DROGI ZMYSŁOWE
Drogą zmysłowe to rodzaj dróg czuciowych, na trasie przebiegu których występują nerwy zmysłowe. Rozpoczynają się one na obwodzie receptorami (telereceptorami), a kończą w wyspecjalizowanych zmysłowo obszarach korowych.
Poza drogą węchową wszystkie drogi zmysłowe i czuciowe przechodzą przez wzgórze.
DROGA WĘCHOWA
Droga węchowa, jako filogenetycznie najstarsza, omija młode filogenetycznie wzgórze. Jest 3-neuronowa. Receptory węchu znajdują się w jamie nosowej okolicy węchowej na wysokości małżowiny nosowej górnej i najwyższej i odpowiadającej jej przegrodzie nosa.
Ciało I neuronu, a zarazem i receptor tworzą komórki nerwowo-czuciowe węchowe. Dendryty tych komórek znajdują się w okolicy węchowej, natomiast neuryty wytwarzają nerwy węchowe, które przechodzą przez blaszkę węchową i kończą się w opuszce węchowej. Tutaj znajduje się ciało II neuronu, tzw. komórki mitralne i pędzelkowate.
W opuszcze połączenie nerwów węchowych z dendrytami tworza tzw. kłębuszki węchowe. Neuryty komórek mitralnych i pędzelkowatych wytwarzają pasmo węchowe i kończą się w trójkącie węchowym.
III neuron tworzą komórki trójkąta węchowego, których neuryty przebiegają trojako :
- w pierścieniu węchowym zewnętrznym
- w pierścieniu węchowym wewnętrznym
- na skróty
Te 3 rodzaje kończą się w I-rzędowej korze węchowej (pole 34) na haku hipokampa.
Osobliwości drogi węchowej :
- omija wzgórze
- trojaki przebieg III neuronu
- nieskrzyżowana droga
DROGA WZROKOWA
Droga wzrokowa jest 4-neuronowa. Ciała I-III neuronu leżą w obrębie siatkówki.
I neuron tej drogi jest równocześnie receptorem w postaci czopków i pręcików. Leża one w warstwie światłoczułej siatkówki.
II neuronem są komórki dwubiegunowe siatkówki, a III neuronem komórki zwojowe (wielobiegunowe).
O ile I i II neuron są bardzo krótkie, to neuryt III neuronu przebiega dalekosiężnie, aż do wzgórzomózgowia. Najpierw jako nerw wzrokowy i skrzyżowanie nerwów wzrokowych, a potem jako pasmo wzrokowe.
W skrzyżowaniu nerwów wzrokowych krzyżują się jedynie włókna z przyśrodkowych, czyli donosowych połówek siatkówki, podczas gdy włókna z bocznych, czyli skroniowych połówek siatkówki pozostają nieskrzyżowane.
Prawe pasmo wzrokowe prowadzi impulsy z prawej połowy obu gałek.
Wypustka III neuronu kończy się w ciele kolankowatym bocznym i jądrach poduszki (dla przebiegu drogi wzrokowej) oraz kończy się jeszcze w jądrze wzgórka górnego (dla odruchów wzrokowych.)
Ciałko kolankowate boczne i jądra poduszki są podkorowymi ośrodkami wzroku (analizatorami wzroku) i tutaj zaczyna się IV neuron drogi wzrokowej zwany promienistością wzrokową. Na swej trasie przebiegu zatacza ona 2 kolana, najpierw skroniowe, dochodząc aż do ciała migdałowatego, a potem potyliczne i kończy się w korze wzrokowej.
Przy uszkodzeniu drogi wzrokowej przed skrzyżowaniem (np. odklejenie siatkówki, przecięcie, odcięcie nerwu) występuje ślepota jednooczna. W przypadku uszkodzenia drogi wzrokowej poniżej skrzyżowania (guzy CUN-centralnego układu nerwowego, tętniaki, niedokrwienie, zawał krwotoczny) występuje ślepota dwuoczna. Przy uszkodzeniu prawego pasma wzrokowego występuje niedowidzenie dwuoczne połówkowe prawostronne.
zawał niedokrwienny = blady
tętniak = zawał krwotoczny = czerwony (wylewa się krew i niszczy tkanki mózgu)
Część neurytów III neuronu dobiega do wzgórków górnych blaszki czworaczej (pokrywki) śródmózgowia. Jądra wzgórków górnych łączą się przeważnie ze skrzyżowanymi drogami z jądrem parasympatycznym n. III, skąd zaczyna się droga parasympatyczna, która przełącza się w zwoju rzęskowym i dochodzi do m. rzęskowego i zwieracza źrenicy. Cały przebieg drogi wzrokowej od receptorów do wzgórków górnych stanowi ramię dośrodkowe odruchu na adaptację i akomodację, natomiast ramię odśrodkowe tego odruchu zaczyna się w jądrze parasympatycznym dodatkowym n. III (Westphala-Edingera), a kończy w mięśniu rzęskowym bądź zwieraczu źrenicy.
DROGA SŁUCHOWA
Droga słuchowa jest co najmniej 4-neuronowa. Ciało I neuronu znajduje się w zwoju spiralnym ślimaka. Jego dendryty dochodzą do receptorów słuchu (komórek włoskowatych wewnętrznych i zewnętrznych), natomiast neuryty wytwarzają nerw słuchowy.
Nerw słuchowy wydostaje się z przewodu słuchowego wewnętrznego i wstępuje przez kąt mostkowo-móżdżkowy (angulus pontocerebellaris) do pnia mózgu :
- połowa neurytów kończy się w jądrze ślimakowym grzbietowym (CD)
- połowa neurytów kończy się w jądrze ślimakowym brzusznym (CV)
Droga słuchowa, co przebiega przez jądro ślimakowe grzbietowe (CD) jest nieskrzyżowana i zawsze 4-neuronowa. W drodze nieskrzyżowanej ciało II neuronu tworzy jądro ślimakowe grzbietowe (CD). Wychodzące z niego włókna pną się ku górze jako wstęga boczna (lemniscus lateralis) i kończą w jądrze wstęgi bocznej. Tutaj zaczyna się III neuron, który podąża do ciała kolankowatego przyśrodkowego. W ciele kolankowatym przyśrodkowym jako podkorowym ośrodku słuchu rozpoczyna się IV neuron, który przebiega jako promienistość słuchowa aż ku I-rzędowej korze słuchowej (pola 41,42) w zakrętach skroniowych poprzecznych Heschla.
Droga słuchowa, która przechodzi przez jądro ślimakowe brzuszne (CV) jest skrzyżowana, gdyż przechodzi w poprzek pnia mózgu, a dopiero potem zagina się ku górze jako wstęga boczna, wędrując w poprzek pnia mózg. II neuron, który rozpoczął się w jądrze ślimakowym brzusznym (CV) może ulec przełączeniu na kolejne neurony w licznych jądrach słuchowych pnia mózgu, takich jak :
- jądro ciała czworobocznego boczne i grzbietowe (nucleus corporis trapezoidei)
- jądro oliwki górnej
Wstęga boczna nie jest tworem jednorodnym, gdyż prowadzi ona II, III, IV bądź nawet V neuron drogi słuchowej.
Impulsy słuchowe z ucha dochodzą do kory słuchowej obu półkul.
DROGA RÓWNOWAGI/STATYCZNA/PRZEDSIONKOWA
Wyróżnia się 2-neuronową drogę statyczną filogenetycznie starą oraz 3-neuronową drogę statyczną filogenetycznie młodą/nową (z udziałem wzgórza i kory). Obie te drogi mają identyczny przebieg I neuronu.
Ciało I neuronu leży w zwoju przedsionkowym na dnie przewodu słuchowego wewnętrznego (po stronie przedsionka !!!). Jego dendryty dochodzą do receptorów równowagi statycznej (plamka łagiewki i woreczka) i kinetycznej (bańki przewodów półkolistych).
Neuryt I neuronu wytwarza nerw przedsionkowy, który powstaje z dwóch komponentów :
- nerwu łagiewkowo-bańkowego (z bańki przewodu półkolistego przedniego, czyli górnego oraz bocznego)
- nerwu woreczkowo-bańkowego (przewód półkolisty tylny)
Nerw przedsionkowy z przewodu słuchowego wewnętrznego wstępuje przez kąt mostkowo-móżdżkowy do 4 jąder przedsionkowych w pniu mózgu (górne-dolne, przyśrodkowe-boczne).
W drodze filogenetycznie młodej ciało II neuronu kończy się w 4 jądrach przedsionkowych i drogą przedsionkowo-wzgórzową dociera do wzgórza (podkorowy ośrodek równowagi - nie odkryto jeszcze które jądro).
III neuron podąża od wzgórza do kory czuciowej. Droga, która wiedzie przez wzgórze do kory jest zatem uświadamiana.
II neuron drogi statycznej filogenetycznie starej tworzą połączenia jąder przedsionka z :
- jądrem wierzchu w robaku móżdżku
- jądrami ruchowymi nerwów gałkoruchowych III,IV,Vi (zaburzenie è oczopląs)
- jądrem czerwiennym...
2
medyczne_materialy