UKŁAD KOSTNY
Szkielet- inaczej kościec, układ kostny to wszystkie kości składające się na ciało człowieka, u człowieka dorosłego szkielet kostny składa się z ok. 206 kości.
Struktura kości- kość uformowana jest przez substancje kostną i szpik.
Substancja kostna- jest to część twarda kości, zawiera duże ilości wapnia, może przyjmować dwie zasadnicze postacie:
-kość gąbczasta- uformowana jest z delikatnych beleczek tworzących rodzaj siatki gdzie znajdują się małe jamki, ten typ tkanek występuje na kończynach długich i we wnętrzu innych
-kość zbita- to tkanka kostna o grubej i sztywnej strukturze;
kość ma kształt cylindryczny, do jej wnętrza prowadzi tzw. kanał Haversa. Zbiór blaszek wraz z kanałem nosi nazwę osteonu.
Szpik kostny- jest to gąbczasta silnie ukrwiona tkanka, wypełniająca jamy wewnątrz kości, szpik może byś czerwony lub żółty. Ten pierwszy jest ważniejszy produkuje wszystkie komórki krwi, u człowieka dorosłego pozostaje przede wszystkim w kościach tułowia i czaszki, natomiast w kościach kończyn dominuje żółty szpik.
Zrost kości- podczas fazy zrostowej kości nie są mocno uwapnione w pobliżu ich zakończeń znajdują się strefy tkanki chrzęstnej (20-25 lat kości już nie rosną).
Cechy kości:
-wiek dojrzały- twardość, wytrzymałość kości
-wiek starczy- kości łamliwe, kruche na skutek utraty wapnia, proces ten nosi nazwę osteoporozy.
Rodzaje kości- kształt kości jest bardzo zróżnicowany można wyróżnić ich 4 rodzaje:
-płaskie- kości sklepienia mózgoczaszki, łopatki
-długie- udowa, ramienna, środkowa część kości długich nosi nazwę trzonu, końce zaś nazywane są nozdrzami, trzony utworzone są przez kość zbitą
-krótkie- nadgarstka i stępu
-różnokształtne- żuchwa, podniebienne, kręgi
Warstwa zewnętrzna wszystkich kości zbudowana jest z istoty zbitej, końce kości długich i wszystkie inne kości wewnątrz zbudowane są z kości gąbczastej.
Szkielet zawiera ok. 1,5kg szpiku kostnego natomiast średnia waga szkieletu kostnego 10kg kobiety, 12kg mężczyźni.
Szkielet można podzielić na 2 części:
-osiową
-obwodową
W skład osiowej wchodzą :
-czaszka
-kręgosłup
-żebra
-mostek
W skład obwodowej wchodzą:
-kończyny górne i dolne wraz z obręczami
Czaszka składa się z 2 części:
-mózgowa (mózgoczaszka) kość czaszki znajduje się w górnej części głowy stanowią przestrzeń otaczającą podstawowe elementy układu nerwowego
-trzonowa (trzebioczaszka) tworzą je kości które kształtują oczodoły jamę nosową i ustną
Kości czaszki zbudowane są z 8 różnych kości silnie połączonych ze sobą ich połączenia mają kształt krętych linii zwanych szwami czaszki. Kości te zbudowane są z zewnątrz …… blaszki i kości gąbczastej.
Kość czołowa- to kość mieszcząca się w górnej i przedniej części czaszki w okolicy czołowej. Górna tworzy oczodoły poza tymi brzegami oczodołów w głębi kości znajdują się dwie zatoki czołowej, są one pokryte od wewnątrz linią śluzową i mają kontakt z jamą nosową.
Kości ciemieniowe- są to 2 kości po przeciwnych stronach czaszki, są płaskie o kształcie czworokąta, stanowią boczno górne części czaszki.
Kości skroniowe- są po obu stronach czaszki, tworzące jej boczno dolne części skroniowe.
Kość potyliczna- z tyłu czaszki tworzy część sklepienia i części jej podstawowe w środkowej części znajduje się otwór potyliczny. Kość potyliczna ma połączenie z kręgosłupem za pośrednictwem pierwszego kręgu szyjnego. Przez otwór potyliczny przechodzi rdzeń kręgowy, biegnący od mózgowca do wnętrza kręgosłupa.
Kość sitowa- jest niewielką z tyłu za okolicą czołową, jej przedłużenia w kierunku dolnym tworzą górną część jamy nosowej.
Kość klinowa- znajduje się w linii środkowej podstawy czaszki z tyłu za kością czołową i sitową, a z przodu przed kością potyliczna, składa się z części środkowej zwanej trzonem i przedłużeń zwanych skrzydłami.
Kości twarzy:
Kości szczęki- są dwie umieszczone po obu stronach linii środkowej, są połączone z twarzą środkową części kostnej struktury twarzy, w ich wnętrzu znajdują się jamy zwane zatokami szczękowymi, są wyścielone od wewnątrz błoną śluzową mają połączone z jamą nosową.
Żuchwa- ma kształt podkowiasty jest kością o znaczącej ruchomości a jej główną funkcją to udział w procesie żucia, jej końce są zaokrąglone tworzą połączenia z kośćmi skroniowymi. Ma 18 otworów w którym osadzone są zęby.
Kości nosowe- dwie małe kości połączone ze sobą w linii środkowej tworzą grzbiet nosa.
Kości jarzmowe- dwie o czworobocznym kształcie, tworzą część boczną policzków.
Jama nosowa- przestrzeń znajdująca się w części środkowej twarzy. Są tu trzy małżowiny nosowe górne środkowe i dolne. Ściana przyśrodkowa nosowa przedziela jamę nosową na 2 części.
Zęby- umocowane są w kościach szczęki żuchwy tworząc dwa łuki zębowe, każdy ząb osadzony jest w zębodole.
Kręgosłup- składa się z 24 kręgów umieszczonych w linii prostej, połączone mięśniami i więzadłami. Górna cześć kręgosłupa łączy się z podstawą czaszki przez powierzchnie stawowe z kością potyliczną, przez kanał kręgowy przebiega rdzeń kręgowy. Dolna część kręgosłupa łączy się z kością krzyżową, kość ta powstała w wyniku zrośnięcia się 5 kręgów krzyżowych i łączy się ona z kością guziczną. W kręgosłupie wyróżniamy 5 części :
-część szyjna- stanowi główny fragment kręgosłupa, składa się z 7 kręgów
-piersiowa- 12 kręgów, są masywniejsze
-lędźwiowa- 5 kręgów, są bardzo masywne
-krzyżowa- 5 kręgów
-guziczna- 4-5 kręgów
Klatka piersiowa:
-żebra- długie, spłaszczone, nadają kształt klatce piersiowej ich przednia część łączy się z mostkiem za pomocą chrząstki, jest ich 24, 7 pierwszych żeber łączy się bezpośrednio z mostkiem, są to żebra właściwe; 3 następne pary łączą się z przodu za pomocą chrząstki- rzekome; 2 żebra nie łączą się z mostkiem są wolne. Pod każdym z żeber przebiegają naczynia krwionośne i nerwy międzyżebrowe
-mostek- kość płaska położona w linii środkowej ciała, na przedniej ścianie klatki piersiowej, łączy się z nią 7 pierwszymi żebrami i obojczykami, górna część mostka zwana jest rękojeściom a dolna zaostrzona wyrostkiem mieczykowatym. Mostek jest częściowo zbudowany z kości zbitej, a między nimi z kości gąbczastej
Kości kończyn górnych:
-ramię
-przedramię
-kości ręki
-obręczy barkowej
W skład szkielety każdej z kończyn górnych wchodzą:
-łopatka- płaska w kształcie trójkąta
-obojczyk- długa
-ramienna- długa
-łokciowa
-promieniowa
-nadgarstka składa się z 8 krótkich kości w 2 szeregach
-śródręcza- 5 kości
-palców
Kończyny dolne:
-miednicza- zrośnięte ze sobą 3 różne kości:
*biodrowa
*łonowa
*kulszowa
Na powierzchni zewnętrznej znajduje się zagłębienie o kształcie kulistej jamu
-panewka stawu biodrowego
-uda-podudzia-stopy
Kość udowa- długa, najdłuższa jej górna cześć łączy się z kośćmi miednicy za pośrednictwem stawu biodrowego, dolna natomiast łączy się stawowo z kością piszczelową, strzałową i rzepką.
*rzepka- zaokrąglona spłaszczona , osłania od przodu staw kolanowy
*piszczelowa- ze strzałkową tworzy szkielet podudzia, głównie utrzymuje ciężar ciała, leży od wewnątrz
*stopy składają się z 7 kości krótkich i 19 długich
^krótkie to: skokowa, piętowa, łudkowata, sześcienna, klinowate, przyśrodkowa boczna, stępu
^długie- 5 kości śródstopia paliczki po 3 na palcu.
Aabbe