pelna-wersja-sztuczna-inteligencja_sztuin.pdf

IDZ DO

PRZYK£ADOW Y ROZDZIA£

Sztuczna

SPIS TRECI

Inteligencja

KATALOG KSI¥¯EK

Autor: Marek Kasperski

ISBN: 83-7361-026-X

Format: B5, stron: 236

KATALOG ONLINE

ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG

TWÓJ KOSZYK

DODAJ DO KOSZYKA

Czy mo¿na zbudowaæ wiadom¹ maszynê, sztuczny mózg? Czy te¿ w naszych

umys³ach tkwi jaki element, którego nie da siê uchwyciæ w programach

komputerowych? Mo¿e takim nieuchwytnym elementem jest ludzka wiadomoæ?

Systemy komputerowe wykazuj¹ce zdrowy rozs¹dek i dysponuj¹ce ogromn¹ wiedz¹,

zdolne do dialogu z cz³owiekiem mog¹ siê pojawiæ jeszcze w tym dziesiêcioleciu.

Celem i przedmiotem badañ specjalistów od Sztucznej Inteligencji s¹ maszyny, które

potrafi³yby rozwi¹zywaæ zadania, podejmowaæ decyzje, a mówi¹c ogólniej —

rozumowa³yby na wzór cz³owieka. Badania nad Sztuczn¹ Inteligencj¹ rozwijaj¹ siê

obecnie bardzo dynamicznie, a ich wyniki s¹ wykorzystywane w wielu dziedzinach:

pocz¹wszy od gier komputerowych, przez robotykê po systemy rozpoznawania mowy

i obrazów.

Ksi¹¿ka niniejsza ma jednak du¿o szerszy zakres - tematycznie obejmuje zagadnienia

z zakresu ogólnie rozumianej Sztucznej Inteligencji, filozofii tej dziedziny i nauk

kognitywnych. Zagadnienia te mo¿na powi¹zaæ m.in. z logik¹, informatyk¹, lingwistyk¹,

psychologi¹. Przedstawia bogat¹ historiê badañ nad SI, wspó³czesne osi¹gniêcia,

a tak¿e prezentuje kierunki, w których badania te maj¹ szansê siê rozwin¹æ.

Znajdziesz w niej próbê odpowiedzi na pytania, zwi¹zane z tematem SI praktycznie

od samego pocz¹tku:

• Czy maszyna mo¿e myleæ?

• Czy myl¹ca maszyna bêdzie równoznaczna ze sztucznym cz³owiekiem?

• Dlaczego chcemy budowaæ maszyny myl¹ce?

• Czy maszyna myl¹ca bêdzie mieæ prawa cz³owieka?

• Czy grozi nam "bunt robotów"?

CENNIK I INFORMACJE

ZAMÓW INFORMACJE

O NOWOCIACH

ZAMÓW CENNIK

CZYTELNIA

FRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE

Wydawnictwo Helion

ul. Chopina 6

44-100 Gliwice

tel. (32)230-98-63

e-mail: helion@helion.pl

Spis treci

Kilka słów od Autora..........................................................................7

Przedmowa......................................................................................11

Wstp.............................................................................................13

Rozdział 1. Wczoraj...........................................................................................23

1.1. Mit Golema. Maszyna jak człowiek?.....................................................................23

1.1.1. Maszyna mylca?...................................................................................24

1.2. Pionierskie pomysły na temat maszyn mylcych....................................................32

Rozdział 2. Dzisiaj .............................................................................................41

2.1. Współczesno". Pocztki.....................................................................................41

2.2. Test Turinga......................................................................................................47

2.2.1. Test Turinga — zarzuty przez niego samego wyszukane

i przeze( rozwa)one................................................................................51

2.2.2. Test Turinga — zarzuty przez krytyków postawione

i obrona przez Autora tej pracy czyniona...................................................69

2.2.3. Test Turinga — konsekwencje..................................................................78

2.3. Testament Turinga. Drogi rozwoju Sztucznej Inteligencji (1950 – 2000).....................84

2.3.1. W poszukiwaniu inteligencji. Szachy, warcaby i gry współczesne................87

2.3.2. Dowodzenie twierdze( logiki i matematyki..............................................100

2.3.3. Rozpoznawanie obrazów........................................................................121

2.3.4. Uczenie maszyn (machine learning).........................................................138

2.3.5. Analiza mowy i j;zyka. Problemy z rozumieniem.....................................140

2.4. Sztuczny mózg — sztuczne sieci neuronowe (Neural Network).

Ku metaforze komputerowej..............................................................................166

2.4.1. Od sztucznych sieci neuronowych do sztucznego mózgu.

Maszyna typu B w wietle projektu CAM-Brain.......................................177

2.4.2. Cog, Aibo… Problem intencjonalnoci i problem ciała..............................183

Rozdział 3. Jutro .............................................................................................201

3.1. Zmierzch klasycznych komputerów?..................................................................201

3.1.1. Alternatywne modele maszyn informatycznych........................................204

3.2. Wybrane implikacje SI.....................................................................................209

3.2.1. Korzyci...............................................................................................210

3.2.1. Zagro)enia............................................................................................212

Podsumowanie ..............................................................................217

Bibliografia....................................................................................223

Skorowidz osobowy........................................................................237

Skorowidz rzeczowy.......................................................................239

Rozdział 1.

Wczoraj

Problem (...) nie bdzie w pełni okrelony dotd,

a podamy znaczenie słowa „maszyna”.

Turing 1972, s. 76.

1.1. Mit Golema. Maszyna jak człowiek?

W bogatej literaturze wiatowej, która wiadczy o bogactwie kultur staro ytnych, mo na

ju dopatrzy$ si% odwa nie stawianego pytania: Czy człowiek jest zdolny skonstru-

owa$ maszyn na wzór i podobie&stwo swoje?

Na przykład w staro ytnej Grecji próby odpowiedzi na owo pytanie wywodziły si%

z mitów dotycz*cych powstania człowieka. Mity te bardzo cz%sto wi*zały człowieka

z majestatem Boga 1 i ziemi* jako substancj*, z której człowiek miał powsta$ 2 . Jak

ogólnie wiadomo, Grecy (zwłaszcza przed etapem demitologizacji — procesu zapo-

cz*tkowanego przez pierwszych filozofów, przede wszystkim Talesa, a maj*cym na

celu racjonalne wyjanianie wiata) opisywali wiat za pomoc* metafor i postrzegali

go przez pryzmat mitów. W przypadku interesuj*cego nas pytania — Czy człowiek

moe skonstruowa$ maszyn, która docignie (a dalej, przecignie) go we wszystkim?

— powstały mi%dzy innymi wymienione poni ej mity.

). W micie tym mo liwo$ skonstruowania

człowieka z ziemi ( ycia z materii nieo ywionej) przejawia si% poprzez moc

jednego z bogów, Hefajstosa. On to za namow* innego boga — Zeusa, ulepił

z gliny kobiet% nie do$, e yw*, to na dodatek tak pi%kn*, i pó7niej polubił

j* jeden z bohaterów — Epimeteus, co w ostatecznoci doprowadzi$ miało do

wielu nieszcz%$.

1 W staroytnej Grecji, z jednym z wielu Bogów.

2 Por. chociaby M. Eliade, Historia wierze i idei religijnych, tłum. S. Tokarski, Warszawa 1997, t. 1/3,

ss. 107, 108, t. 3/3, ss. 11 – 13.

Mit o stworzeniu Pandory (

Sztuczna Inteligencja

). To mit nie tylko o utworzeniu sztucznego

człowieka, ale i przykład opowieci ukazuj*cej to, jak miło$ potrafi by$ silna.

Jeden z bogów, pod wpływem płaczu Laodamii nad swoim zmarłym m% em,

nie posiadaj*c mocy wskrzeszania, ulepił z gliny jego „duplikat” (jakby klon).

). To historia bardzo nieszcz%liwego króla-

-technika, który całe swe ycie (jak niejednokrotnie współczeni badacze SI)

powi%cił na stworzenie „ ywej rze7by”, w tym wypadku kobiety doskonałej.

Gdy w ko>cu udało mu si% j* wyrze7bi$ w kamieniu — odłupuj*c to, co nie

potrzebne — pora ony widokiem swojego dzieła i poruszony pi%knem pos*gu,

dokonał rzeczy niesłychanej — zakochał si%. W odpowiedzi na jego modły,

Afrodyta o ywiła kamienn* kobiet%, która odt*d nosiła imi% Galatea. Historia

ta, cho$ nieco naiwna w swej treci, do dzi skrz%tnie wykorzystywana jest

w psychologii jako ilustracja zjawiska personifikowania przedmiotów

(na przykład myl*cych komputerów). W rozdziale 3. — „Jutro” jeszcze

wróc% do tej nazwy.

. W bardziej znanej wersji mitu Dedal

przy swoim boku ma syna, Ikara, w innej za — glinianego (b*d7 z br*zu jak

inne 7ródła donosz*) robota — Talosa. O historii tej pisał mi%dzy innymi

Platon w Menonie 3 .

) i Dedal (

)

To oczywicie tylko niektóre historie staro ytnych, które poruszaj* temat mo noci

stworzenia przez człowieka istoty, która by mu dorównywała. W innych tradycjach

równie mo na znale7$ podobne opowieci. Na przykład w tradycji ydowskiej tzw. mit

Golema — postaci ulepionej z gliny przez astronoma, alchemika i kabalist%, rabbiego

Liw% ben Becalela, który ył w XVI wieku w czeskiej Pradze.

Poj%cie „Golema” mo e wydawa$ si% w swej treci sprzeczne przez to, e okrela yw

maszyn — zestawienie poj%$ co najmniej zastanawiaj*ce. Współczenie stało si% ono

podstaw*, na której powstała ksi* ka Stanisława Lema, Golem XIV — opowie$

o inteligentnej ze wszech miar maszynie. Czy ywej? Sprawa otwarta.

Mo na teraz — albo nawet nieco wczeniej — zada$ pytanie: jak maj* si% powy sze

historyczne wtr*cenia do tytułu całej prezentowanej rozprawy? Odpowiem! Jeli po-

traktujemy tematyk% Sztucznej Inteligencji jako problem natury li tylko technicznej,

to w zasadzie nie maj* si% w aden sposób. Jednak e sprawa przedstawia si% inaczej,

jeli potraktujemy wyró nione pytanie w sposób ontologiczny — jako pytanie o mo-

liwo$ istnienia sztucznej inteligencji — wówczas widoczna stanie si% tradycja tego

pytania, którego wa no$ objawia si% poprzez historyczno$ zagadnienia.

1.1.1. Maszyna mylca?

Główny problem ksi* ki — Czy maszyna moe myle$? — jest współczesn* odmian*

pytania: Jaka relacja zachodzi pomidzy umysłem i ciałem? Albo — ze wzgl%dów

czysto medycznych — umysłem a mózgiem . Jeli stwierdzimy, e relacja ta nie jest

3 Za: P. Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Zakład Narodowy im. Ossoli0skich, Wyd. II,

Wrocław 1990, s. 69; Platon, Menon, PWN, Warszawa 1991, s. 97, paginacja 2.

Mit o Laodamii (

Mit o Pygmalionie (

Talos ( T

Rozdział 1. Wczoraj

mo liwa do uchwycenia (jak czyni* to niektóre pr*dy filozofii), to wówczas jasnym

stanie si%, e maszyny myl*cej aden z ludzi nie skonstruuje. Jeli za podczas roz-

wa a> okazałoby si%, i relacja ta jest mo liwa do uchwycenia i jest odwzorowywalna,

wówczas na nasze pytanie odpowiemy pozytywnie.

René Descartes (1596 – 1650)

W XVII wieku francuski filozof, René Descartes, postawił pytanie o relacj% mi%dzy

ciałem a umysłem. W literaturze przyj*ł on nazw% „problem umysłu i ciała” (z ang.

mind-body problem ). Jego efektem stało si% przyznanie przez samego autora odmien-

nych jakoci poszczególnych, wyró nionych ju w samej nazwie, członów relacji 4 .

Chocia mo e (…) posiadam ciało, które ze mn* jest bardzo cile zł*czone, niemniej

jednak jest rzecz* pewn*, e zaiste ja jestem czym ró nym od mego ciała i bez niego

mog% istnie$ — poniewa z jednej strony posiadam jasn* i wyra7n* ide% siebie samego

jako rzeczy myl*cej ( Res cogitans , przyp. M. J. K.) tylko, a nie rozci*głej, a z drugiej

strony wyra7n* ide% ciała jako rzeczy rozci*głej ( Res extensa , przyp. M. J. K.) tylko,

a nie myl*cej. 5

To włanie odmienno$ res cogitans i res extensa powoduj* dualizm substancji, jak

zwykło si% nazywa$ powy sz* postaw%. Materii, jak wnosił Kartezjusz i inni za nim,

dana jest rozci*gło$ jako jej główny atrybut. Inaczej z umysłem; jemu — res cogitans

— przynale y atrybut mylenia. I tu pojawia si% dusza — równowa na w tamtych

czasach poj%ciu umysłu — która zbudowana jest z samej substancji myl*cej. W rezul-

tacie te odpowied7, której udzieliłby Kartezjusz na pytanie o mo liwo$ zrealizowania

maszyny myl*cej, brzmiałaby najprawdopodobniej: Realizacja taka jest niemoliwa! 6

Dlaczego? Bo nasza maszyna (komputerowy hardware ) — jako ciało z materii — nale y

do innego porz*dku ni niematerialne res cogitans (w komputerowej metaforze przy-

bieraj*cy posta$ software ).

4 Jak to trafnie wyraził David Hume w Badaniach dotyczcych rozumu ludzkiego: „Czy istnieje w całej

przyrodzie zasada bardziej tajemnicza ni poł=czenie duszy z ciałem, dzi>ki któremu domniemana

sybstancya duchowa zyskuje taki wpływ na materyaln=, e najsubtelniejsza my?l moe wprawi@ w ruch

najgrubsz= matery>.” [D. Hume, 2001, s. 66]

5 R. Descartes1989, s. 261.

6 To znaczy — w zasadzie w my?l tego, co napisał Kartezjusz — nie do ko0ca. Descartes nie uznawał

w ogóle moliwo?ci, by zaprogramowana maszyna mogła mówi@ w sensie generowania nowego zdania,

które nie zostałoby do0 wpisane wcze?niej (por. Descartes 1980, ss. 64 – 65). Gdyby jednak udało si>

tego dokona@ (oczywi?cie przy innych załoeniach metafizycznych ni samego Kartezjusza), co niechybnie

zakłada koncepcja maszyny my?l=cej w sensie Turinga (patrz: rozdział 2. „Dzisiaj”, s. 83), wówczas

najprawdopodobniej stwierdziłby, i maszyna ta niczym nie róni si> od człowieka (w sensie

funkcjonalnym, w dodatku tylko w sferze j>zykowej). Naley tutaj pami>ta@, i Kartezjusz wypracował

sobie bardzo oryginaln= koncepcj> zwierz=t-maszyn, wedle której, w ?wiecie realnym tylko człowiek

— dzi>ki darowi umysłu — nie jest istot= mechaniczn=, za? cały ?wiat przyrody jak najbardziej podlegał

mechanicystycznym prawom. Duy wpływ na takie, a nie inne pogl=dy Descartesa w sprawie problemu

mind-body miały pionierskie prace inynierów, zdolnych ju w tamtych czasach konstruowa@ pierwsze

„ywe” lalki. Mistrzostwo w tym zakresie osi=gni>to dopiero znacznie póLniej, za czasów omawianego

dalej La Mettriego. A niedo?cignionym mistrzem tamtej epoki był Francuz, Jacques de Vaucanson

(1709 – 1782), który skonstruował mi>dzy innymi model kaczki, zdolnej imitowa@ funkcje jelitowe.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: