Erozja.doc

RODZAJE EROZJI

   Erozja - naturalne zjawisko mechanicznego niszczenia powierzchni skorupy ziemskiej - zarówno skał jak i gleb, poprzez różne czynniki zewnętrzne, oraz towarzyszące temu zjawisku przenoszenie produktów erozji.

Istnieje wiele klasyfikacji i podziałów erozji i, w zależności od przyjętych kryteriów, poszczególne jej typy i podtypy znacznie się od siebie różnią. Wyróżnia się podstawowe typy tego zjawiska, które rozkładają się na poszczególne podjednostki.
   Erozja wietrzna - siła sprawcza: wiatr, wyróżnia się:
Deflację - wywiewanie ziarn i cząstek glebowych, ziemnych i skalnych. Powoduje tworzenie się rynien, mis, niecek i wydmuszysk w obrębie obszarów piaszczystych oraz ostańców i bruku deflacyjnego na obszarach piaszczysto - żwirowych i pyłowych.
Korozję - żłobienie i szlifowanie powierzchni skał przez piasek niesiony wiatrem, najintensywniejsze na pustyniach i w górach. Charakterystyczne formy rzeźby korozyjnej to wygłady, żłobki, bruzdy, nisze, graniaki wiatrowe i skałki (słupy skalne).
Akumulację eoliczną - osadzanie się niesionych przez wiatr cząstek glebowych (deflatów) na powierzchni gleby powodujące stopniowe zasypanie górnych, żyznych poziomów profilu glebowego, jałowymi deflatami.
   Erozja wodna - siła sprawcza: woda, wyróżnia się:
Rozbryzg - odrywanie i przemieszczanie na niewielkie odległości cząstek glebowych przez krople deszczu lub ziarna gradu z równoczesnym ubijaniem powierzchni gruntu.
Spłukiwanie powierzchniowe - odspajanie i transportowanie cząstek glebowych przez spływ powierzchniowy. .
Erozja liniowa - dzieli się na 3 podtypy:
- erozję żłobinową, która polega na niegłębokim rozmywaniu górnych poziomów profilu glebowego przez wodę ze spływu powierzchniowego spływające po stoku w postaci niewielkich strużek,
- erozję wąwozową, której mechanizm polega na bardzo intensywnym rozmywaniu stoków przez skoncentrowane strugi spływu powierzchniowego, w wyniku czego powstają wąwozy,
- erozje rzeczną, dzielącą się na: denną, brzegową i wsteczną.
Erozja podpowierzchniowa - dzieli się również na 3 podtypy:
- sufozję chemiczną, której mechanizm polega na zubażaniu profilu glebowego w spoiwo (CaCO3) poprzez jego chemiczne rozpuszczanie i wynoszenie poza profil,
- sufozję mechaniczną, której mechanizm jest podobny, z tą różnicą, że zamiast wymywania chemicznego następuje tu mechaniczne wynoszenie koloidalnego spoiwa,
- erozja krasowa, której efektem są liczne jaskinie na obszarach zbudowanych ze skał węglanowych.
Abrazja - jest to niszczenie brzegów zbiorników wodnych przez energię uderzających fal.
   Ruchy masowe - siła sprawcza: przyciąganie ziemskie, wyróżnia się:
Odpadanie - odpadanie mas skalnych bądź gruntowych z pionowych ścian,
Obrywanie - obrywanie się mas skalnych bądź ziemnych z nawisów, przy czym oderwane elementy przemieszczają się droga powietrzną,
Osuwanie - na ogół szybkie przemieszczanie się w dół stoku mas glebowo-zwietrzelinowych, Osuwanie ma miejsce najczęściej na skutek nadmiernego uwilgotnienia lub zmian w rzeźbie powodujących zwiększenie nachylanie stoku, w wyniku czego traci on stateczność przyjmując różne płaszczyzny poślizgu.
Spływy - (soliflukcja), spływanie nadmiernie uwilgotnionych mas glebowo - zwietrzelinowych po płaszczyźnie poślizgu utworzonej przez nierozmarzniętą jeszcze warstwę gruntu.
Pełzanie - mechanizm podobny do osuwania, jednak ruch mas ziemnych przebiega wolniej, miąższość przemieszczanej warstwy bywa znacznie większa.
Osiadanie - powolne obniżanie się powierzchni terenu wskutek zmniejszenia objętości gruntu. Osiadanie często towarzyszy procesom syfozji.

   Erozja lodowcowa-siła sprawcza lodowiec, na ten rodzaj erozji składają się trzy procesy :

Detrakcja- wyrywanie fragmentów skał z podłoża,

Abrazja lodowcowa-ścieranie skał podłoża za pomocą materiału niesionego przez lodowiec,

Egzaracja- żłobienie terenu przez lodowiec.

Najprostsza formą erozji są rysy lodowcowe, powstające w wyniku rysowania podłoża przez niesione okruchy skalne. Inną formą jest muton-wyniosłość podłoża. W wyniku erozji lodowcowej powstają tez doliny U-kształtne, które u wybrzeży morskich zwane są fiordami. W zagłębieniach powstają cyrki lodowcowe-kary, w których często powstają jeziora cyrkowe.

Lądolody mogą wyrwać z podłoża ogromne płaty skał i przenosić je na setki kilometrów. Takie twory zwane są porwakami lodowcowymi, a gdy są duże krami lodowcowymi.

   Erozja śniegowa - siła sprawcza: śnieg bądź lód, wyróżnia się:
Erozja niweo-eoliczna - o podobnym do korazji mechanizmie niszczącym, gdzie rolę niszczącą ziarn deflatów spełniają kryształki śniegu, bądź lodu,
Lawiny - powodują bardzo gwałtowne przemieszczenia mas glebowo-zwietrzelinowych,
Zsuwy - powolne przemieszczanie się masy śniegu wraz z gruntem i skałami po powierzchni stoku,
   Erozja uprawowa - siła sprawcza: człowiek.
Erozja ta obejmuje wszystkie przejawy wadliwej agrotechniki i urządzenia terenów rolniczych. Najbardziej znanym przykładem erozji uprawowej jest orka z odłożeniem skiby w dół stoku, co przyspiesza dodatkowo wynoszenie materiału z pola.

Przyczyny powstawania erozji Naturalne:

·Klimat

·Przebieg i skutki erozji zależą od takich czynników klimatycznych, jak: rozkład, wielkość i rodzaj opadów oraz od temperatury. Im trudniejsze będą warunki wzrostu roślin (wyższe temperatury, niedostateczna ilość i niekorzystny rozkład opadów), tym wzrost będzie słabszy, a silniejsze zagrożenie rozmywem.

· Rzeźba terenu

·Natężenie erozji jest zależne od spadku i długości zbocza. Im teren jest silniej sfalowany, poprzecinany dolinami, tym spływ wody jest szybszy. Natężenie erozji jest wprost proporcjonalne do spadku i długości zbocza, przy czym wpływ spadku jest większy od wpływu długości zbocza.

· Budowa geologiczna i rodzaje gleby

·Do cech gleb, które mają największy wpływ na podatność na erozję należą: skład mechaniczny, przepuszczalność, pojemność wodna, żyzność i wreszcie struktura. Do gleb i skał najbardziej podatnych na erozję zalicza się less. Za najbardziej odporne uważa się gleby szkieletowe, górskie, odznaczające się dużą przepuszczalnością. Często jednak o rozmiarach strat erozyjnych decyduje nie tylko podatność gleby na rozmywanie, ale i jej miąższość i sposób użytkowania.

Antropogeniczne:

·Układ przestrzenny użytków

· Lasy i wieloletnie użytki zielone najlepiej chronią glebę. Na pola orne należy przeznaczać zbocza o spadkach mniejszych niż 20% i dostatecznie dobrej glebie, czyli miejsca, gdzie nie zagraża zniszczenie gleby wskutek spływów. Trzeba pamiętać, że łatwiej jest erozji przeciwdziałać niż starać się o przywrócenie pierwotnego stanu na zboczu oraz zniszczonej glebie.

· Rodzaj i sposób uprawy

· Na zboczach o spadkach większych od ok. 6% konieczny jest właściwy układ pól umożliwiający uprawę poziomą. Na zboczach o spadkach większych niż 10% gleba podczas orki przemieszczana jest przez pług ku dołowi. Najbardziej niebezpieczna, z uwagi na ułatwianie spływu, jest orka z góry w dół zbocza. Z tego powodu nie zaleca się uprawy płużnej na zboczach o spadku większym niż 20%.  Znaczenie ma również dobór roślin uprawnych (od niego zależy osłona, jaką zapewniają glebie rośliny), a także częstotliwość orek i innych zabiegów uprawnych. Wieloletnie rośliny (np., trawy, lucerna) doskonale zabezpieczają przed silnym nawet spływem. Mniej skutecznie chronią glebę rośliny ozime, jak żyto, rzepak; jeszcze mniej zboża jare osłaniające tylko przed spływem letnim. Szczególne zagrożenie stwarza uprawa roślin, które w okresie silnych opadów nie osłaniają należycie gleby, np. ziemniaki, buraki, tytoń, kukurydza

· Infrastruktura techniczna

·Jeśli drogi kierują wodę na pole lub do wąwozu, to skoncentrowany spływ szybko dokona zniszczeń. Duże zagrożenie na terenach lessowych stanowią nie umocnione wadliwie wytyczone drogi polne. Do szkodliwych poczynań człowieka należy kopanie rowów odwadniające łąki śródpolne ze zbyt dużym spadkiem. Rowy takie ulegają rozmyciu.

· Oprócz powyższych, istnieje jeszcze szereg innych przyczyn występowania czy wzrostu natężenia erozji, chociażby niekontrolowana turystyka czy budowa drogi lub linii kolejowej w wykopie, który przecina zbocze. Może to całkowicie zmienić krążenie wód podziemnych i powierzchniowych, naruszyć stan równowagi i spowodować nieprzewidziane skutki ujemne.

Skutki procesów erozyjnych

Mimo małej skali zjawiska procesy erozji są bardzo niekorzystne: Dla rolnictwa – gleba traci drobne cząstki, żyzność, fosforany, powstają żłobiny i wąwozy utrudniające uprawę W gospodarce wodnej – następuje zmniejszenie objętości zbiorników, podnoszenie poziomu w cofkowej części zbiorników, zamulanie urządzeń hydrotechnicznych W ochronie zasobów wodnych – erodowana gleba dostaje się do cieków i zbiorników wodnych. Rumowisko unoszone i wleczone samo w sobie jest zanieczyszczeniem. Nadaje wodzie mętność, barwę; jest też nośnikiem i współwystępuje z innymi zanieczyszczeniami. (fosfor, azot, kwasy humusowe, pestycydy, nawozy). Występujące tu pogorszenie jakości wody powoduje występowanie ograniczeń w jej wykorzystaniu.

DOTYCHCZASOWE DOŚWIADCZENIA W OCHRONIE GRUNTÓW ROLNYCH

3 lutego 1955 roku uchwalono ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Ustawa reguluje zasady ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji i poprawiania wartości użytkowej gruntów.

Gruntami rolnymi w rozumieniu ustawy są grunty:

1)       określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne,
2) pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi, służącymi wyłącznie
dla potrzeb rolnictwa,
3) pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi
oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej
oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu,
4) pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji rolniczej
uznanej za dział specjalny
5) parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi
6) pracowniczych ogrodów działkowych i ogrodów botanicznych,
7) pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych,
zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji ścieków
i odpadów dla potrzeb rolnictwa i mieszkańców wsi,
8) zrekultywowane dla potrzeb rolnictwa,
9) torfowisk i oczek wodnych,
10) pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych

W myśl ustawy ochrona gruntów rolnych polega na:

1) ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne;

2) zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom

w produkcji rolniczej, powstającym wskutek działalności nierolniczej i

ruchów masowych ziemi;

3) rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze;

4) zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych;

5) ograniczaniu naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi zmian.

Ustawa ogranicza przeznaczanie gruntów na cele nierolnicze i nieleśne .Na cele nierolnicze i nieleśne można przeznaczać przede wszystkim grunty

oznaczone w ewidencji gruntów jako nieużytki, a w razie ich braku – inne grunty

o najniższej przydatności produkcyjnej. Przy budowie, rozbudowie lub modernizacji obiektów związanych z działalnością przemysłową, a także innych obiektów budowlanych należy stosować takie rozwiązania, które ograniczają skutki ujemnego oddziaływania na grunty. Przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne:

1) gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I–III, jeżeli ich zwarty obszar

projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 0,5 ha – wymaga

uzyskania zgody Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej,

2) gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa – wymaga uzyskania

zgody Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa

lub upoważnionej przez niego osoby,

3) gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas IV, jeżeli ich zwarty obszar

projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 1 ha,

4) gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas V i VI, wytworzonych z

gleb pochodzenia organicznego i torfowisk, jeżeli ich zwarty obszar projektowany

do takiego przeznaczenia przekracza 1 ha,

5) pozostałych gruntów leśnych

– wymaga uzyskania zgody marszałka województwa wyrażanej po uzyskaniu

opinii izby rolniczej.

Wyłączenie z produkcji użytków rolnych wytworzonych z gleb pochodzenia mineralnego

i organicznego, zaliczonych do klas I, II, III, IIIa, IIIb, oraz użytków

rolnych klas IV, IVa, IVb, V i VI wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego,

a także gruntów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2–10, oraz gruntów leśnych,

przeznaczonych na cele nierolnicze i nieleśne – może nastąpić po wydaniu

decyzji zezwalających na takie wyłączenie. W decyzji określa się obowiązki

związane z wyłączeniem.

Dla ochrony gruntów rolnych wprowadzono Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych. Regulamin funkcjonowania Funduszu ustala Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w porozumieniu z Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, po zasięgnięciu opinii właściwych komisji sejmowych.

Dochodami Funduszu są związane z wyłączaniem z produkcji gruntów rolnych: należności,, opłaty roczne, opłaty z tytułu niewykonania obowiązku zdjęcia i wykorzystania próchnicznej warstwy gleby, opłaty oraz należności i opłaty roczne podwyższone. Dochodami Funduszu mogą być także darowizny i inne dochody. Środki Funduszu przeznacza się na ochronę, rekultywację i poprawę jakości gruntów rolnych oraz na wypłatę odszkodowań przewidzianych ustawą,m.in. na

rekultywację na cele rolnicze gruntów, które utraciły lub zmniejszyły wartość użytkową wskutek działalności nie ustalonych osób, rolnicze zagospodarowanie gruntów zrekultywowanych, użyźnianie gleb o niskiej wartości produkcyjnej, ulepszanie rzeźby terenu i struktury przestrzennej gleb, usuwanie kamieni i odkrzaczanie, przeciwdziałanie erozji gleb na gruntach rolnych, w tym zwrot kosztów zakupu nasion i sadzonek, utrzymania w stanie sprawności technicznej urządzeń przeciwerozyjnych, oraz odszkodowania, o których mowa w art. 15 ust. 3, budowę i renowację zbiorników wodnych służących małej retencji, budowę i modernizację dróg dojazdowych do gruntów rolnych, wdrażanie i upowszechnianie wyników prac naukowo-badawczych związanych z ochroną gruntów rolnych,

FORMY OCHRONY ZIEMI ROLNICZEJ

Formy ochrony ziemi rolniczej zostały określone w ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 roku.

Według tej ustawy ochrona gruntów rolnych polega na:

1) ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne,

2) zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstającym wskutek działalności nierolniczej,

3) rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze,

4) zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych

   Innym sposobem ochrony gruntów rolnych jest wprowadzanie stref ochronnych- wyznaczonych indywidualnie dla określonej formy ochrony przyrody stref zabezpieczających ją przed zagrożeniami zewnętrznymi.

    Formą ochrony ziemi rolniczej jest także minimalizacja erozji,  przeciwdziałanie chemicznej degradacji ziemi (m.in. przez prowadzenie rolnictwa ekologicznego), przeciwdziałanie zakwaszeniu, przesuszeniu i zawodnieniu, ograniczenie do minimum technicznych deformacji gruntów i mechanicznego zanieczyszczenia gleb, dbałość o zachowanie gruntów o walorach ekologiczno – produkcyjnych.

Największą degradację użytków w Polsce powoduje erozja wodna powierzchniowa. W działaniach ochrony gleby przed erozją trzeba zwiększyć zdolność wsiąkania wody w glebę; rozpruszyć strużki wody spływające po powierzchni - rozmywanie gleby; stosować płodozmiany i właściwe rozmieszczenie roślin. Ochrona gleb przed erozją to zabiegi uprawne, techniczno-melioracyjne i biologiczno-techniczne

Walka z zanieczyszczeniami przemysłowymi i komunikacyjnymi gleb również jest jedną z form ochrony ziemi rolniczej jest uzależniona od ogólnego zmniejszenia tych zanieczyszczeń w atmosferze i w wodach powierzchniowych. Część gazów spalinowych wzdłuż tras komunikacyjnych mogą skutecznie zatrzymać zadrzewienia i żywopłoty. Podobnie przed zanieczyszczeniami przemysłowymi pól pewną osłonę stanowią zadrzewienia śródpolne. Ochrona gruntów jest uzależniona od ogólnego planu zagospodarowania kraju i od rozmiarów rozwoju przemysłu.

Właściwa gospodarka gruntami rolnymi(odpowiednia agrotechnika, właściwe nawożenie) oraz stosowanie systemu upraw wstęgowych (poprzecznie do kierunku wiatrów dominujących) oraz upraw trasowych (poprzecznie do kierunku spływu powierzchniowego) to formy ochrony ziemi o które mogą zadbać właściwą gospodarkę gruntami ornymi (odpowiednie zabiegi agrotechniczne, racjonalne nawożenie), rolnicy wykonując prace polowe. Dąży się, także do niwelowania nierówności terenu i do podziemnego kanalizowania ścieków, a następnie z konieczności stosuje się sztuczne nawadnianie wymagające wkładu energetycznego.

Występujące na gruntach ornych wąwozy powinny być zagospodarowane, aby zapobiec procesom dalszego ich rozwoju. Zagospodarowanie wąwozów wiąże się na ogół z kosztownymi zabiegami inżynierskimi (zasypywanie, utwardzanie

dna, kanalizowanie itp.) i wykracza poza możliwości jednego gospodarstwa.

Grunty na stokach o nachyleniu powyżej 20% (120) powinny być trwale zadarnione lub zalesione, na gruntach o nachyleniu 10-20% (60-120) można prowadzić gospodarkę polową, ale przy regularnym stosowaniu zabiegów przeciwerozyjnych, grunty położone na stokach o nachyleniu do 10% (do 60), zwłaszcza na długich skłonach, są słabiej zagrożone przez erozję wodną, ale wskazany jest tutaj specjalny sposób uprawy roli, drogi spływu wód opadowych należy zadarnić, a ruń trawiastą kosić przynajmniej dwukrotnie w okresie wegetacji.

Erozję można w znacznym stopniu ograniczyć stosując płodozmiany przeciwerozyjne, w których skład powinny wchodzić rośliny motylkowe i ich mieszanki z trawami oraz rośliny ozime tzw. „zielone pola”. W grupie roślin ozimych szczególnie polecane są rzepak, żyto i pszenżyto, które tworzą zwartą okrywę już w okresie jesiennym.. Po wcześnie zebranym przedplonie, po którym następuje roślina jara, należy przewidzieć uprawę poplonów ścierniskowych lub ozimych, które będą osłaniały glebę. Rośliny poplonowe najlepiej pozostawić nie przyorane na okres zimy, w formie mulczu. Nie obsiane powierzchnie gleb ornych zaleca się przykrywać na okres jesienno- zimowy wszystkimi dostępnymi w gospodarstwie materiałami jak słoma, łęty, liście. Materiały te spełniają również funkcje mulczu i chronią glebę przed niszczeniem przez krople deszczu, zatrzymują śnieg i ograniczają zmywy wiosenne gleby. . Na gruntach ornych, położonych na stokach, wszystkie zabiegi uprawowe powinny być dokonywane w kierunku poprzecznym do nachylenia stoku. Orkę najlepiej wykonać pługiem obracalnym lub uchylnym odkładając skiby w górę stoku.

Rekultywacja polega na ukształtowaniu technicznym powierzchni zniszczonego terenu, następnie na mechanicznej uprawie gruntu, bogatym nawożeniu i uprawie roślin próchnicotwórczych.
Nie wszystkie tereny zniszczone nadają się bezpośrednio do rekultywacji rolnej lub leśnej. Przy silnych zanieczyszczeniach i dużej toksyczności gruntu trzeba stosować rekultywację specjalną. Dopiero po wielu latach grunty te mogą być przywrócone rolnictwu lub leśnictwu. Wszystkie zabiegi rekultywacyjne są bardzo energochłonne i długotrwałe.
Przy uprawie gleby położonej na zboczach korzystne jest zastąpienie uprawy płużnej przez uprawę bezorkową. Do uprawy gleby stosuje się wówczas kultywator z szerokimi łapami (gruber), a do uprawy przedsiewnej bierne zestawy uprawowe, składające się z brony lub kultywatora i wału strunowego lub pierścieniowego.. Na glebach zagrożonych erozją w stopniu silnym, jako dodatkowy zabieg przeciwerozyjny, poleca się głęboszowanie. Zabieg ten polega na dokonywaniu głębokich nacięć w glebie i spulchnianiu podglebia, co zwiększa pojemność wodną gleby i ułatwia wsiąkanie wody do głębszych jej warstw. Głęboszowanie wykonuje się specjalnym narzędziem - głęboszem, wymagającym dużej siły uciągu. Zabieg ten jest kosztowny, ale jego wykonanie wystarcza w odstępach 3–4 letnich.

Regulacja stosunków powietrzno-wodnych ma bardzo duże znaczenie na trwałych użytkach zielonych, gdyż zależy od nich rozwój pożądanych gatunków roślinności łąkowej (traw, roślin motylkowych i ziół). Do regulacji tych stosunków na użytkach zielonych służy w pierwszym rzędzie właściwy system melioracji odwadniająco- nawadniających. Rolnicy, będący użytkownikami gruntów zmeliorowanych, mają obowiązek konserwacji i pielęgnacji sieci rowów na tych terenach.

Stosując chemiczne środki ochrony roślin należy unikać wolno rozkładających się, o małej selektywności oraz takich, które muszą być stosowane w dużych dawkach

Gleba jest jednym z najcenniejszych zasobów Ziemi, gdyż od niej zależy rozwój roślin stanowiących bazę pokarmową wszystkich zwierząt i człowieka. Według wszelkich przewidywań ceny nieskażonej i zdrowej żywności będą na rynkach światowych stale wzrastać wraz ze wzrostem liczby ludności i stopniem skażenia środowiska. Człowiek pozbawiony ziemi ornej staje się niewolnikiem techniki i jest przeznaczeniu określonych terenów na cele wydobywcze, przemysłowa, budowlane itp. należy uwzględnić wszystkie możliwe skutki końcowe, zyski i straty zupełnie zależny od tych, którzy dysponują żywnością. Z tych względów przy podejmowaniu decyzji o. przeznaczeniu określonych terenów na cele wydobywcze, przemysłowa, budowlane itp. należy uwzględnić wszystkie możliwe skutki końcowe, zyski i straty.

...