FIZJOTERAPIA W ORTOPEDII, REUMATOLOGII I TRAUMATOLOGII.
TEMAT: Fizjoterapia po złamaniach kości.
1) usprawnianie w okresie unieruchomienia
2) mobilizacja po zdjęciu unieruchomienia
3) sposoby usprawniania w zależności od miejsca i rodzaju złamania oraz przyjętej metody leczenia
Złamania kości mogą być:
– zamknięte -> bez kontaktu odłamów z otoczeniem
– otwarte -> z kontaktem odłamów z otoczeniem
• bezpośrednie
• pośrednie
– zielona gałązka ( u dzieci)-> silna istota korowa trzyma kość
• z przemieszczeniem
• bez przemieszczenia
– kompresyjne (zgnieceniowe) np. trzonu kręgu, szyjki kości udowej->zwykle przy odwiedzeniu kości z rozejściem się odłamów
Klasyfikacja złamań:
1) przebieg szczeliny złamania:
– poprzeczne;
– skośne;
– spiralne;
– z odłamań pośrednich;
– wieloodłamowe;
2) lokalizacja złamania:
– trzonu
– przynasady (nadkłykciowe, podkrętarzowe)
– nasady
– występów kostnych
– śródstawowe, powierzchni stawowych (olbrzymie ograniczenie ruchomości w stawie)
3) przemieszczenie odłamów kostnych:
– do boku;
– z rozciągnięciem;
– ze skręceniem;
– kątowe;
– rotacyjne;
a) obecność i rodzaj przemieszczeń odłamów kostnych:
– pierwotne-> powstające w chwili działania urazu;
– wtórne-> wynikające z działania mięśni, ścięgien, wiązadeł;
b) czynniki powodujące przemieszczenie:
– siła i kierunek działania urazu;
– ciężar ciała lub części kończyny położonej obwodowo w stosunku do szczeliny działania;
– siła mięśni;
– nieprawidłowe unieruchomienie;
4) mechanizm urazu:
– bezpośredni -> bezpośrednie działanie siły;
– pośredni -> zadziałanie siły w bardzo odległym miejscu, a uraz jest w innym miejscu:
• pociąganie -> dochodzi do nich w skutek nagłego skurczu mięśnia
->dotyczy:
*rzepki
*wyrostki łokciowe;
*kolec biodrowy przedni;
*guz kulszowy
• zginanie i skręcanie -> mechanizm tych złamań jest najczęściej mieszany z przewagą komponentu zgięciowego lub skrętnego;
-> przy mechaniźmie zgięciowym powstają złamania skośne lub
poprzeczne
-> przy złamaniu skrętnym- spiralne;
-> złamania skośne mają znacznie mniejszą powierzchnię niż złamania spiralne;
• zgniatanie;
• zazwyczaj występuje kombinacja tych sił;
5) ilość odłamów
– dwuodłamowe
– dwuodłamowe z odłamem pośrednim
– trójodłamowe
– wieloodłamowe aż do rozkawałkowania kości
Leczenie:
1) zachowawcze
– złamanie z przemieszczeniem -> repozycja, następnie unieruchomienie przez opatrunek gipsowy
– złamanie bez przemieszczenia -> tylko unieruchomienie
2) operacyjne
– zespolenie za pomocą odpowiednich zespoleń, odpowiednimi łącznikami, wtedy bez opatrunku gipsowego np.zespolenie trzonu kości udowej
Szczególną metodą leczenia złamań kości długich jest system osteosyntezy zewnętrznej:
– jest to wprowadzenie odpowiednich śrub, drutów w odłam bliższy i dalszy złamanej kości, na zewnątrz jest odpowiednie rusztowanie, którym się wszystko reguluje, aby nie kontaktować tkanki pacjent ze światem zewnętrznym
– przy złamaniach otwartych stosuje się osteozy wewnętrzne
– metoda z wyboru:
* zastosowanie leczenia czynnościowego złamań
W celu zespolenia wewnętrznie złamanej kości stosuje się różnego rodzaju łączniki metalowe:
– pętle drutowe (np.złamanie rzepki)
– śruby
– płytki typu Eggersa (rynnowe i płaskie o kształtach I, L, T, Y)
– płytki kątowe według Neufelda (służy tylko do zespolenia złamanej szyjki kości udowej)
– płytki samodociskające typu Osteo (A-T) mogą wcisnąć nawet 8mm kość w kość (np. do zespoleń kości udowej -> do członu bliższego odłamu przyciska się 3 śrubami, następnie szczelina i do odłamu dalszego płytka, którą przykręca się najpierw pierwszą śrubę-prowadzącą, następnie ostatnią-dociskową i środkową też dociskową, maksymalnie zbliżamy odłam do odłamu)
– druty Kirschnera (są wykorzystywane w stabilizacji zewnętrznej)
– gwoździe Kuntschera (kształt przeciętej litery O, w środku pustej, duża wytrzymałoś na złamania, czasem wkłada się kinczer w kinczer aby jeszcze zwiększyć wytrzymałość, gdy są silne mięśnie lub pacjent nie słucha naszych poleceń, ten typ łącznika jest dobry do zespoleń od krętarza do połowy kości udowej)
– wiele innych
I. Usprawnianie w okresie unieruchomienia na przkładzie złamania szyjki kości udowej unieruchomione (immobilizacja), leczenie zachowawcze
Płeć: kobieta
Wiek: 78 lat
Rozpoznanie: złamanie szyjki kości udowej
Rodzaj złamania: złamanie odwiedzeniowe, wklinowane, częściowo stabilne z niewielkim przemieszczeniem odłamów (to złamanie jest lepsze do gojenia niż przwiedzeniowe)
Leczenie: zachowawcze z założeniem opatrunku gipsowego biodrowo-udowego z nogawką na udo kończyny przeciwnej i dogipsowaną rozpórką powyżej kolana (strona grzbietowa stopy wolna, gips musi być na stopę aby nie dochodziło do rotacji)
Zalecenia: kinezyterapia
• po 6 tygodniach odjęcie nogawki z kończyny przeciwnej i rozpórki
• nauka chodzenia z odciążenime kończyny złamanej
• po 12 tygodniach zdjęcie unieruchomienia i kontrola rentgenowska
Postępowanie usprawniające musi być bezpośrednie i wczesne. Rozpoczyna się od pierwszego dnia po założeniu opatrunku gipsowego.
Obejmuje w kolejności chronologicznej następujące rodzaje ćwiczeń:
1) ćwiczenia oddechowe
2) gimnastyka poranna
3) ćwiczenia zapobiegające odleżynom (oparcie łokci o materac i uniesienie bioder do góry)
4) ćwieczenia wolnych stawów nie objetych unieruchomieniem
5) ćwiczenia synergistyczne kontralateralne
6) ćwiczenia synergistyczne ipsilateralne
• pierwze 6 ćwiczeń wykonujemy już od 1-2 dnia
7) ćwiczenia izometryczne (dopiero po upływie 2 tygodni w leczeniu zachowawczym/ nie każemy wykonać pacjentowi ruchu np.zgięcia-jest to bardzo zła rzecz, ale napięcie uzyskujemy siłą woli!!!)
8) pionizacja (w pierwszych 6 tygodniach zwykle się tego nie robi)
• ćwiczenie 7 i 8 po zdjęciu nogawki z kończyny zdrowej
9) gimnastyka ogólnousprawniająca
10) ćwiczenia mobilizujące zdrowy staw biodrowy (ruchy we wszystkich płaszczyznach, uruchamiamy ten staw)
11) nauka chodzenia z odciążeniem kończyny złamanej (o kulach przez 6 tygodni aż do całkowitego zdięcia unieruchomienia-2kule i jedna noga)
Schemat dawkowania ćwiczeń izometrycznych po złamaniu kości:
KOLEJNE DNI USPRAWNIANIA
ILOŚĆ SERII
ILOŚĆ SKURCZÓW W SERII
CZAS SKURCZU
CZAS ROZKURCZU
ŁĄCZNY CZAS TRWANIA TEGO ĆWICZENIA
1
2
3
4
5
6
20
2,5 sek
1,40
3,20
5,00
masterrapper