Hormony.pdf

(1721 KB) Pobierz

HORMONY 2008 AGA [tryb zgodności]

2009-04-14

UKŁAD ENDOKRYNNY

UKŁAD ENDOKRYNNY

KOLEJNY - OBOK NERWOWEGO - SYSTEM

ODPOWIEDZIALNY ZA REGULACJ Ę (INTEGRACJ Ę )

DZIAŁANIA NARZ Ą DÓW WEWN Ę TRZNYCH.

NIEZB Ę DNY DO UTRZYMANIA HOMEOSTAZY

ZESPÓŁ NIEPOWI Ą ZANYCH ZE SOB Ą GRUCZOŁÓW

WYDZIELAJ Ą CYCH HORMONY DO KRWIOBIEGU

http://my.onexamination.com

HORMONY :

wytwarzane przez organizm chemiczne substancje

przeka ź nikowe, których zadaniem jest koordynowanie

procesów biochemicznych zachodz ą cych w narz ą dach

wewn ę trznych. Zwykle działaj ą w pewnej odległo ś ci od

miejsca wytworzenia.

CELEM HORMONÓW S Ą NARZ Ą DY, TKANKI LUB KOMÓRKI

POSIADAJ Ą CE RECEPTORY WI ĄśĄ CE OKRE Ś LONY HORMON

3 GRUPY HORMONÓW:

• (poli)peptydowe i glikoproteinowe

• steroidowe

• pochodne tyrozyny (hormony tarczycy i katecholaminy)

Rys. z wykładu B. L. Krilowicz

PODOBIE Ń STWA I RÓZNICE MI Ę DZY UKŁADEM

NERWOWYM I ENDOKRYNNYM

• GRUCZOŁY ENDOKRYNNE:

GRUCZOŁY NIE POSIADAJ Ą CE PRZEWODÓW

WYPOROWADZAJ Ą CYCH, UWALNIAJ Ą SWÓJ PRODUKT DO

KRWI (EGZOCYTOZA), DZI Ę KI KTÓREJ JEST ON

TRANSPORTOWANY DO NARZ Ą DÓW DOCELOWYCH

• UKŁAD NERWOWY

– DZIAŁA SZYBKO

– ZAANGA ś OWANY W KONTROL Ę PROCESÓW

ZMIENIAJ Ą CYCH SI Ę W KRÓTKIM CZASIE (SEKUNDY,

CZASEM MINUTY)

– NP. TEMPO PRACY SERCA, TEMPO I GŁ Ę BOKO ŚĆ

ODDECHÓW, SKURCZE MI ĘŚ NI

• UKŁAD ENDOKRYNNY

– DZIAŁA WOLNIEJ

– KONTROLUJE PROCESY ZMIENIAJ Ą CE SI Ę W CI Ą GU

MINUT - LAT

– NP. WZROST, DOJRZEWANIE, REPRODUKCJA

• „HORMONY TKANKOWE”:

WYTWARZANE POZA KLASYCZNYM UKŁADEM

ENDOKRYNNYM . ZWYKLE WYDZIELANE DO Ś WIATŁA

NARZ Ą DÓW WEWN Ę TRZNYCH ( przewa Ŝ nie ograniczony zasi ę g

działania – miejscowy, w obr ę bie narz ą du, w którym si ę znajduj ą –

działanie parakrynowe )

1

96211075.277.png

96211075.288.png

2009-04-14

HORMONY TKANKOWE

- angiotensyna

- bradykinina

- histamina

- prostaglandyny

- leukotrieny

- prostacykliny

- tromboksany

Prostaglandyny

- po raz pierwszy znalezione w wydzielinie

prostaty.

Nale Ŝą do CYTOKIN.

• Stymulacja skurczu mi ęś ni gładkich macicy, rozkurcz

mi ęś niówki naczy ń krwiono ś nych

• Rekrutacja makrofagów do miejsca uszkodzenia

• Uwra Ŝ liwienie neuronów bólowych

Kobiety cierpiące na bolesne miesiączki produkują więcej prostaglandyn w

endometrium niŜ zwykle...

pochodne kwasu arachidonowego

- liczne hormony układu pokarmowego

Ko ń cowy etap produkcji prostaglandyn katalizowany jest przez

COX-1 i COX-2 (cyklooksygenaza, syntaza prostaglandyny H, PGHS)

Inhibitory

nieselektywne

UKŁAD ENDOKRYNNY CZŁOWIEKA

SZYSZYNKA

PODWZGÓRZE

PRZYSADKA

TARCZYCA

Najwa Ŝ niejsza, co

najmniej 4 ró Ŝ ne

receptory

Selektywny

inhibitor COX-2

PGE2

PRZYTARCZYCE

(NA TYLNEJ Ś CIANIE

TARCZYCY)

GRASICA

SERCE

NADNERCZA

UKŁAD

POKARMOWY I

TKANKA

TŁUSZCZOWA

NERKI

http://elfstrom.com/arthritis/nsaids/actions.html

Copyright ©1997 David Elfstrom

WYSPY TRZUSTKOWE

(LANGERHANSA)

Rys. z wykładu B. L. Krilowicz, zmieniony

J Ą DRO

JAJNIK

GRUCZOŁY ENDOKRYNNE CZŁOWIEKA

GRUCZOŁY ENDOKRYNNE CZŁOWIEKA

• PODWZGÓRZE – OKSYTOCYNA, WAZOPRESYNA; HORMONY

FIZJOTROPOWE, REGULACJA CZYNNO Ś CI PRZYSADKI

• WYSPY TRZUSTKOWE – INSULINA I GLUKAGON; REGULACJA

POZIOMU GLUKOZY WE KRWI

• PRZYSADKA - WIELE HORMONÓW, CZ ĘŚ C Z NICH REGULUJE

CZYNNO ŚĆ INNYCH GRUCZOŁÓW ENDOKRYNNYCH; REGULACJA

WZROSTU

• NADNERCZA – (NOR)ADRENALINA, KORTYZOL, ALDOSTERON,

ANDROGENY; POBUDZENIE ORGANIZMU, ODPOWIED Ź : „WALCZ

ALBO UCIEKAJ” (to tylko 1 z funkcji h.nadnerczy)

• SZYSZYNKA – MELATONINA; REGULACJA RYTMU SEN-CZUWANIE

• J Ą DRA, JAJNIKI – M Ę SKIE LUB ś E Ń SKIE HORMONY PŁCIOWE

• TARCZYCA – T3, T4, KALCYTONINA; REGULACJA METABOLIZMU

PONADTO:

• SERCE – PEPTYD NATRIURETYCZNY (ANP)

• UKŁAD POKARMOWY – M.IN. GASTRYNA, MOTYLINA

• TKANKA TŁUSZCZOWA – LEPTYNA, REZYSTYNA

• NERKI – RENINA, ERYTROPOETYNA

• PRZYTARCZYCE – PTH; REGULACJA ST Ęś ENIA WAPNIA WE KRWI

• GRASICA – TYMOZYNA; LIMFOPOEZA .

2

96211075.299.png

96211075.310.png

96211075.001.png

96211075.012.png

96211075.023.png

96211075.034.png

96211075.045.png

96211075.056.png

96211075.067.png

2009-04-14

MECHANIZM DZIAŁANIA HORMONÓW (POLI)PEPTYDOWYCH

GLIKOPROTEINOWYCH I KATECHOLAMI

MECHANIZM DZIAŁANIA HORMONÓW STEROIDOWYCH

• HORMONY ROZPUSZCZALNE W TŁUSZCZACH.

• WE KRWI ZWI Ą ZANE Z BIAŁKAMI (GLOBULINA, TRANSKORTYNA)

• ŁATWO POKONUJ Ą BŁON Ę KOMÓRKOW Ą

• WI ĄśĄ SI Ę Z RECEPTOREM W CYTOSOLU LUB NA TERENIE

J Ą DRA KOM.

• HORMONY NIEROZPUSZCZALNE W TŁUSZCZACH.

• NIE MOG Ą POKONA Ć BŁONY KOMÓRKOWEJ

DZIAŁAJ Ą PRZEZ

RECEPTORY ZWI Ą ZANE

Z BIAŁKAMI G LUB

KINAZAMI

BIAŁKOWYMI

ODPOWIED Ź KOMÓRKOWA

WOLNA: 1 - WIELE GODZIN

ODPOWIED Ź

KOMÓRKOWA SZYBKA:

MINUTY

ZMIANA TRANSKRYPCJI

GENÓW – REGULACJA

SYNTEZY OKRE Ś LONYCH

BIAŁEK

Z wykładu B. L. Krilowicz

Rys. z wykładu B. L. Krilowicz

MECHANIZM DZIAŁANIA HORMONÓW TARCZYCY

KATABOLIZM HORMONÓW

• POKONUJ Ą BŁON Ę KOMÓRKOW Ą

DZI Ę KI TRANSPORTEROM

• WI ĄśĄ SI Ę DO RECEPTORÓW W

J Ą DRZE LUB MITOCHONDRIACH

• POLI(PEPTYDY) – DEGRADACJA WI Ą ZA Ń PEPTYDOWYCH

• STEROIDY – HYDROKSYLACJA I WI Ą ZANIE Z KWASEM

GLUKURONOWYM LUB SIARCZNAMI (ZWI Ę KSZENIE

ROZPUSZCZALNO Ś CI W WODZIE)

ODPOWIED Ź KOMÓRKOWA

WOLNA: 1 - WIELE GODZIN

ZMIANA TRANSKRYPCJI GENÓW –

REGULACJA SYNTEZY

OKRE Ś LONYCH BIAŁEK

WI Ę KSZO ŚĆ HORMONÓW JEST DEGRADOWANYCH W W Ą TROBIE I

NERKACH, A CZ ĘŚĆ TAK ś E W TKANCE DOCELOWEJ.

WYDALANE Z KAŁEM I MOCZEM .

UKŁAD PODWZGÓRZE-PRZYSADKA

PODWZGÓRZE

CENTRUM KOORDYNUJ Ą CE UKŁAD

WYDZIELANIA WEWN Ę TRZNEGO

NEUROSEKRECJA – NEURONY

PODWZGÓRZA WYTWARZAJ Ą

HORMONY I WYDZIELAJ Ą DO KRWI

HORMONY PODWZGÓRZA:

1. OKSYTOCYNA I WAZOPRESYNA

2. UWALNIAJ Ą CE (RELEASING

HORMONES – RH, LIBERYNY)

LUB HAMUJ Ą CE (INHIBITING

HORMONES – IH, STATYNY)

WZGÓRZE

TYLNY PŁAT PRZYSADKI –

MAGAZYN H. PODWZGÓRZA:

OKSYTOCYNY I WAZOPRESYNY

PRZEDNI PŁAT PRZYSADKI –

UWALNIA HORMONY TROPOWE (-TH;

-TROPINA)

PODWZGÓRZE

SZYSZYNKA

REGULOWANE JEST TO PRZEZ

HORMONY PODWZGÓRZA:

– RH ORAZ – IH

PRZEDNIA

PRZYSADKA

TYLNY PŁAT

PRZYSADKI

3

96211075.078.png

96211075.089.png

2009-04-14

SH – stimulating hormone

WYDZIELANIE HORMONÓW REGULOWANE JEST ZA

POMOC Ą SPRZ Ęś E Ń ZWROTNYCH (FEEDBACKS),

PRZEWA ś NIE UJEMNYCH.

Kortykoliberyna

kortykotropina (ACTH)

Gonadoliberyna

folitropina (FSH), luteotropina (LH)

GRUCZOŁ A

Tyreoliberyna

tyreotropina (TSH)

Somatoliberyna

SOMATOTROPINA (STH)

HORMON A

HORMON B HAMUJE

WYDZIELANIE GRUCZOŁU A

Melanoliberyna

melanotropina (MSH)

Melanostatyna

hamowanie wydzielania MSH

KREW

ORGAN

DOCELOWY

B DZIAŁA NA O.

DOCELOWY

Prolaktostatyna

hamowanie wydzielania prolaktyny

HORMON A POBUDZA

WYDZIELANIE GRUCZOŁU B

Prolaktoliberyna

PROLAKTYNA (PRL)

HORMON B

PODWZGÓRZE

PRZYSADKA

GRUCZOŁ B

WYDZIELENIE DO KRWI

POBUDZENIE

HAMOWANIE

WAZOPRESYNA (= ADH – Anti-Diuretic Hormone)

REGULATOR RESORPCJI WODY W KANALIKACH NERKOWYCH

OKSYTOCYNA

• Skurcz kom. mioepitelialnych gr. mlecznych (laktacja)

• Skurcz macicy (poród, stosunek płciowy)

Pobudzanie wydzielania:

- wzrost ciśnienia osmotycznego osocza (odwodnienie)

- zmniejszenie objętości krwi (krwotok)

- angiotensyna II, stres, nikotyna

EFEKT: SPADEK OBJĘTOŚCI MOCZU

Cys – Tyr – Phe

S

S

Cys – Asp – Gln

Pro – Arg – Gly - NH 2

Pobudzanie wydzielania:

- draŜnienie receptorów: sutka

szyjki macicy

pochwy

Cys – Tyr – Ile

S

S

Cys – Asp – Gln

Pro – Leu – Gly - NH 2

Zahamowanie wydzielania:

- wzrost objętości krwi

- wzrost ciśnienia tętniczego

- alkohol, kofeina

EFEKT: WZROST OBJĘTOŚCI MOCZU

- estrogeny

Zahamowanie wydzielania:

- progesteron

Wi ę cej: „Izojonia...”

HORMON WZROSTU – SOMATOTROPINA (STH)

Nadczynno ść przysadki – gigantyzm (dzieci), akromegalia (doro ś li).

Obni Ŝ ona synteza IGF – karłowato ść .

Tak naprawd ę nie jest hormonem tropowym!!!

• Białko o du Ŝ ej specyficzno ś ci gatunkowej

• Cykliczne wydzielanie (pulsacyjne, zale Ŝ nie od wieku; szczyt podczas snu)

• Wzrost wydzielania: głód, urazy (po!), zimno (no i somatoliberyna STH-RH)

• Zahamowanie wydzielania: somatostatyna (SRIF) – hormon hamuj ą cy

podwzgórza

Osteo- i chondrogeneza, glikoliza, lipoliza inne proc. metaboliczne, w

czym po ś rednicz ą zwykle SOMATOMEDYNY – czynniki wzrostu, gł.

z w ą troby, np.:

Przed

INSULIN LIKE GROWTH FACTOR – IGF-1, IGF-2

Wczesna

faza

Pełny obraz

choroby

4

96211075.100.png

96211075.111.png

96211075.122.png

96211075.133.png

96211075.144.png

96211075.155.png

96211075.166.png

96211075.177.png

2009-04-14

PROLAKTYNA (PRL)

SZYSZYNKA

Wydziela melatonin ę , która:

Pobudzenie wydzielania – prolaktoliberyna, estrogeny,

draŜnienie brodawki sutkowej, ciąŜa, połóg, stosunek płciowy;

równieŜ TSH (tyreoliberyna)

Zahamowanie wydzielania – prolaktostatyna (PIH), progesteron

Reguluje molekularne zegary całego organizmu:

Reguluje wydzielanie hormonów:

- gonadotropin (-)

- T3, T4 (-)

- prolaktyny (+)

Wpływa „pobudzaj ą co” na:

-

ZAPOCZ Ą TKOWUJE I PODTRZYMUJE LAKTOGENEZ Ę ;

ROZWÓJ GRUCZOŁÓW SUTKOWYCH

Wysokie stęŜenie PRL hamuje owulację – swoista antykoncepcja:

kobieta karmiąca przez wiele lat moŜe być niepłodna

sen (+)

WYDZIELANIE MELATONINY

GRASICA (THYMUS)

melanopsyna (w neuronach zwojowych oka)

• MIEJSCE DOJRZEWANIA

LIMFOCYTÓW T

biology.clc.uc.edu/.../Endocrine_organs.htm

• AKTYWNA U DZIECI, U

DOROSŁYCH W ZANIKU

(PRZEROST ADIPOCYTAMI I

ZWŁÓKNIENIE)

Thymus pulegioides

Podwzgórze: jądra nadskrzyŜowaniowe

(SCN)

-

• WRODZONY BRAK GRASICY =

CAŁKOWITY BRAK

FUNKCJONUJ Ą CYCH

LIMFOCYTÓW T

szyszynka

+

j. przykomorowe

melatonina

Wi ę cej: „Rytmy biologiczne”

TARCZYCA

• Działanie T 3 :

Zwiększenie podstawowej przemiany materii (do 100%) niemal

wszystkich tkanek (poza mózgiem i jądrami)

- wzrost metabolizmu węglowodanów (a więc zuŜycia tlenu)

- wzrost metabolizmu lipidów

- rozkojarzenie fosforylacji w mitochodndriach (wzrost produkcji ciepła)

Niedobór T3 podczas dojrzewania – zahamowanie rozwoju umysłowego

POCHODNE TYROZYNY:

• T 4 - tetrajodotyronina (tyroksyna -

prohormon)

• T 3 – trijodotyronina (aktywny

hormon)

• Tyreoglobulina: „magazyn” T 3 i T 4

Zapas jodu na około 3 miesi ą ce (123

reszty tyrozynowe/cz ą steczk ę )

• Uwalnianie – TSH (tyreotropina)

• Przemiana T 3 do T 4 cz ęś ciowo w

narz ą dach docelowych – 5’dejodynaza

• Kacytonina – komórki C tarczycy – metabolizm wapnia (obni Ŝ a

[Ca 2+ ] w krwi – hamuje aktywno ść osteoklastów)

• Parathormon – gruczoły przytarczyczne - zwi ę ksza [Ca 2+ ] we

krwi - aktywacja osteoklastów, zwi ę ksza resorpcj ę

Ca 2+ w nerce i jelitach

Wi ę cej: „Izojonia...”

5

96211075.188.png

96211075.199.png

96211075.210.png

96211075.221.png

96211075.232.png

96211075.243.png

96211075.250.png

96211075.251.png

96211075.252.png

96211075.253.png

96211075.254.png

96211075.255.png

96211075.256.png

96211075.257.png

96211075.258.png

96211075.259.png

96211075.260.png

96211075.261.png

96211075.262.png

96211075.263.png

96211075.264.png

96211075.265.png

96211075.266.png

96211075.267.png

96211075.268.png

96211075.269.png

96211075.270.png

96211075.271.png

96211075.272.png

96211075.273.png

96211075.274.png

96211075.275.png

96211075.276.png

96211075.278.png

96211075.279.png

96211075.280.png

96211075.281.png

96211075.282.png

96211075.283.png

96211075.284.png

96211075.285.png

96211075.286.png

96211075.287.png

96211075.289.png

96211075.290.png

96211075.291.png

96211075.292.png

96211075.293.png

96211075.294.png

96211075.295.png

96211075.296.png

96211075.297.png

96211075.298.png

96211075.300.png

96211075.301.png

96211075.302.png

96211075.303.png

96211075.304.png

96211075.305.png

96211075.306.png

96211075.307.png

96211075.308.png

96211075.309.png

96211075.311.png

96211075.312.png

96211075.313.png

96211075.314.png

96211075.315.png

96211075.316.png

96211075.317.png

96211075.318.png

96211075.319.png

96211075.320.png

96211075.002.png

96211075.003.png

96211075.004.png

96211075.005.png

96211075.006.png

96211075.007.png

96211075.008.png

96211075.009.png

96211075.010.png

96211075.011.png

96211075.013.png

96211075.014.png

96211075.015.png

96211075.016.png

96211075.017.png

96211075.018.png

96211075.019.png

96211075.020.png

96211075.021.png

96211075.022.png

96211075.024.png

96211075.025.png

96211075.026.png

96211075.027.png

96211075.028.png

96211075.029.png

96211075.030.png

96211075.031.png

96211075.032.png

96211075.033.png

96211075.035.png

96211075.036.png

96211075.037.png

96211075.038.png

96211075.039.png

96211075.040.png

96211075.041.png

96211075.042.png

96211075.043.png

96211075.044.png

96211075.046.png

96211075.047.png

96211075.048.png

96211075.049.png

96211075.050.png

96211075.051.png

96211075.052.png

96211075.053.png

96211075.054.png

96211075.055.png

96211075.057.png

96211075.058.png

96211075.059.png

96211075.060.png

96211075.061.png

96211075.062.png

96211075.063.png

96211075.064.png

96211075.065.png

96211075.066.png

96211075.068.png

96211075.069.png

96211075.070.png

96211075.071.png

96211075.072.png

96211075.073.png

96211075.074.png

96211075.075.png

96211075.076.png

96211075.077.png

96211075.079.png

96211075.080.png

96211075.081.png

96211075.082.png

96211075.083.png

96211075.084.png

96211075.085.png

96211075.086.png

96211075.087.png

96211075.088.png

96211075.090.png

96211075.091.png

96211075.092.png

96211075.093.png

96211075.094.png

96211075.095.png

96211075.096.png

96211075.097.png

96211075.098.png

96211075.099.png

96211075.101.png

96211075.102.png

96211075.103.png

96211075.104.png

96211075.105.png

96211075.106.png

96211075.107.png

96211075.108.png

96211075.109.png

96211075.110.png

96211075.112.png

96211075.113.png

96211075.114.png

96211075.115.png

96211075.116.png

96211075.117.png

96211075.118.png

96211075.119.png

96211075.120.png

96211075.121.png

96211075.123.png

96211075.124.png

96211075.125.png

96211075.126.png

96211075.127.png

96211075.128.png

96211075.129.png

96211075.130.png

96211075.131.png

96211075.132.png

96211075.134.png

96211075.135.png

96211075.136.png

96211075.137.png

96211075.138.png

96211075.139.png

96211075.140.png

96211075.141.png

96211075.142.png

96211075.143.png

96211075.145.png

96211075.146.png

96211075.147.png

96211075.148.png

96211075.149.png

96211075.150.png

96211075.151.png

96211075.152.png

96211075.153.png

96211075.154.png

96211075.156.png

96211075.157.png

96211075.158.png

96211075.159.png

96211075.160.png

96211075.161.png

96211075.162.png

96211075.163.png

96211075.164.png

96211075.165.png

96211075.167.png

96211075.168.png

96211075.169.png

96211075.170.png

96211075.171.png

96211075.172.png

96211075.173.png

96211075.174.png

96211075.175.png

96211075.176.png

96211075.178.png

96211075.179.png

96211075.180.png

96211075.181.png

96211075.182.png

96211075.183.png

96211075.184.png

96211075.185.png

96211075.186.png

96211075.187.png

96211075.189.png

96211075.190.png

96211075.191.png

96211075.192.png

96211075.193.png

96211075.194.png

96211075.195.png

96211075.196.png

96211075.197.png

96211075.198.png

96211075.200.png

96211075.201.png

96211075.202.png

96211075.203.png

96211075.204.png

96211075.205.png

96211075.206.png

96211075.207.png

96211075.208.png

96211075.209.png

96211075.211.png

96211075.212.png

96211075.213.png

96211075.214.png

96211075.215.png

96211075.216.png

96211075.217.png

96211075.218.png

96211075.219.png

96211075.220.png

96211075.222.png

96211075.223.png

96211075.224.png

96211075.225.png

96211075.226.png

96211075.227.png

96211075.228.png

96211075.229.png

96211075.230.png

96211075.231.png

96211075.233.png

96211075.234.png

96211075.235.png

96211075.236.png

96211075.237.png

96211075.238.png

96211075.239.png

96211075.240.png

96211075.241.png

96211075.242.png

96211075.244.png

96211075.245.png

96211075.246.png

96211075.247.png

96211075.248.png

96211075.249.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Fizjologia zwierząt kolkwium 17-18.12.2016.rtf (316 KB)
egzamin wykład pytania-odpowiedzi.rtf (57 KB)
Fizjologia zwierząt kolkwium 17-18.12.2016(1).rtf (316 KB)
Fizjologia ćw.rtf (7 KB)
ćw.4. Podstawy Normowania Diet.pdf (3184 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin