Usprawnienie_mowy_dziecka_w_wieku_przedszkolnym.pdf

USPRAWNIANIEMOWYDZIECI

WWIEKUPRZEDSZKOLNYM

Orozwojumowy

Najczęstszezaburzeniamowyudzieci

Ćwiczeniaizabawywspomagająceartykulację

Opracowała:

mgrDanutaChmiel

nauczycielka

PrzedszkolaSamorządowego

Nr1wSandomierzu

DanutaChmielUsprawnieniemowydzieckawwiekuprzedszkolnym

Orozwojumowy

Mowa

jest formą dźwiękowego porozumiewania się ludzi posługujących się

językiem.Mowętraktujesięjako„narzędziemyślenia”,którewprocesie

myślenia się kształtuje, bierze w nim udział i je modyfikuje. (H.

Mystkowska)

Mowa

jest dźwiękowym porozumiewaniem się ludzi. „W celu porozumiewania

się, ludzie posługują się językiem, który jest systemem wyrazów i reguł

gramatycznych”.(I.Styczek)

Mową

nazywamy:„Zespółczynnościjakiprzyudzialejęzykawykazujeczłowiek,

poznającrzeczywistośćiprzekazująjejinterpretacjęinnymuczestnikom

życiaspołecznego’’.(S.Grabias)

Prawidłowyrozwójmowydzieckastanowipodstawękształtowania

sięjegoosobowości.Procesrozwojumowyprzebiegapewnymietapamii

trwa kilka lat. Dzięki rozumieniu mowy dziecko poznaje otaczający je

świat, natomiast dzięki umiejętności mówienia może wyrazić swoje

uczucia i spostrzeżenia, a przede wszystkim potrzeby. Poziom rozwoju

mowy dziecka świadczy o jego aktywności intelektualnej. Prawidłowa

wymowa umożliwia dziecku sprawne komunikowanie się z otoczeniem,

ułatwia nawiązywanie kontaktów, zdobywanie różnych umiejętności.

Dlatego w rozwoju małego dziecka niezwykle ważnym elementem jest

rozwój mowy, a w szczególności poprawna artykulacja. Dziecko, które

nieprawidłowo wymawia wyrazy, źle artykułuje głoski, nie zawsze jest

zrozumiane, ma kłopoty w kontaktach z rówieśnikami, a także w czasie

nauki pisania i czytania. Błędna wymowa pogarsza samopoczucie,

powoduje nieśmiałość. Toteż kształtowanie i rozwój mowy mają ścisły

związek z rozwojem społecznym. Czyste kontakty werbalne dziecka z

otoczeniem przyspieszają ten rozwój, doskonaląc wymowę, bogacąc

słownictwo.Dzieckorozwijamowęintensywniewówczas,gdyjąćwiczyw

toku naturalnej, swobodnej rozmowy, takiej, w której jest partnerem

dorosłego.

Mowadziecibędącychwpodobnymwiekumożesiębardzoróżnić.

Dziecko możemiećczterylataitakisamwzrostjakjegokolega,alenie

oznaczatowcale,żepowinnomówićtaksamopoprawnie,jakjegomały

sąsiad. Nie należy się takim porównaniem zbytnio przejmować, gdyż

każde z tych dzieci ma własne tempo rozwoju. Trzylatek może

powiedzieć „sinka” zamiast „szynka”, „laki” zamiast „raki”. Ale jeśli w

podobnysposóbwymawiatewyrazy 5 - 6 latek,toznaczy,żejegorozwój

Strona2

DanutaChmielUsprawnieniemowydzieckawwiekuprzedszkolnym

mowy jest opóźniony i trzeba mu pomóc, nie czekając aż zaczną się

prawdziwekłopotywszkole.

Piąty rok życia to okres, w którym zwykle ustala prawidłowa

wymowa najtrudniejszych głosek: „sz”, „ż”, „cz”, „dż” i „r’’. Dziecko

najczęściej potrafi już te głoski na żądanie wymówić poprawnie. W

mowie spontanicznej jednak, gdy chce przekazać coś ważnego i

emocjonującego często zmienia je z powrotem na głoski „s”, „z”, „c”,

„dz”, np. szafa safa, czapka capka, żaba zaba . Spróbujmy sobie

wyobrazić, jak może się czuć dziecko nie wymawiające głoski „r”, gdy

musi powtórzyć zdanie: „ Romek ma kurtkę w kratkę” . Będzie ono

brzmiało: „ Lomek ma kultkę w klatkę” . Albo zdanie: „ Szymon ma

czerwonyszalik”.Jeśligłoskitzw.szumiące,,sz”,,,ż”,,,cz”,„dż”jeszcze

nie są opanowane, zdanie to będzie brzmiało: ,,Symon ma cerwony

salik” . Aby nie narażać dziecka na przeżywanie śmieszności i

dokuczliwych uwag kolegów, trzeba pomóc mu w opanowaniu

prawidłowej wymowy. Prawidłowej, to znaczy odpowiedniej dla jego

wieku.Zasóbsłów,sposóbichwymowy,acozatymidzie,ichstosowanie

w codziennym życiu, może również zależeć od osób, z którymi dziecko

spędza dużo czasu, czyli głównie od rodziców, dziadków, rodzeństwa,

krewnych,sąsiadów.Jeśliwięcrodzicemówiąpoprawnieistarannietoi

dzieci przeważnie mówią podobnie. Trzeba, więc cierpliwie odpowiadać

na niekończące się pytania trzylatka: „a cio to jest?”, dostarczać mu

wzorców wymowy, chwalić za wysiłek, starać się słuchać co dziecko do

nas mówi, ponieważ chętnie słuchane chętnie mówi. Zachęcać dziecko

domówienianawet,jeślimazaburzonąmowęistaraćsię,byzaburzenia

mowy (jeżeli takie istnieją) zostały usunięte przed podjęciem nauki

szklonej.

Najczęstszezaburzeniamowydzieci

Zaburzeniamimowy

nazywamynieprawidłowościorozwojuetiologii,któreprowadządo

zakłóceniaprocesuporozumiewaniasię.

Wadąwymowy

nazywamynieprawidłowąrealizacjęfonemów,odbiegającodustalonej

przeztradycjęnormywymawianejgłoski(l.Karczmarek).

Strona3

Zaburzeniamowyudzieciprzejawiasięwróżnysposóbimają

różnystopieńnasilenia.Nawetpozornieniewielkie,szczególnieumałych

dzieci,mogąwywołaćniekorzystneskutkidlarozwojuifunkcjonowania.

Rozwój mowy jest ściśle związany z całokształtem procesów

rozwojowych, stąd defekt może być objawem zaburzeń bardzo różnych

funkcji, np. lateralizacji, motoryki, ale też procesów psychicznych,

emocjonalnychspołecznych.

DanutaChmielUsprawnieniemowydzieckawwiekuprzedszkolnym

Zawadliwąuznajemywypowiedźnp.:

małozrozumiałą,

słabosłyszalną,

zawierającązniekształconedźwięki,

ozaburzonymrytmieitempiewymowy,

niepoprawnągramatycznie,

nieprzyjemnąwodbiorze(chropowatą,zbytwysoką,zbyt

niską).

Wcodziennychkontaktachzdziećminajczęściejspotykamygrupę

zaburzeń mowyzwanądyslaliąiopóźnionymrozwojemmowy,jak

równieżjąkanie,zaburzeniamowyspowodowaneuszkodzeniem

słuchu,nosowanieioligofazja.

Dyslalia

to nieprawidłowość w wymawianiu jednej głoski, wielu głosek, a nawet

niemal wszystkich głosek od razu. Przy zachowanym rytmie, melodii i

akcencie,samamowajestniewyraźna,małolubzupełnieniezrozumiała.

W obrębie dyslalii mieszczą się różnego rodzaju seplenienia,

rerania,nieprawidłowawymowagłosek,bezdźwięcznośćbezdźwięczność

iinneodchyleniaodnormalnejartykulacji.

Najczęściejspotykanetrudnościartykulacyjnedotycząwymowygłosek:

s,z,c,dzzastępowanieichgłoskamisz,ż,cz,dź,lubś,ź,ć,dź

sz,ż,cz,dżzastępowanieichprzezs,z,c,dz,lubś,ź,ć,dź

ś,ź,ć,dźzastępowanieichprzezs,z,c,dz,lubsz,ż,cz,dż

rzastępowaniejejprzezjlubl

k,gzastępowanieichprzezt,d

Dośćdużagrupagłosekpodlegaubezdźwięcznianiu.

Głoskidźwięczne:b,bi,d,di,g,gi,z,ź,dz,dź,w,wi,ż,dż,

zamienianesąnabezdźwięczne:p,pi,t,ti,k,ki,s,si,c,ci,f,fi,cz,sz.

Oopóźnionymrozwojumowy

mówimy wówczas, gdy słownik dziecka, zarówno czynny, jak i bierny,

znajdujesięponiżejnormyprzewidzianejdladanegowieku.Opóźnienie

rozwojumowypowodują:

czynnikiwrodzone,np.:opóźnionedojrzewanieośrodkówukłady

nerwowego;

zaburzeniasłuchu;

zaburzeniaemocjonalne;

dysfunkcjeruchowe;

Strona4

DanutaChmielUsprawnieniemowydzieckawwiekuprzedszkolnym

czynnikiśrodowiskowe,np.:wychowaniedzieciwśródosóbgłuchych,

niedosłyszących.

Rozwój mowy może być hamowany poprzez brak zainteresowania

dzieckiem, może wynikać z poczucia, odrzucenia spowodowanego

pojawieniem się w rodzinie małego dziecka. Niechęć do mówienia bywa

przejawem protestu. Słabszy rozwój mowy często spotyka się u bliźniąt,

gdyżstałeprzebywaniezesobąsprawia,żewytwarzająonesystemznaków

niewymagającychsłów.Opóźnionyrozwójmowyprzejawiasięw:

późniejszymgaworzeniu,

późniejszymwymawianiupierwszychsłówitrudnościwich

wypowiadaniu,

ubóstwiesłownikaczynnegoibiernego,

późniejszympojawianiusięzdań.

Wwiekuszkolnymznajdujeonswojeodbiciewczytaniuipiśmieucznia.

Jąkanie

jest zaburzeniem płynności realizacji ciągu fonicznego. Wraz z

płynnością zostaje zaburzony akcent i intonacja( S. Grabias). Jąkanie

wczesnodziecięce dotyczy około 50% dzieci. U ponad połowy dzieci

niepłynnośćpojawiasięmiędzydrugimatrzecimrokiemżycia.Zjawisko

to występuje częściej u chłopców niż u dziewczynek. Niepłynność w

pewnych okresach przybiera różne stopnie nasilenia, czasowo nawet

ustępuje by znów powrócić. Symptomami niepłynności jest powtarzanie

głosek, sylab, części wyrazów, całych wyrazów, zestawów wyrazowych.

Jeśliniepłynnośćmówieniawystępujerzadkoizmniejszasięzwiekiem,

tomożnasądzić,żemożeustąpićwwiekusześciu,siedmiulat.Jednaku

pewnej grupy dzieci utrzymuje się i rozwija. W. Johnson, prowadzący

nad ustaleniem przyczyn początków jąkania, za najważniejsze podał

m.in.:

przestawieniedzieckazlewejrękinaprawą,

dziedziczność,

uszkodzeniamózgu,choroby,

zaburzeniaemocjonalne(lęk,niepewność,frustracje,zmuszaniedo

mówienia),

naśladownictwo,

nerwowość,

dyskoordynacjemiędzymyśleniemimową,

niekorzystnewarunkidomowe:stosowanieprzezrodzinękar,surowa

dyscyplina,zbytsilnakoncentracjauwaginaniepłynnościmowy

dziecka.

Zaburzeniamowyspowodowaneuszkodzeniemsłuchu

Upodłożatrudnościwrozpoznawaniuiróżnicowaniuwypowiedzi

słownych przez dzieci z uszkodzonym słuchem, leży niepełny odbiór

wrażeń słuchowych wynikających z ograniczonej percepcji dźwięków

Strona5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: