Na podstawie wybranego przez siebie programu.doc

Paweł Grądzki

klasa IV TI

Na podstawie wybranego przez siebie programu (C++), wyjaśnij pojęcia:

*OBIEKT

*KLASA

Projekt i twór – klasa i obiekt

Zanim stworzymy jakiś obiekt, trzeba ustalić czym ten obiekt będzie. W zależności od tego, czy chcemy stworzyć wirtualny samochód, czy samolot, należy określić dwie rzeczy:

·         jakie właściwości będzie miał ten obiekt,

·         jakie będzie miał metody działania.

W związku z tym, przed stworzeniem jakiegokolwiek obiektu należy przedstawić kompilatorowi jego projekt(wzorzec), czyli określić jego klasę.

Klasa to byt programistyczny określający jakie właściwości i metody będą miały obiekty, które zostaną utworzone na jej podstawie.

Jednak sam projekt nie sprawi jeszcze, że dostaniemy obiekty (to tak jakby po narysowaniu projektu domu chcieć zamieszkać na kartce papieru :-)). Trzeba jeszcze obiekt utworzyć, co oznacza po prostu deklarację obiektu na podstawie pewnej klasy:

NazwaKlasy MojObiekt;

Wygląda to jak deklaracja zwykłej zmiennej i tak jest w istocie – w C++ tworząc klasę definiuje się nowy typ danych. Podobnie jak w przypadku zmiennych, można utworzyć wiele obiektów danej klasy.

Deklaracja klasy

Ogólny szablon definiowania klas w C++ wygląda następująco:

class NaszaNazwaKlasy {

       ... // pola i metody składowe klasy

     };

Po słowie kluczowym class następuje nazwa naszej klasy (prawidła jej nazywania są takie same jak dla zmiennych).
W nawiasach klamrowych umieszcza się definicje składowych klasy: pól i metod określając dla nich specyfikatory dostępu.
Należy pamiętać o średniku za klamerką zamykającą definicję klasy.

Oto przykładowa definicja klasy:

class NazwaKlasy{

       public: //pola i metody są publicznie dostępne

         //definiowanie pól

         int poleInt;

         float poleFloat;

         //definiowanie metod

         int Metoda1();

         void Metoda2();

    }; //pamiętaj o średniku!

Użycie klasy

Sama definicja klasy nie wystarczy, aby uzyskać dostęp do jej składowych. Należy stworzyć obiekt. Można przyjąć, że obiekt to zmienna typu klasowego. Deklaracja obiektu:

NazwaKlasy Obiekt;

Dostęp do pól i metod uzyskuje się operatorem wyłuskania (.):

Obiekt.poleInt = 0;//przypisanie wartości polom

Obiekt.poleFloat = 9.04;

Obiekt.Metoda1();//wywołanie metody obiektu

W przypadku deklaracji wskaźnika do obiektu:

NazwaKlasy *ObiektWsk = new NazwaKlasy;

operatorem wyłuskania staje się ->:

ObiektWsk->poleInt = 0; //przypisanie wartości polom

ObiektWsk->poleFloat = 9.04;

ObiektWsk->Metoda1(); //wywołanie metody obiektu

Należy pamiętać o zniszczeniu obiektu przed zakończeniem działania programu:

delete ObiektWsk;

Przykład

Stwórzmy klasę kostki do gry:

class Kostka{

      public:

       unsigned int wartosc;

       unsigned int maks;

       void Losuj();

     };

Po deklaracji klasy, zadeklarujemy jeszcze metodę Losuj() tej klasy:

void Kostka::Losuj()

{

    wartosc = rand()%maks + 1;

}

Warto zwrócić uwagę w jaki sposób się to robi. Nazwą metody dowolnej klasy jest NazwaKlasy::NazwaMetody. Poza tym aby uzyskać dostęp do pól klasy, w której istnieje dana metoda nie stosuje się operatora wyłuskania.

Po tym można napisać resztę programu:

int main()

{

Kostka kostkaSzescienna; //utworzenie obiektu

kostkaSzescienna.maks = 6; //określenie maksymalnej ilosci oczek

kostkaSzescienna.Losuj(); //losowanie

cout << "Wylosowano:" << kostkaSzescienna.wartosc << endl;//wypisanie wyniku

return 0;

}

Autorekursja

Wskaźnik this umożliwia jawne odwołanie się do pól klasy. Poniższy program wymusza użycie wskaźnika this, gdyż nazwa pola jest taka sama jak nazwa argumentu metody wczytaj:

#include <iostream.h>

class KlasaThis {     

  int liczba;

public:

  void wczytaj(int liczba) {this->liczba=liczba;}

  void wypisz() {cout << liczba <<endl;}   

};

int main()

{

  KlasaThis ObiektThis;  

  ObiektThis.wczytaj(11);

  ObiektThis.wypisz();

  return 0; 

}

Kontrola dostępu

Istnieją trzy specyfikatory dostępu do składowych klasy:

·         private (prywatny) - dostępne tylko z wnętrza danej klasy i klas/funkcji zaprzyjaźnionych.

·         protected (chroniony) - dostępne z wnętrza danej klasy, klas/funkcji zaprzyjaźnionych i klas pochodnych.

·         public (publiczny) - dostępne dla każdego.

Jeśli sekwencja deklaracji składowych klasy nie jest poprzedzona żadnym z powyższych specyfikatorów, to domyślnym specyfikatorem (dla kompilatora) będzie private.

Dzięki specyfikatorom dostępu inni programiści mają ułatwione korzystanie z utworzonej przez nas klasy, gdyż metody i pola, których nie powinni modyfikować, bo mogłoby to spowodować niepoprawne działanie obiektu, są oznaczone jako private lub protected i nie mogą z nich korzystać. Funkcje, które zapewniają pełną funkcjonalność klasy oznaczone są jako public i tylko do nich ma dostęp użytkownik klasy (do protected również, ale z ograniczeniami). Oto zmodyfikowany przykład z kostką, który zobrazuje cele kontroli dostępu:

class Kostka{

...