EDUKACJA MONOLOGOWA

(SZKOŁA TRANSMISJI KULTUROWEJ)

·       Definicja wiedzy – ustrykturyzowany, względnie stały, upubliczniony i obiektywny zbiór wiadomości i umiejętności (wiedza publiczna, deklaratywna).

·       Atrybuty wiedzy – jednoznaczna, obiektywna skończona, bez osobistych zniekształceń.

·       Forma wiedzy – wiedza w odpowiedziach, silnie sformalizowana.

·       Źródła uprawomocnienia wiedzy – wiedza z przekazu społecznego, specjalistyczna, przynależna ekspertom, wartość poszczególnych treści wyznacza oficjalny program kształcenia.

·       Wiedza i kompetencje osobiste – wiedza uznawana jako powierzchowna, subiektywna, niepełnowartościowe, pomijana w procesie dydaktycznym.

·       Ekspresja wiedzy - ważna dosłowność reprodukcji, nadrzędność reguł języka pisanego.

·       Zadania przedszkola/szkoły – przekaz wiedzy publicznej, stała ocena i weryfikacja realizacji tego zadania; sens edukacji – podporządkowanie się.

·       Planowanie edukacji – jasne i precyzyjne cele ogólne i zoperacjonalizowane, dokładny pomiar stopnia dostosowania się do poprawnego wzorca.

·       Metody nauczania – uczenia się – metody podające – uczenie się przez przyswajanie, ekonomiczność nauczania- max zysku przy min zaangażowania, tok dydaktyczny bez zakłóceń, jedna właściwa droga poznania znana nauczycielowi.

·       Nauczyciel i wychowankowie w procesie dydaktycznym – model jednopodmiotowy – władza nauczyciela nad procesami nauczania – uczenia się.

EDUKACJA DIALOGOWA (SZKOŁA INTERAKCYJNA)

·       Definicja wiedzy – dynamiczny, skontekstualizowany kulturowo system wzajemnie ze sobą powiązanych znaczeń konstruowanych i rekonstruowanych przez jednostkę w toku ciągłego  negocjowania społecznego.

·       Atrybuty wiedzy – wieloznaczna, hipotetyczna, problematyczna, uwikłana w konteksty.

·       Forma wiedzy – wiedza w pytaniach, język słabo sformalizowany, zindywidualizowany, często w formach narracyjnych i metaforze.

·       Źródła uprawomocnienia wiedzy – wiedzę uprawomocnia ludzkie doświadczanie rzeczywistości, umowa społeczne; akceptowane są teorie najbardziej prawdopodobne i wystarczające do skutecznego działania.

·       Wiedza i kompetencje osobiste – interakcja miedzy wiedzą osobistą i potoczną; wiedza osobista  dziecka traktowana jako podstawa (istotna diagnoza wstępna i aktywacja doświadczeń dziecięcych).

·       Ekspresja wiedzy - ważna wielość interpretacji, własne opinie i sądy;  liczy się problematyzacja zagadnień, stawianie pytań, odkrywanie niejednoznaczności.

·       Zadania przedszkola/szkoły – tworzenie warunków do konstruowania wiedzy przez dzieci; dbałość o indywidualny, pełny rozwój osobowości; sens edukacji – wolność, poczucie sprawstwa.

·       Planowanie edukacji – zakłada się względną nieprzewidywalność rezultatów oddziaływań, „miękkie planowanie” – określanie sytuacji edukacyjnych stawianych przed dziećmi.

·       Metody nauczania – uczenia się – wielość dróg poznania, zgoda na popełnianie błędów, eksperymentowanie (np. metody problemowe, eksponujące, praktyczne, indywidualizacja zadań, materiału, metody, uczenie się we współpracy).

·       Nauczyciel i wychowankowie w procesie dydaktycznym – dwupodmiotowy model kształcenia.

JAK TWORZYĆ WARUNKI KONSTRUOWANIA WIEDZY PRZEZ DZIECI?

I.                 Ciągła interakcja między wiedzą osobistą i publiczną

·       aktywizacja wiedzy osobistej przed kontaktem z wiedzą publiczną

·       eksplorowanie wiedzy osobistej na lekcji

·       nadawanie nowych znaczeń

·       ponowne eksplorowanie doświadczeń osobistych po kontakcie z wiedzą publiczną

II.            Poszerzanie repertuaru doświadczeń dziecięcych

·       zwiększenie różnorodności sytuacji dydaktycznych

·       poszerzenie spektrum tematycznego

·       eksponowanie problematyczności  zagadnień

III.       Zagwarantowanie większej mobilności nośników wiedzy

·       rezygnacja z traktowania nauczyciela jako jedynego źródła wiedzy

·       eksponowanie wielostronności interpretacji i źródeł wiedzy

·       preferowanie opracowań indywidualnych i w małych grupach

IV.         Tworzenie warunków do „poszukiwania śladu” przez dzieci

·       redukcja obowiązku „podążania śladem” nauczyciela

·       tworzenie warunków rozwoju twórczości

·       tworzenie sytuacji trudnych, gdzie brakuje heurystyk

·       gwarancja partnerstwa poznawczego nauczyciela i uczniów

·       indywidualizacja metod, treści i zadań

·       nastawienie na pytania uczniowskie

IDEA INTEGRACJI W ZREFORMOWANEJ SZKOLE -

PŁASZCZYZNY INTEGRACJI

I. Płaszczyzny integracji w koncepcji M.Kowalik-Olubińskiej i W.Świętek

(„Uczymy inaczej. Nauczanie zintegrowane w klasach niższych”)

1.      Integracja treści – scalanie, łączenie treści różnych przedmiotów w logicznie powiązane struktury, tak, by mogły one służyć rozwijaniu wielokierunkowej aktywności uczniów.

2.      Integracja celów – łączne realizowanie celów poznawczych, kształcących i wychowawczych, przenikanie się procesu nauczania i wychowania.

3.      Integracja metodyczna – stosowanie różnorodnych, wzajemnie się uzupełniających metod i form pracy uczniów w celu stymulowania wszechstronnego rozwoju uczniów.

4.      Integracja organizacyjna – naprzemienne stosowanie różnych rodzajów aktywności uczniów w odcinkach czasowych regulowanych możliwościami, potrzebami, rytmem biologicznej sprawności dzieci.

II. Płaszczyzny integracji e koncepcji E.Misiornej

(„Zintegrowana edukacji w klasach I-III”)

1.      „Integracja w dziecku”

a.                               Podstawą tak rozumianej integracji jest założenie, że każde dziecko stanowi niepowtarzalną całość, jest indywidualnością, której potrzeby, zainteresowania, możliwości i tempo rozwoju muszą być uwzględnione w organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego.

b.                              Dziecko uznawane jest za aktywnego „twórcę” swojego systemu wiedzy. Wewnętrzne struktury psychiczne dziecka organizują się na bazie całościowego doświadczania otaczającej rzeczywistości. Ma tutaj miejsce poznawanie  poprzez działania intelektualne i praktyczne, przeżywanie, uruchamianie  zmysłów, intuicję. W procesie tym decydującą rolę odgrywa język jako narzędzie konstruowania wiedzy i porozumiewania się.

2. Integracja personalna

a.       Integracja odbywa się poprzez osobę nauczyciela, który uwzględniając indywidualność każdego dziecka organizuje i koordynuje ich wszechstronną aktywność. Nauczyciel jest więc inicjatorem i stymulatorem procesów rozwojowych i edukacyjnych.

b.      Kształcenie zintegrowane zakłada dwupodmiotowy model w relacjach nauczyciel-uczeń (nauczyciel włącza się w linię działania ucznia, wciąga go w swoją linię działania lub oba podmioty wspólnie konstruują swoja aktywność).

3.   Integracja ofert edukacyjnych

Edukacyjne propozycje szkoły winny być w łączone w z ofertą innych placówek, zajmujących się w mniejszym lub większym stopniu  wspomaganiem rozwoju dzieci i młodzieży. Integracji w tym obszarze musi towarzyszyć świadomy wybór i pogłębiona refleksja nauczyciela.

4.   Integracja zespołu klasowego

Indywidualne działania dziecka powinny być wkomponowane w poczynania całego zespołu klasowego, bowiem rówieśnik stanowi bardzo istotne źródło wsparcia w konstruowaniu wiedzy przez uczniów klas młodszych.

5.   Integracja środowisk życia dziecka

Szkoła, dom i grupa rówieśnicza oddziałują na dziecko łącznie i tkwią w tym samym środowisku lokalnym. Zajęcia lekcyjne, domowe i czynności podejmowane w czasie wolnym stanowią całość, bo integruje je osoba dziecka.

6.   Integracja wszystkich podmiotów

Szkoła musi być miejscem integracji, nauczycieli, uczniów i ich rodziców

Inne płaszczyzny integracji,

stanowiące uzupełnienie powyższej propozycji

7. Integracja dzieci pełnosprawnych z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych

8.   Integracja wielokulturowa

9. Integracja wychowania przedszkolnego i wczesnoszkolnego (wspólna podstawa programowa edukacji elementarnej)

III. Płaszczyzny integracji w koncepcji M.Żytko

(„Kształcenie zintegrowane – problemy teorii i praktyki”)

1.      Integracja treściowa – koncentrowanie aktywności uczniów wokół tematu, sytuacji czy problemu (np. poznawanie najbliższej okolicy).

2.      Integracja kompetencyjna – koncentracja treści i aktywności uczniów wokół rozwijania wybranych kompetencji społecznych, emocjonalnych czy poznawczych (np. myślenie krytyczne, umiejętność komunikowania się).

3.      Integracja poznawcza – koncentracja działań uczniów wokół procedur efektywnego uczenia się i poznawania świata (np. wykonywanie eksperymentów, obserwacje, czytanie).

MODELE KSZTAŁCENIA ZINTEGROWANEGO

1.      Model monodyscyplinarny  (jednoprzedmiotowy) – zachowana jest odrębność przedmiotów; nauczyciel podczas realizacji zagadnień na „swoim” przedmiocie korzysta z innych dziedzin wiedzy.

2.      Model multidyscyplinarny (wieloprzedmiotowy) – określone zagadnienia tematyczne są realizowane w tym samym czasie na różnych przedmiotach.

3.      Model interdyscyplinarny (międzyprzedmiotowy) – określone zagadnienie tematyczne skupia treści z różnych dziedzin wiedzy; są one realizowane przez jednego nauczyciela.