczas dyskusji po dramie należy dać możliwość swobodnego wypowiadania się> uczestnikom, ale pamiętać należy, że ważniejsze jest samo pobudzenie> refleksji, niż tak zwane ostateczne wnioski. Efektem pracy metodą dramy w> młodszych klasach może być:> > . pozbycie się strachu przed wystąpieniem przed klasą czy> społecznością szkolną,> > . rozbudzenie zainteresowań sztuką, literaturą, teatrem, plastyką,> muzyką,> > . rozbudzenie twórczej aktywności w wielu sferach działalności> szkolnej i pozaszkolnej,> > . wzbogacanie zakresu słownictwa, umiejętności wyrażania myśli za> pomocą języka,> > . zintegrowanie uczniów w klasie,> > . wzrost dyscypliny, wykształcenie umiejętności podporządkowania> własnych potrzeb potrzebom klasy,> > . nabywanie umiejętności samokontroli,> > . rozwój poczucia humoru, otwartej postawy wobec życia, życzliwości> i serdeczności.> > > Kolejną aktywną metodą pracy z uczniem jest "PROJEKT EDUKACYJNY". Jako> metoda pracy w systemie klasowo - lekcyjnym i poza nim pełni wielorakie> funkcje:> > . motywacyjną,> > . poznawczą,> > . kształcącą,> > . wychowawczą,> > . samokształceniową,> > . integracyjną,> > . i wiele innych.> > > Pracując tą metodą rozwijamy także u uczniów umiejętność współpracy w> grupie, obserwowanie rzeczywistości i ustosunkowywanie się do niej,> wdrażanie zdobytej wiedzy do praktycznego działania, samooceny i osiągania> samodzielności. Metoda projektów to wspólne - grupowe wykonywanie jakiegoś> przedsięwzięcia, którego ukończenie zaowocuje konkretnym, ma-terialnym> wytworem. Szczególne zalety tej metody polegają na rozwijaniu umiejętności> pracy grupowej, podejmowaniu różnych ról, komunikowaniu się w trakcie> wykonywania projektu, przejmowaniu odpowiedzialności za własne uczenie się,> korzystanie z różnych źródeł informacji, planowaniu działań oraz prezentacji> wytworów.> > Wyróżnić można kilka rodzajów działań w realizacji metody projektów :> > 1. Organizacja wypraw jako forma poszukiwań, badań, przeżywania> przygód. Odchodzenie od "wycieczek klasowych'' na rzecz "wypraw"> zawierających elementy przygody oraz dążenia do osiągnięcia określonego celu> (np. plenery artystyczne, trasy zadaniowe, zajęcia w muzeach, zabytkach> galeriach, zajęcia poszukiwawcze).> > 2. Projektowanie i budowanie wystawy jako formy prezentacji efektów> działań projektowych (połączone z wyprawami, spotkaniami z rodzicami), gdzie> dzieci wspólnie opracowują plan wystawy, dzielą się zadaniami oraz> prezentują swe dokonania.> > 3. Tworzenie muzeum jako zbioru problemowego, formy odpowiedzi na> wcześniej sformułowane pytania czy zagadnienia (Co znaczy, że jestem stąd?> Jak jest zbudowany świat? "Moja miejscowość", "Ślady", Co wiem na temat...?,> itp.).> > 4. Projekty badawcze, techniczne pozwalające dzieciom na samodzielne> poszukiwanie rozwiązań, np. w jaki sposób zbudować maszynę z określonych> elementów? Jak zrobić własną mapę świata z oznaczeniem występowania zwierząt> występujących w charakterystycznych strefach klimatycznych? Jak wykonać> album o mojej miejscowości? Jak zrobić drzewo genealogiczne? Jak wykonać> makietę miejscowości?, itp.> > 5. Projekty artystyczne - wernisaże, formy teatralne (te, które> samodzielnie przygotowują dzieci wchodząc w role aktorów, scenografów,> charakteryzatorów, itp.), muzyczne, działania konstrukcyjne realizujące> wyraźne, sformułowane przez dzieci cele (np. wehikuł czasu, ba-śniolot, bal> tematyczny, itp.).> > 6. Projekty literackie - tworzenie książek, drukowanie i włączenie do> zbiorów biblioteki (np. antologia tekstów o psie, "zbiór bzdur", humor> zeszytów klasowych, własna opowieść, opowieść dla przybysza za 100 lat,> itp.).> > > Metoda projektów daje szczególne możliwości dla działań długofalowych. Swoim> zasięgiem może objąć zespół nauczycieli lub uczniów całej społeczności> szkolnej realizujący np. projekt "Moja miejscowość", "Muzeum sztuki> ludowej", albo projekt wychowawczy "Zdrowa klasa".> > Ostatnia omawiana metoda aktywna to "EKSPRESJA ARTYSTYCZNA. Poprzez> twórczość artystyczną dzieci wyrażają swoje uczucia, wyobrażenia i> przekazują swoją wiedzę. Ekspresja artystyczna stwarza równocześnie> sprzyjające warunki dla rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka,> doskonali jego procesy poznawcze oraz wpływa na ćwiczenie jego zmysłów i> motoryki. Wzbogaca osobowość dziecka i daje niepowtarzalną okazję do> doświadczania radości, tworzenia oraz cieszenia się efektem swojej pracy.> Wyniki takie można osiągnąć w następujących formach poprzez:> > . działalność plastyczną,> > . ekspresję muzyczną,> > . twórczość literacką,> > . ekspresję ruchową.> > . oraz inne formy będące połączeniem dwu lub kilku wcześniej> wymienionych.> > W proponowanych zajęciach twórczych stosuje się różnorodne sposoby> pobudzania wyobraźni i wrażliwości dzieci. Sięgnąć można do tekstów> literackich, utworów muzycznych, dzieł plastycznych, zapewniając> równocześnie kontakt z dziełami sztuki. Można także odwołać się do> obserwacji otaczającej nas rzeczywistości, ćwicząc u dzieci> spostrzegawczość, pamięć, koncentrację uwagi i zaspokajając naturalną> ciekawość świata. Nauczyciel powinien zaznajomić uczniów z bogactwem środków> wyrazu i technik oraz zaproponować korzystanie z różnych materiałów,> narzędzi, instrumentów. Podczas zajęć powinna panować swobodna i bezpieczna> atmosfera pracy twórczej, aby dzieci mogły rozmawiać i wymieniać poglądy,> dzielić się doświadczeniem i samodzielnie decydować o tym , kiedy praca jest> skończona, albo spróbować ponownie , jeśli nie są zadowolone ze swego> dzieła.> > Zaproponowanie dzieciom pracy w grupach stworzy im możliwość samodzielnego> organizowania swojej pracy, doskonalenia umiejętności komunikowania się z> innymi, wzajemnego inspirowania się i wspierania nawzajem. Powstaje szansa> stworzenia wspólnego dzieła, z którym wszyscy się identyfikują i cieszą.Po> każdych takich zajęciach należy wytwory dzieci, ich dzieła wyeksponować i> zaprezentować, można utrwalić na fotografiach lub przechowywać w teczkach> uczniów. Zamiast oceniania dobrze jest zaproponować omówienie prac,> zinterpretowanie, bądź wybór naj-piękniejszej pracy.> > DRZEWKO DECYZYJNE> Metoda ta służy rozwijaniu umiejętności dokonywania wyboru i podejmowania> decyzji z pełną świadomością skutków, które ta decyzja może przynieść. Uczy> dostrzegania związków między różnymi możliwościami rozwiązań rozważanego> problemu, ich konsekwencjami oraz wartościami uznawanymi przez osobę> podejmującą decyzję. Rozwiązanie problemu przedstawia się w sposób graficzny> na schemacie drzewka decyzyjnego. Jest to praca w grupach. Przebieg:> > Postawienie problemu do rozwiązania.> Dyskusja na temat tego problemu: dlaczego tak się stało?, jakie były powody> takiego postępowania?> Wypełnianie drzewka zaczyna się od dołu, od wpisania problemu.> Uczniowie proponują trzy najefektywniejsze i najszybsze według nich> rozwiązania problemu.> Następnie grupy analizują pozytywne i negatywne skutki zaproponowanych> rozwiązań i zapisują je.> Na końcu uczniowie określają cele i wartości proponowanych rozwiązań.> Poszczególne grupy prezentują wyniki swojej pracy na forum klasy.> Metoda ta zajmuje całą jednostkę lekcyjną. Rolą nauczyciela jest czuwanie> nad prawidłowym wykorzystaniem czasu, natomiast nie podsuwa on uczniom> argumentów, nie ocenia i nie komentuje ich w trakcie pracy.> > > Najważniejszym elementem zajęć aktywizujących jest fakt, że dziecko> samodzielnie, lub w grupie wykonuje jakieś działanie, które sprawia mu> satysfakcję, a nie zdaje sobie sprawy z faktu, że w ten sposób uczy się i> rozwiązuje problemy. Dlatego tak ważne jest stosowanie metod aktywizujących> w procesie dydaktycznym.> > > > 2. W jaki sposób indywidualizujesz pracę swoich uczniów?> > W nauczaniu zindywidualizowanym prowadzący zajęcia kieruje swoją uwagę na> poszczególnych uczniów i dostosowuje nauczanie do ich predyspozycji. W takim> trybie każdy uczeń w klasie pracuje w swoim własnym rytmie i na odpowiednim> dla siebie poziomie.> > Zasadę indywidualizacji nauczania nauczyciel można realizować na różne> sposoby np.> > przez prowadzenie lekcji na kilku poziomach nauczania,> Rozróżniamy dwa rodzaje pracy grupowej:> I. Każda grupa składa się z uczniów o zróżnicowanych> uzdolnieniach i wiadomościach. Pozwala to nauczycielowi na lepsze> wykorzystanie możliwości młodzieży, większe zaangażowanie ich w pracę i> zwiększenie różnorodności przekazywanej wiedzy. Dodatkowo uczniowie mniej> zdolni współpracując z uczniami zdolniejszymi uczą się także od nich. Na> początku tak prowadzonych zajęć uczniowie słabi często tylko przysłuchują> się wypowiedziom swoich kolegów w zespole i powtarzają ich wnioski, ale> stopniowo rozpoczynają także próbę własnych sił. Dzięki udanemu udziałowi w> pracach i osiągnięciach grupy uczniowie mniej zdolni nabierają więc wiary we> własne możliwości i uzupełniają brakujące wiadomości. Praca każdego ucznia w> zespole wdraża go do logicznego myślenia i poprawnego formułowania myśli,> wniosków, a to m.in. decyduje o jego powodzeniu i rozwoju w klasie.> Referowanie wyników pracy grupy nauczyciel może polecić najsłabszemu> uczniowi w zespole, a jego wypowiedź inni koledzy będą ewentualnie> uzupełniać....
an28