SERCE (cor, cardia)
- narząd wydrążony, 4-przedziałowy, składający się z 2 przedsionków i 2 komór.
- przedsionki rozdziela przegroda międzyprzedsionkowa
- komory rozdziela przegroda międzykomorowa (septum interventriculare)
- Obie przegrody stanowią przegrodę podłużną serca, która jest przegrodą rozdzielającą na część prawą - żylną i lewą - tętniczą.
- Przedsionki i komory oddziela przegroda poprzeczna serca, która jest niepełna. W jej obrębie znajdują się bowiem ujścia przedsionkowo-komorowe.
PRAWE ujście przedsionkowo-komorowe - zastawka 3-dzielna
LEWE ujście przedsionkowo-komorowe - zastawka 2-dzielna (mitralna)
Na usługach zastawek ujść przedsionkowo-komorowych są mięśnie brodawkowate komór (mm. papillares) i struny ścięgniste (chordae tendineae), które łączą zastawki z mięśniami brodawkowatymi.
Zastawki ujść przedsionkowo-komorowych - zastawki żylne - w odróżnieniu od zastawek tętniczych położonych w ujściu aorty i pnia płucnego.
Zastawki tętnicze sterują wypływem krwi z komór serca. Kształtem przypominają gniazda jaskółcze, księżyc, stąd ich nazwa - zastawki księżycowate.
Zastawki tętnicze nie posiadają mięśni brodawkowatych, ani strun ścięgnistych.
Zastawka pnia płucnego posiada 3 płatki : przedni, prawy, lewy.
Zastawka aorty posiada również 3 płatki : tylny, prawy, lewy.
Serce położone jest w śródpiersiu przednim. Kształtem przypomina stożek z wierzchołkiem tzn. koniuszkiem serca, który skierowany jest ku dołowi, przodowi i na stronę lewą.
Podstawa serca skierowana jest ku górze, ku tyłowi i na stronę prawą. Na podstawie serca znajduje się komora serca, czyli wielkie naczynia wychodzące (aorta, pień płucny) oraz wchodzące (żyły płucne główne). Położenie serca względem płaszczyzn ciała określany jako trójskośny.
Komora, przedsionek PRAWE - bardziej z przodu
Komora, przedsionek LEWE - bardziej z tyłu
Serce jest 3warstwowe. Umieszczone jest ono w worku osierdziowym, tzw. pericardium. Jest to błona surowicza, która posiada blaszkę ścięgnistą i blaszkę trzewną.
I warstwa serca - zewnętrzna - epicardium (nasierdzie)
Tworzy ją blaszka trzewna surowiczego osierdzia.
II warstwa serca - myocardium (śródsierdzie)
Warstwa najgrubsza i składają się na nią :
- szkielet serca (skeleton cordis)
- m. poprzecznie prążkowany typu sercowego (struktura syncytialna, sam generuje się do pracy)
- układ przewodzący serca
Układ przewodzący serca (bodźcotwórczy)
Zawiera on 3 ośrodki własnej pracy serca :
- węzeł zatokowo-przedsionkowy (I rzędowy ośrodek pracy serca)
- węzeł przedsionkowo-komorowy (II rzędowy ośrodek pracy serca)
- pęczek przedsionkowo-komorowy (III rzędowy ośrodek pracy serca) /włókna Purkiniego/
Aparat bodźcotwórczy serca stanowi system automatycznej pracy serca. Dodatkowo serce unerwione jest przez układ nerwowy autonomiczny. W związku z czym mówimy, że unerwione jest typem AA (autonomicznie automatycznie)
III warstwa serca - endocardium (wsierdzie)
Stanowi ją błona, która wyściela powierzchnię wewnętrzną przedsionków, komór, płatków zastawek, mięśni brodawkowatych i strun ścięgnistych. Praca serca polega na nieustannych skurczach (systole) i rozkurczach (diastole).
MIEJSCA OSŁUCHIWANIA
- zastawka 3-dzielna
mostek po stronie prawej między V a VI chrząstką żebrową prawą
- zastawka 2-dzielna
V lewa przestrzeń międzyżebrowa, miejsce ???? koniuszka serca, które znajduje się przyśrodkowo od linii sutkowej.
- zastawka pnia płucnego
II przestrzeń międzyżebrowa lewa, przy lewym brzegu mostka
- zastawka aorty
II przestrzeń międzyżebrowa prawa, przy prawym brzegu mostka
Serce działa na zasadzie pompy ssącotłoczącej. Prawy Przedsionek zasysa krew z obu żył głównych, a Przedsionek Lewy z 4 żył płucnych. Komory Prawa i Lewa tłoczą krew do pnia płucnego i aorty.
Komora Prawa ma kształt ostrosłupa o trójkątnej podstawie.
Komora Lewa ma kształt stożka.
Komora Prawa działa na zasadzie pompy objętościowej, tzn. w trakcie skurczu zastawka pnia płucnego zbliża się do zastawki 3-dzielnej.
Droga napływu krwi w Komorze Prawej wiedzie od ujścia żylnego do wierzchołka komory, a droga odpływu krwi z wierzchołka komory do ujścia tętniczego. Tworzy się jak gdyby litera V, której ramiona są szeroko rozwarte. Zabezpieczenia między mieszaniem się krwi napływającej i odpływającej w Komorze Prawej jest wał mięśniowy w postaci grzebienia nadkomorowego. Jest on wytworzony przez wpuklającą się do komory prawej przegrodę międzykomorową. Co jest skutkiem oddziaływania na tę przegrodę aorty.
Ściana Komory Prawej wynosi 5 mm grubości i jest 3x cieńsza od ściany Komory Lewej.
Komora Lewa działa na zasadzie pompy wysokociśnieniowej. W związku z czym jej ściana musi być gruba (~ 15 mm grubości). Strumień krwi napływającej i odpływającej tworzy również jakby literę V, ale z ramionami pod kątem ostrym.
KRĄŻENIE PŁUCNE (małe) - czynnościowe /circulatio pulmonalis/
Jego zadaniem jest utlenowanie Hb, a oddanie CO2. Krążenie płucne nie służy odżywianiu płuc. Rozpoczyna się ono w Komorze Prawej pniem płucnym. Pień płucny rozgałęzia się na prawą i lewą tętnicę płucną. Do płuc płynie krew odtlenowana, tzn. z dużą zawartością dezoksy-Hb. Na poziomie pęcherzyków płucnych w mikrokrążeniu dochodzi do wymiany gazowej. Ulega rozpadowi dezoksy-Hb, a powstaje oksy-Hb, czyli Hb z tlenem.
Krew natlenowana powraca z płuc najczęściej 4 żyłami płucnymi po 2 z każdego płuca, które uchodzą do przedsionka lewego serca.
KRĄŻENIE SYSTEMOWE (wielkie)
Rozpoczyna się w Komorze Lewej aortą. Aorta rozprowadza krew natlenowaną swoimi gałęziami tak w obwodzie górnym, jak i w dolnym ciała. Na poziomie mikrokrążenia komórkowego odbywa się wymiana metabolitów, a krew odtlenowana jest zbierana ostatecznie z obwodu górnego żyłą główną górną, a z obwodu tylnego ciała żyłą główną dolną.
Obydwie żyły główne dochodzą do Prawego Przedsionka.
Krążenie systemowe i płucne należą do tzw. krążenia osobniczego, które rozpoczyna się z chwilą narodzin, a kończy z chwilą śmierci.
O ile krążenie płucne jest krążeniem czynnościowym, to krążenie systemowe jest krążeniem odżywczym. Jego zadaniem jest doprowadzenie krwi tętnicami do wszystkich komórek ciała i ich zaopatrzenie w metabolity oraz odprowadzenie z tych komórek krwi i związków przemiany materii. Obieg górny krążenia systemowego przeznaczony jest dla głowy, szyi i klatki piersiowej, kończyny górnej.
Obieg dolny - reszta ciała i do tego obiegu dolnego wkomponowany jest układ wrotny.
KRĄŻENIE PŁODOWE
Rozpoczyna się z chwilą pojawienia się zawiązków w życiu płodowym, a kończy z chwilą porodu.
Całkowicie zależne od krążenia matczynego i nie posiada krążenia płucnego.
Cechy różniące krążenie płodowe :
1. całkowita zależność od krążenia matczynego
2. łożysko - łącznik płodu i matki
3. nieczynne płuca mające krążenie płucne
4. obecność 3 połączeń między drogą krwi natlenowanej i odtlenowanej :
- 2 zewnątrzsercowe - przewód żylny/tętniczy
- 1 wewnątrzsercowe - otwór owalny
5. 5-krotne mieszanie się krwi natlenowanej z odtlenowaną (w wątrobie, żyle głównej dolnej, przedsionku prawym, lewym i w aorcie)
6. wątroba jako pierwszy narząd otrzymujący natlenowaną wysokoenergetyczną krew
7. obecność wysokooporowych naczyń płucnych i niskooporowych naczyń krążenia systemowego, co jest układem odwrotnym niż w życiu pozapłodowym (osobniczym).
Z chwilą urodzenia krążenie płodowe zostaje zastąpione krążeniem osobnicznym. Pojawia się różnica ciśnień w przedsionkach serca, która zamyka otwór owalny. Rozdziela to krążenie krwi pomiędzy częścią lewą i prawą serca. Początkowe zamknięcie fizjologiczne otworu owalnego w ciągu pierwszego roku życia dziecka staje się zamknięciem anatomicznym, czyli ulega zarośnięciu.
Pozostałość żyły pępkowej przekształca się w więzadło obłe wątroby (lig. teres hepatis). Tętnice pępkowe przekształcają się w więzadła pępkowe środkowe lewe i prawe, a obydwa przewody tętniczy i żylny odpowiednio w więzadło tętnicze i żylne.
3
medyczne_materialy