Grupa Związku
Wzór Ogólny
Reakcje Charakterystyczne
Zastosowanie Jednego Przedstawiciela
Alkohole
R – OH
R – grupa węglowodorowa
OH – grupa hydroksylowa
- ol
Np. metanol, etanol
1. Reakcje z sodem:
2CH3-CH2-OH + 2Na -> 2CH3-CH2-ONa + H2
Etanol + sód -> Etanal sodu + wodór
Glicerol [ C3H3(OH)3 ]:
Wykorzystywany jest do produkcji materiałów wybuchowych, barwników, płynów hamulcowych i chłodniczych, stosuje się ją również do słodzenia likierów. W przemyśle kosmetycznym stosuje się go jako środek zmiękczający, a w przemyśle tekstylnym jako dodatek do farb.
2. Utleniania do kwasów karboksylowych:
CH3-CH2-OH + O2 -> CH3COOH + H2O
Etanol + tlen -> kwas octowy + woda
3. Utlenianie do aldehydów:
CH3-CH2-OH + [O] -> CH3CHO + H20
Etanol + tlen -> etanal + woda
4. Utlenianie do ketonów:
Propanol + tlen -> propanon + woda
5. Estryfikacja:
CH3-OH + CH3COOH -> CH3COOCH3 + H2O
Metanol + kwas octowy -> octan metylu + woda
Aldehydy
CHO – grupa aldehydowa
- al
Np. etanal, metanal
1. Utlenienie do kwasów karboksylowych ( próba Tollensa):
CH3-CHO + Ag2O -> CH3COOH + 2Ag
Etanal + tlenek srebra -> kwas octowy + srebro
Aldehyd mrówkowy [ HCHO ]:
Stosowany do wyrobu żywic syntetycznych, włókien chemicznych, barwników, środek odkażający jest stosowany również jako koncentrat (jego numer jako dodatku do żywności to E 240).
2. Uwodornienie:
H-CHO + H2 -> CH3OH
Metanal + wodór -> metanol
Ketony
R1, R2 – grupa węglowodorowa
C=O – grupa karbonylowa
- on
Np. propanon, pentanon
1. Uwodornienie:
Pentanon + wodór -> Pentanol
Butanon [ C4H8O ]:
Butanon znajduje zastosowanie w wytwarzaniu smarów, lakierów, klejów, farmaceutyków, środków czyszczących i preparatów do usuwania farb i lakierów.
Ketony nie ulegają próbie Tollensa i Trommera.
Kwasy Karboksylowe
COOH – grupa karboksylowa
Np. kwas palmitynowy, kwas octowy
1. Reakcja zobojętniania:
CH3-CH2-CH2COOH + NaOH -> CH3-CH2-CH2COONa + H2O
Kwas masłowy + zasada sodu -> Maślan sodu + woda
Kwas masłowy [ C3H7COOH ]:
Ma zastosowanie w produkcji środków zapachowych, barwników i leków. Chociaż ma wyjątkowo wstrętny zapach, jego pochodne estrowe pachną bardzo ładnie i są stosowane w przemyśle spożywczym do produkcji esencji owocowych. Na przykład maślan butylu ma zapach ananasa.
2. Reakcje z metalami lub tlenkami metali
Kwas octowy + Tlenek miedzi -> Octan miedzi (II) + woda
3. Estryfikacja:
Etanol + kwas mrówkowy -> mrówczan etylu + woda
Estry
R1-COO-R2
R1 – łańcuch węglowodorowy pochodzący od kwasu,
R2 – łańcuch węglowodorowy pochodzący od alkoholu
COO – grupa estrowa
Np. mrówczan etylu, octan butanu
1. Hydroliza kwasowa:
Octan etylu + woda -> [kwas siarkowy VI] -> kwas octowy + etanol
Mrówczan sodu [ HCOONa ]:
Stosowany jest w przemyśle chemicznym do produkcji kwasu mrówkowego i szczawiowego oraz w przemyśle paszowym jako dodatek do pasz dla bydła. Jest środkiem konserwującym żywność (E237).
2. Hydroliza zasadowa:
Butanon + zasada sodu -> octan sodu + etanol
zimny121