Informacje dla zdrowych i chorych o raku piersi.doc

Szanowni Państwo,

     Tworząc to krótkie internetowe kompendium, autorzy tego projektu kierowali się zamysłem przybliżenia zagadnień związanych z nowotworami, które najczęściej dotykają populację żeńską w Polsce: rakiem gruczołu piersiowego i szyjki macicy. Serwis ten skierowany był głównie do lekarzy domowych i początkujących ginekologów. Wydawało nam się, że dostęp pacjentów, a także osób zdrowych do tego typu informacji jest wystarczający. Jednakże otrzymywane ilości poczty elektronicznej od osób nie związanych z medycyną, zaraz po uruchomieniu naszego serwera, zweryfikowały ten pogląd. Z tego też względu podjeliśmy starania o stworzenie strony informacyjnej skierowanej głównie do Państwa.

      Mam nadzieję, że ten serwis w minimalnym stopniu przybliży zagadnienia związane z wyżej wymienionymi nowotworami. Licząc na Państwa krytyczne uwagi, pozostaję w przekonaniu, że ta strona przyczyni się do pełniejszego zrozumienia problemu, podniesienia świadomości i wiedzy, szczególnie z zakresu zapobiegania tym schorzeniom.

Paweł Knapp

Informacje dla zdrowych i chorych o raku piersi

Definicja

Epidemiologia

Czynniki ryzyka raka gruczołu piersiowego

Objawy choroby

Rodzaje postępowania diagnostczno-terapeutycznego

Rokowanie

Profilaktyka

Definicja

     Rak gruczołu piersiowego, ten najgroźniejszy złośliwy nowotwór kobiet, w Polsce ciągle lokuje się na pierwszym miejscu wśród zachorowań na nowotwory w populacji żeńskiej i utrzymuje się również na pierwszym miejscu jako przyczyna zgonów. Według badań Zakładu Epidemiologii w ciągu roku na to schorzenie zachoruje ok. 8000 kobiet, a ok. 5000 umiera z tego powodu. Mimo dynamicznego rozwoju metod diagnostycznych i stałego postępu w terapii, sytuacja ta zmienia się w niewielkim stopniu, a współczynnik zachorowalności zwiększa się z wiekiem badanej populacji.

     Rak gruczołu piersiowego jest nowotworem o długiej fazie przedklinicznej, objawia się po latach utajonego wzrostu. Rokowanie zależy od stopnia zaawansowania, ale istnieje wyraźna zależność między wielkością zmiany, a okresem wystąpienia objawów rozprzestrzeniania się raka gruczołu piersiowego.

Epidemiologia

Zachorowania na nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce (wskaźnik struktury)

Zgony na nowotwory złośliwe u kobiet w Polsce (wskaźnik struktury)

Czynniki ryzyka raka gruczołu piersiowego

Rak gruczołu piersiowego w wywiadzie

Rak gruczołu piersiowego u matki lub siostry (większe ryzyko przed menopauzą)

Otyłość (zwiększone ryzyko po menopauzie)

Bezdzietność lub mała liczba porodów

Wcześnie pierwsza miesiączka, późna menopauza i ostatnia ciąża w starszym wieku z wyjątkiem wieloródek

Czynniki genetyczne (wystąpienie genów "silnych predyspozycji wystąpienia raka gruczołu piersiowego - BRCA-1, BRCA-2)

Leczenie tyroksyną przez wiele lat (dyskutowane)

Wieloletnie stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych w młodym wieku

Długa (>15 lat?) substytucja estrogenów po menopauzie

Nadużywanie alkoholu

Objawy choroby

Zmiany widoczne

Stwierdzenie poprzednio nie istniejącej różnicy w wielkości piersi

Różne zachowanie się piersi podczas unoszenia ramion

Wciąganie lub sterczenie brodawki

Wciągnięcie trudno przesuwalnego fragmentu skóry - tzw. "pępek rakowy"

Wystąpienie charakterystycznego objawy tzw. "skórki pomarańczowej" na powierzchni gruczołu piersiowego, na ograniczonej powierzchni

Pomniejszenie jednej piersi (rzadko, najczęściej w wyniku włóknienia)

Zmiany typu wyprysku na brodawce lub jej otoczce

Jednostronna wydzielina z brodawki (surowiczo-mleczna, krwista)

Podobne do róży, płaskie zaczerwienienie skóry w przypadku zaawansowanego tzw. zapalnego raka sutka

Zmiany wyczuwalne

Ograniczone, budzące wątpliwość stwardnienie

Twarde guzki piersi, zwłaszcza pojedyncze

Twarde węzły chłonne w dole pachowym

Najważniejszym klinicznym objawem raka gruczołu piersiowego jest twardy, niebolesny, najczęściej odgraniczony, nieruchomy wobec skóry i (lub) podłoża guzek z występującym ewentualnie zaczerwienieniem skóry lub objawami wciągania. W takich przypadkach bardzo często (>50%) wyczuwalne są twarde węzły chłonne w dole pachowym. Znaczącymi objawami mogą być także krwista wydzielina z brodawki ("krwawiący gruczoł piersiowy) i zmiany typu wyprysku na brodawce.

Rodzaje postępowania diagnostczno-terapeutycznego

    Poza wyjaśnieniem wyczuwanych palpacyjnie wątpliwych zmian najistotniejsze znaczenie ma rozpoznanie zmian jeszcze niewyczuwalnych, ponieważ tylko ograniczona wielkość zmiany nieprawidłowej daje szansę wyleczenia. Podobnie jak w przypadku wszystkich innych nowotworów, wczesne rozpoznanie raka gruczołu piersiowego (samokontrola gruczołu piersiowego) łączy się z szansą dużego powodzenia terapeutycznego, ponieważ okazała się, że operacyjne, radiologiczne, hormonalne i (lub) cytostatyczne leczenia tego schorzenia z przerzutami, nie daje żadnych lub tylko ograniczone szanse wyleczenia. Za "przypadki wczesne" uznaje się zmiany o średnicy poniżej 0,5 cm.

POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE

Kliniczne palpacyjne badanie gruczołu piersiowego

Mammografia diagnostyczna (zobacz film)

Wskazania:

Obecność zmian w gruczole piersiowym

Stwierdzenie twardych węzłów chłonnych pachowych

Niezależna od cyklu bolesność piersi (mastodynia)

Zwłóknienie sutka (zwłaszcza jednostronne)

Potwierdzone histologiczne rozrostowe zwyrodnienie włóknisto-torbielowate

Budzący wątpliwości wynik badania palpacyjnego

Stan po operacji raka gruczołu piersiowego - mammografia drugiej piersi w odstępach rocznych

Rodzinne obciążenie w wywiadzie

Mammografia rozszerzona

Ultrasonografia gruczołu piersiowego

Termografia mikrofalowa

Biopsja cienkoigłowa

Cytologiczne badanie wydzieliny z brodawki sutkowej

POSTĘPOWANIE TERAPEUTYCZNE

     Pierwotne leczenie przypadków operacyjnych polega na wycięciu gruczołu piersiowego (z mięśniem piersiowym lub bez) i pachowych węzłów chłonnych. Ewentualna konieczność dalszego postępowania terapeutycznego w postaci leczenia hormonalnego, chemioterapii lub napromieniania jest uzależniona od pooperacyjnej klasyfikacji obejmującej stopnie zaawansowania guza, węzłów chłonnych oraz obecności przerzutów odległych. Zależy także od umiejscowienia, obrazu histologicznego guza i innych kryteriów ryzyka (np. obecność receptorów hormonalnych, wiek pacjentki, itp.).

      Im bardziej radykalna i dokładna jest operacja, tym mniejsza jest konieczność pooperacyjnego leczenia uzupełniającego.

Rokowanie

Rokowanie w znacznym stopniu zależy od zajęcia pachowych węzłów chłonnych.

     Czas trwania choroby jest bardzo różny i zwykle dłuższy niż w innych nowotworach. Rokowniczo niepewne i bardzo trudne do oceny są raki umiejscowione w przyśrodkowych częściach gruczołu piersiowego, ponieważ dają zwykle nierozpoznawalne przerzuty do zamostkowych węzłów chłonnych. 70% wznów pojawia się po pierwszych 2 latach po leczeniu operacyjnym.

Spośród wszystkich nie leczonych kobiet z rakiem gruczołu piersiowego10 lat przeżywa 5%.

    Dla leczonej pacjentki szansa przeżycia następnych 5 lub 10 lat bez postępu lub wznowy procesu chorobowego jest uzależniona od stopnia zaawansowania schorzenia przy rozpoczęciu leczenia. Średni wskaźnik 10-letnich przeżyć dla wszystkich stopni zaawansowania wynosi ok. 40%.

Z powyższego fakty wynika, iż wraz ze stopniem zaawansowania gwałtownie maleją szanse wyleczenia.

Profilaktyka

Zalecenia profilaktyczne Polskiego Komitetu Zwalczania Raka dla kobiet dotyczące wczesnego wykrywania raka gruczołu piersiowego (kobiety zdrowe)