postepowanie admin.doc

1.       Geneza postępowania administracyjnego i sądownictwa administracyjnego, pierwsze kodyfikacje postępowania administracyjnego

Korzenie polskiego prawa o postępowaniu administracyjnym tkwią w cesarstwie austriackim. Pierwsze polskie uregulowanie postępowania administracyjnego, jakie miało miejsce w roku 1928, w znacznym stopniu powielało rozwiązania przyjęte w trzech ustawach austriackich wydanych trzy lata wcześniej. Istotnym wydarzeniem było powołanie w Austrii ustawa z 1875r. Trybunału Administracyjnego w Wiedniu. Trybunał ten miał prawo uchylania orzeczeń i zarządzeń władz administracyjnych.

Próby kodyfikacji postępowania admin. Na podstawie orzecznictwa tego Trybunału rozpoczęły się przez I wojna światowa, lecz zostały uwieńczone sukcesem dopiero w, 1925r., kiedy to jednoznacznie wydano cztery ustawy:

1)o ogólnym postępowaniu admin.

2)o postępowaniu egzekucyjnym a administracji

3)o prawie karno-administracyjnym

4)przepisy wprowadzające ustawy o postępowaniu admin.

              W Polsce po odzyskaniu niepodległości wydano przepisy regulujące fragmenty postępowania admin., przede wszystkim zaskarżania decyzji niektórych organów administracji. W 1922r. rozpoczął działalność Najwyższy Trybunał Administracyjny-jeden sąd dla całego państwa o uprawnieniach kasacyjnych, rozpatrujący spory z dziedziny prawa publicznego, w których obywatel doznał naruszenia swoich praw podmiotowych.

Przełomową datą był 23.03.1928r., kiedy to wydano trzy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej:

1)o postępowaniu administracyjnym

2)o postępowaniu przymusowym w administracji

3)o postępowaniu karno-administracyjnym ogólnym

W okresie powojennym istotnym zdarzeniem było wydanie odrębnych przepisów dotyczących problematyki postępowania administracyjnego. W 1946r. wydany został dekret o postępowaniu podatkowym.

W 1950r. wydano uchwałę wspólną Rady Państwa i Rady Ministrów w sprawie rozpatrywania i załatwiania odwołań, listów i zażaleń ludności oraz krytyki prasowej.

Po II wojnie światowej nie reaktywowano NTA, w wyniku, czego przestała praktycznie istnieć sądowa kontrola administracji. Rok 1960 przyniósł uchwalenie od dziś obowiązującego KPA. Obecny kształt KPA jest wynikiem wielu nowelizacji. Najważniejsza miała miejsce w 1980r., kiedy przywrócono w Polsce sądową kontrolę legalności decyzji administracyjnych i wydano tekst jednolity KPA. Nowelizacja ta wiązała się z powołaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, którego zakres kognicji nie był jednak oparty na klauzuli generalnej, lecz określony w drodze enumeratywnego wyliczenia kategorii spraw, w których kontrola sądowa była dopuszczalna.

Kolejne zmiany zostały wprowadzone w 1990r., co wiązało się też z przywróceniem w Polsce samorządu terytorialnego. W tym momencie rozciągnięto tez moc KPA na szereg postępowań dawniej wyłączonych, wprowadzono klauzulę generalna z wyłączeniami do określenia zakresu kognicji NSA.

W późniejszym okresie dokonywano również nowelizacji przepisów o postępowaniu administracyjnym, jednak w ograniczonym zakresie. Wydana w 1995r. ustawa o NSA rozszerzyła zakres kompetencji tego sądu, uregulowała odrębnie postępowanie przed NSA, usuwając jednocześnie z KPA dział poświęcony zaskarżaniu decyzji do sądu administracyjnego.

Uchwalone w 1997r. Kodeks Celny i Ordynacja podatkowa wyłączyły spod KPA postępowanie celne i podatkowe.

2. Postępowanie administracyjne i sądownictwo administracyjne w Polsce   

Administracja – jedna z podstawowych form działania państwa polegająca na bezpośredniej i praktycznej realizacji jego zadań na podstawie przepisów, które określają te zadania i sposoby ich realizacji.

XVII w. – państwa absolutne

- źródłem prawa jest wola władcy

- stosunek administracyjnoprawny był stosunkiem jednostronnie zobowiązującym – zobowiązywał tylko stronę

- brak możliwości odwołania

- reskurs – kierowanie się do władcy z „odwołaniem”

- brak kontroli zewnętrznej

Rewolucja francuska

- źródłem prawa staje się wola narodu

- stosunek administracyjnoprawny staje się dwustronnie zobowiązujący

- strona ma możliwość odwołania

- pojawia się kontrola zewnętrzna

- ze względu na nierównorzędność postępowania administracyjnego (organ posiada imperium), istnieje więc możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego – przed sądem organ i strona mają równorzędną pozycję.

- Rada Stanu jest sądem najpierw I instancji, a następnie II instancji sądownictwa administracyjnego (I instancją stają się Rady Prefekturalne)

1889 r. – tzw. Ustawa hiszpańska – Kodeks Postępowania Administracyjnego

Postępowanie administracyjne jest dziedziną prawa regulującą tryb działania organów administracji publicznej w sprawach dotyczących praw i obowiązków niepodporządkowanych im służbowo, konkretnych podmiotów. Rozstrzyganie przez organy administracji publ. o prawach i obowiązkach innych konkretnych podmiotów odbywa się w formie aktu administracyjnego. Można też określić postępowanie administracyjne jako dział prawa regulujący tryb wydawania aktów administracyjnych oraz uprawnienia, jakie przysługują adresatom aktów administracyjnych w trakcie ich wydawania. Procedura administracyjna służy dwóm zasadniczym celom:

1.       stworzeniu zasad działania organów administracji dla realizacji norm materialnego prawa administracyjnego

2.       zabezpieczeniu obywatela przed samowolą organów administracji

Organizacja sadownictwa administracyjnego w Polsce została unormowana w Konstytucji RP, w ustawie – Prawo o ustroju sadów administracyjnych oraz w rozporządzeniu Prezydenta RP w sprawie utworzenia wojewódzkich sadów administracyjnych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości. Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne następuje poprzez kontrolę działalności administracji publicznej, która obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej. Bezprecedensowe znaczenie ma tu zasada dwuinstancyjności postępowania sądowego, której konsekwencją ustrojową jest zorganizowanie sądownictwa administracyjnego na dwóch szczeblach – mianowicie sądami administracyjnymi I instancji są wojewódzkie sądy administracyjne, natomiast sądem II instancji jest Naczelny Sąd Administracyjny. Sąd administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i miedzy tymi organami a organami administracji rządowej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.