Racje felietonisty-Współcześni błazny.pdf

Racje felietonisty

Jerzy Pawlas

Królewscy trefnisie i błazny cieszyli się na dworach szczególnymi prawami.

Mówili, co chcieli i komu chcieli. Nie karano ich za to, nikt też nie obrażał się. Choć

w żartach mogła znajdować się prawda gorzka czy okrutna, to przecież nikt nie

utyskiwał, gdy poczuł się dotknięty. Coś w tym bowiem było, skoro królewski błazen

pozwalał sobie żartować. Wypadało się zastanowić. We współczesnych mediach

role niegdysiejszych trefnisiów przejęli felietoniści. Wypowiadają się w

specyficznych artykułach prasowych, zwanych felietonami, w których zajmują się

różnymi zagadnieniami - politycznymi, społecznymi, ekonomicznymi, kulturalnymi -

zawsze jednak w sposób żywy, dowcipny, błyskotliwy, frapujący, żartobliwy. Jednym

słowem - o poważnych sprawach mówią niepoważnie, prowokując czytelników do

refleksji. Korzystają przy tym z przywileju licencji poetyckiej (swobody poetyckiej),

m.in. deformując mało znaczące realia dla celów artystycznych. Kto zna powyższe

okoliczności i uwarunkowania, ten - czytając teksty współczesnych wesołków - nie

będzie nimi dotknięty. Zastanowi się natomiast nad problemem, który jest tematem

felietonu.

* * *

W związku z listami, które otrzymałem po ostatnio opublikowanych felietonach,

pragnę wyjaśnić kilka spraw. Pamiętając o owej roli wesołków i przynależnej im

licencji - trzeba uważnie czytać teksty felietonistów, zamiast posądzać ich o niecne

zamiary. Nie ulega przecież wątpliwości, że parlamentarne lobby na rzecz importu

używanej odzieży okazało się silniejsze (przeforsowano odpowiednie akty prawne)

niż np. domagające się referendum w sprawie sprzedaży ziemi cudzoziemcom

(którego przecież nie przeprowadzono). Jest również oczywiste, że niekontrolowany

import używanych produktów podcina byt krajowej gospodarki. Jest więc winą

rządzących państwem, że pauperyzują społeczeństwo, skazując obywateli na szarą

strefę i lumpeksy. Niemniej konstatacja, że społeczeństwem sprowadzonym do

poziomu wegetacji łatwiej manipulować niż uwłaszczonym, jest równie zasadna jak

ta, że spauperyzowani obywatele mogą domagać się albo tanich ciuchów, albo

zmiany ekipy rządzącej. Jednak felieton Mentalność lumpeksowa (Niedziela nr

34/2002) nie traktuje o kupujących tanią odzież ani o ich kondycji finansowej, co

sugeruje list Czytelnika. Tematem była mentalność grubokreskowej klasy

politycznej okresu tzw. transformacji. Właśnie owa "mentalność lumpeksowa (ludzie

jak ciuchy po dezynfekcji do powtórnego użycia - przykładem SB-ek, niegdyś

pacyfikujący strajki, dziś broni naszego bezpieczeństwa) jest elementem cywilizacji

odpadów brukselskich".

Adam Zagajewski w swych ostatnich wierszach przedstawia ponury obraz Krakowa

- "miasta deszczu, szczurów i śmieci", które w dodatku "już dawno sprzedało honor i

wierność". Czy teraz mieszkańcy królewskiego grodu, którzy na Rynku Głównym

wznieśli McDonald'sa, a niedawno wybrali SLD-owskiego prezydenta - poczuwszy

się obrażonymi, zlinczują poetę czy zbojkotują jego twórczość? Felietoniści także

korzystają z prawa do uogólnień. Służą one do ilustracji założonej tezy i tylko w

związku z nią należy je interpretować. Polacy ekspatriowani zza Buga są ofiarami

historii. Pozbawieni ojcowizny są równie okaleczeni, jak wydziedziczeni z historii i

kultury, jak odarci z tożsamości narodowej. Stąd felieton Cywilizacja wypędzonych

(Niedziela nr43/2002). Niemniej Czytelnik wskazuje na wyrwaną z wywodu

właściwość zabużańskich przybyszy: "improwizację, bałaganiarstwo" - choć z tekstu

nie wynika, by była ona powszechna, a - patrząc na rzeczywistość - nie można

wykluczyć, że nie istnieje. Inny Czytelnik zauważa, iż Ziemie Odzyskane szabrowali

najpierw Sowieci, a potem Polacy z centralnej Polski. Nikt temu nie zaprzecza, ale

też nikt nie podważa potocznej obserwacji, że różny był stopień cywilizacyjny

przybyszy i ludności miejscowej. Wystarczy obejrzeć stan utrzymania

nieruchomości w Wielkopolsce czy Małopolsce i na Ziemiach Odzyskanych

(niezależnie od ich statusu własnościowego).

Paszkwilancka agitka Imperium ojca Rydzyka, przygotowana przez TVP, pokazuje,

jak niecnymi metodami mogą posługiwać się dziennikarze. Nie znaczy to jednak, że

wszyscy stosują inwigilacje, insynuacje i obrażają wierzących. Jeżeli więc Czytelnik

zauważa, że przybysze zorganizowali Politechnikę Śląską im. W. Pstrowskiego i

Uniwersytet Wrocławski im. B. Bieruta, to przecież nikt tego nie neguje. Nie można

jednak zaprzeczyć, że środowisko przybyszy nie składało się wyłącznie z

naukowców. Ostatecznie czasy, kiedy atakowało się przeciwnika (autora)

fragmentami wyrwanymi z kontekstu, już dawno minęły. Można mówić o wszystkim,

nikogo nie obrażając. A ten, kto zna swoją wartość, nie czuje się urażony.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: