lekcja P22_23_24.doc

Planowanie produkcji.

Uwarunkowania planowania produkcji w przedsiębiorstwie.

Możliwość dobrego zorganizowania i sprawnego funkcjonowania procesu planowania produkcji zależy od wielu czynników składających się ogólnie na zabezpieczenie procesu planowania. Uwarunkowania planowania produkcji tworzą:

·      hierarchia planowania produkcji – podział na poziomy i horyzonty planowania produkcji, zasady łączenia i podziału planów oraz sprawdzania jednych planów innymi (wzajemna weryfikacja planów):

o       plan sprzedaży i produkcji;

o       główny plan produkcji (plan ilościowo – asortymentowy produkcji);

o       plan zapotrzebowania zasobów produkcyjnych;

o       główny harmonogram produkcji;

o       wstępny plan zapotrzebowania potencjału produkcyjnego;

o       bieżący plan zadań i obciążeń produkcyjnych;

o       bilansowanie zadań produkcyjnych ze zdolnością produkcyjną;

·      struktura organizacyjna planowania, zakresy obowiązków i okresy planowania;

·      procesy i instrukcje planowania, formuły i zależności obliczeniowe, formularze i wzorce planów, arkusze planistyczne;

·      normatywy planowania produkcji;

·      system informacyjny i informatyczny planowania produkcji, baza danych planistycznych.

W zależności od sposobu organizacji przepływu produkcji w przedsiębiorstwie, planowanie produkcji dotyczy pojedynczych stanowisk i gniazd produkcyjnych, linii produkcyjnych, procesów produkcji podstawowej i pomocniczej, jednostek organizacyjnych – oddziału, wydziału i zakładu produkcyjnego.

Planowanie produkcji jest to ustalenie asortymentu i ilości przewidywanych do wyprodukowania wyrobów gotowych i rozłożenie ich wytworzenia w czasie, w sposób, który zapewni realizację planu sprzedaży, przy równoczesnym osiągnięciu zakładanego poziomu obsługi klienta, zysku i produktywności.

W szerszym znaczeniu planowanie produkcji obejmuje również planowanie potencjału produkcyjnego niezbędnego do wytworzenia planowanych ilości produktów w zaplanowanych terminach.

Każdorazowa weryfikacja planów produkcji obejmuje porównanie wielkości planowanej produkcji rozłożonej w czasie (obciążeń produkcyjnych) z dostępnym w tych samych okresach czasu potencjałem produkcyjnym, dla sprawdzenia realności opracowanych planów produkcji.

Różnorodny może być też zakres przedmiotowy planowania produkcji, w zależności od rodzaju przedsiębiorstwa i produkcji obejmuje planowanie:

·        produkcji i sprzedaży w wartościach zagregowanych;

·        wykonania wyrobów gotowych;

·        wykonania poszczególnych elementów – części, podzespołów;

·        procesu wytwarzania i marszruty produkcyjnej, poszczególnych operacji produkcyjnych (w tym pracy i zadań);

·        zapasów produkcji w toku i zapasów wyrobów gotowych (w tym magazynowania na wydziałach produkcyjnych);

·        obciążeń komórek produkcyjnych – w tym: ludzi, maszyn i urządzeń, powierzchni produkcyjnych;

·        remontów maszyn i urządzeń produkcyjnych, przeglądów, procesów czyszczenia i konserwacji;

·        zaopatrzenia i zużycia materiałów do produkcji i materiałów pomocniczych;

·        zaopatrzenia i zużycia narzędzi produkcyjnych;

·        kosztów produkcji;

·        kontroli i jakości produkcji;

·        rozwoju, udoskonalenia i poprawy produkcji.

Istotny wpływ na proces planowania produkcji ma proces bezpośrednio go poprzedzający – projektowanie produkcji, w którym wyróżniamy:

·      projektowanie wyrobu – decydujące o strukturze, materiałach i warunkach technicznych realizacji produkcji;

·      projektowanie procesów technologicznych wytwarzania – obejmuje szczegółowe określenie operacji produkcyjnych i ich uszeregowanie w marszrutę produkcyjną oraz określenie metod, wymagań dla maszyn i urządzeń, norm czasowych wykonania produktu;

·      projektowanie organizacji procesu produkcyjnego – obejmuje przydział operacji produkcyjnych do stanowisk roboczych, łączenie stanowisk według określonych kryteriów w gniazda lub linie produkcyjne – tworząc w ten sposób strukturę organizacyjną produkcji – oraz ich rozmieszczenie na terenie obiektów (wydziału, zakładu produkcyjnego).

Na każdym poziomie planowania produkcji – od opracowania głównego, długoterminowego planu produkcji, do planowania zadań bieżących dla stanowisk pracy – stosowane są różnorodne jednostki planistyczne:

·      zamówienie – formalny dokument, w którym zamawiający (odbiorca) określa zapotrzebowanie na wyprodukowanie przez producenta określonych w zamówieniu wyrobów, w określonej ilości i czasie; zamówienia mogą być w przedsiębiorstwie zewnętrzne i wewnętrzne; wśród kategorii zamówień wyróżniane są: długo- i krótkoterminowe, handlowe, technologiczne, inne; w zamówieniu może być wiele wyrobów (do każdego przypisany jest inny indeks materiałowy);

·      pozycja planu – stanowi wydzielony element planu produkcji, opatrzony indywidualnym numerem; na pozycję planu składa się powiązanie zamówienia z rodzajem wyrobu (indeksem materiałowym), terminem realizacji i przyporządkowanym do wyrobu procesem produkcyjnym; każdy z wyrobów w zamówieniu zbiorczym tworzy osobną pozycję planu;

·      zlecenie – wystawiane na pozycję planu, w którym termin zakończenia wynika z terminu zakończenia pozycji planu, a rozpoczęcia z normatywów cyklu produkcyjnego i terminu zakończenia zlecenia poprzedzającego; na jedna pozycję planu (np. wyprodukowanie wyrobu A) może się składać wiele, odpowiednio po sobie następujących zleceń;

·      zlecenie produkcyjne – do każdego zlecenia wystawiane są zlecenia produkcyjne na wszystkie elementy wyrobu gotowego; zlecenia produkcyjne mogą być wystawiane dodatkowo na produkcję elementów za baki i na części zamienne.

Pytania:

1.     Jakie znasz czynniki tworzące środowisko planowania produkcji w przedsiębiorstwie?

2.     Zdefiniuj planowanie produkcji.

3.     Jaki znasz zakres przedmiotowy planowania produkcji?

4.     Wymień i omów jednostki planistyczne w procesie planowania produkcji.

Planowanie sprzedaży i produkcji.

Podstawą działalności każdego przedsiębiorstwa jest wartość tworzona dla klienta na docelowym rynku, osiągana poprzez dostarczanie produktów spełniających wymagania klienta. Wynikający stąd plan sprzedaży musi także zapewnić osiągnięcie celów przedsiębiorstwa obejmujących planowany zysk i konkurencyjność na docelowym rynku. przedsiębiorstwo, budując plan sprzedaży, powinno postawić sobie następujące pytania:

·      na jakich rynkach mają być sprzedawane konkretne produkty;

·      ile można sprzedać produktów na danym runku, a ile należy sprzedać, aby osiągnąć założony przychód i zysk;

·      kiedy można, a kiedy należy sprzedawać produkty.

Planowanie sprzedaży i produkcji (Sales and Operations Planning – SOP) obejmuje kojarzenie grup wyrobów wytwarzanych przez przedsiębiorstwo z rynkami ich sprzedaży (z podziałem na grupy klientów i obszary geograficzne). Takie połączenie produkt – rynek traktowane jest jako zintegrowany obszar planowania działań sprzedaży i produkcji wyrobów oraz wszystkich pozostałych, niezbędnych działań – np. marketingowych i kreowania popytu, budowania kanałów dystrybucji i zaopatrzenia, dopasowania wydajności i poziomu technologicznego produkcji oraz jakości produktu według wymagań rynku. SOP to proces decyzyjny, dzięki któremu wszystkie plany taktyczne są ze sobą skoordynowane.

Planowanie sprzedaży i produkcji w powiązaniu z prognozami popytu i kształtowaniem się cen na rynku tworzy podstawę planowania przychodów przedsiębiorstwa. Z tego powodu musi uwzględniać wymagania wszystkich tworzonych planów: planu finansowego, planu marketingowego, planu rozwoju zasobów ludzkich, możliwości i ograniczenia zasobów produkcji w kontekście wymagań klienta, planu zaopatrzenia.

W efekcie powstają wzajemne zbilansowane wielkości sprzedaży i produkcji w poszczególnych okresach, które mają na celu realizację planu biznesowego (biznesplanu) przedsiębiorstwa. Plany te wyznaczają plany wszystkich innych planów operacyjnych w przedsiębiorstwie.

Zapamiętaj: Celem planowania sprzedaży i produkcji jest dopasowanie potrzeb i możliwości realizacji celów biznesowych w długim horyzoncie czasu, aby umożliwić przygotowanie jak najlepszych planów taktycznych, zapewniających realizację celów strategicznych przedsiębiorstwa.

Plan sprzedaży i produkcji uwzględnia, obok popytu identyfikowanego na obsługiwanych rynkach i porównanej z nim zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa, także zdolność produkcyjną dostawców i podwykonawców.

Na podstawie prognoz sprzedaży wykonywana jest analiza możliwych wariantów produkcji wymaganych przez klienta wyrobów, wykorzystania mocy produkcyjnych i dostawczych, działań marketingowych związanych z wprowadzeniem lub utrzymaniem produktów na rynku. Planowane są środki finansowe na pokrycie kosztów w okresie rocznym (z możliwym rozbiciem na kwartały – budżety kwartalne) oraz wydatków inwestycyjnych. Plan sprzedaży i produkcji uwzględnia plany logistyki – zarówno plany zaopatrzenia materiałowego i zabezpieczenia przepływu materiałów na produkcji, jak i plany dystrybucji wyrobów na docelowe rynki sprzedaży.

Pan sprzedaży i produkcji jest opracowany w wielkościach zagregowanych (najczęściej rocznych z podziałem na kwartały lub miesiące), a podstawą jego opracowania jest prognoza sprzedaży. Prognoza sprzedaży uwzględnia zmienność planowanej sprzedaży, trendy i sezonowość sprzedaży poszczególnych grup wyrobów produktów na poszczególnych rynkach, przez co trafniej można dostosować wielkość i okresy produkcji. Przykład zagregowanej (rocznej) prognozy sprzedaży grup produktów na wybranych rynkach sprzedaży przedstawia poniższa tabela: